×
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi ve TÜBİTAK iş birliğince yürütülen bu projede, Zippo ile beraber yer aldık. Multidisipliner çalışma prensiplerini kullanarak yüzde 97 gibi yüksek bir tespit oranıyla projeyi sonuçlandırdık.
Hedefimiz, köpeğin eşsiz koku alma yeteneği ile semptomatik ya da asemptomatik COVID-19 pozitif hastaları maskelerini koklayarak tespit etmesiydi.
***
En başta etik kurul onayları alınarak belli hastanelerden COVID-19 pozitif olduğu tespit edilmiş bireylerin maskeleri toplandı. Daha sonra toplanan maskeler Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nin viroloji, biyokimya, fizyoloji ana bilim dallarının geliştirdiği metodoloji sayesinde virüslerden inaktive edilerek ben ve Zippo için bulaş tehlikesi olmayacak hale getirildi. Hedef, hastalığın oluşturduğu vücut reaksiyonuyla ortaya çıkan ve maskeye bulaşan organik uçucu bileşenleri köpeğe tanımlatmaktı. Geliştirilen metodun tamamen bize özel ve dünyada tek olduğunu özellikle belirtmek isterim. Daha sonra güvenli hale getirilmiş maskeleri Zippo’ya tanımlatmak üzere hummalı bir çalışma başlattık. Bir buçuk ay gibi kısa bir sürede Zippo, COVID-19 pozitif maskeleri kontrol gruplarındaki negatif maskelerden ayırt etmeyi öğrendi.
- Şehir hayatının devinimi: Metropol yaşantısı zamanla zaman bizler için bile ürkütücü olabildiği gibi köpekler için de korkutucu olabilir. Yoğun araç trafiği gürültüsü, yüksek motor sesleri, egzoz patlamaları, ani fren sesleri, kornalar birçok köpek için anlamlandırılması zor ve korkutucu seslerdir.
- Doğa sesleri: Gök gürültüsü, şimşek ya da yıldırım düşmesi gibi doğa olaylarının görsel efektleri ve sesleri dostlarımızda endişe, korku oluşturabilmektedir. Bu tip olgulara karşı şekillenen korku davranışına telkin etmek hedefli olarak yapılacak yaklaşımlar köpek dostlarımızın korkuyu daha da pekiştirmesine neden olabilir.
- Havai fişek gösterileri: Bizler için görsel şölen hedefli yapılan havai fişek gösterileri, köpeklerin de dahil olduğu birçok hayvanın ciddi korkular yaşamasına neden olur. Dostlarımızın anlamlandıramadığı ani ses ve görsel efekte verdiği korku tepkisi, onların çok zor anlar yaşamasına neden olur. Şehir yaşantısının bileşeni olan birçok hayvana kâbus yaşatan bu gövde gösterisi alışkanlığından vazgeçmek en doğru hareket olacaktır.
Köpek sahiplerinin de öncelikle kendi köpekleri olmak üzere diğer insanlara ve canlılara karşı kurallı, saygılı davranması zaruridir.
Eğer yaşantınızı paylaştığınız bir köpeğe sahipseniz, ortak yaşantıda dikkat etmeniz gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:
TEMEL İHTİYAÇLAR DÜZENLİ SAĞLANMALI
Köpekler yarı etçil (semicarnivor) canlılardır. Öğünlerinin büyük kısmını etin oluşturması gerekli olduğu gibi, aynı zamanda az miktarda sebze ve meyve de gereksinim duydukları besinlerdir. Peki bizler onları beslerken ne tip hatalar yapmaktayız:
- Mama seçimi ya da rasyon oluşturmada köpeğinizin ırkını yaşını ve günlük enerji tüketimini hesaba katarak hareket etmelisiniz. Aksi takdirde dostunuz eksik ya da fazla beslenme sonucunda kondisyon kaybı veya obezite hastalığı ile karşı karşıya kalabilir.
- Dostumuzun beslenmesinde öğün sayısı oluşturmak onun yaşına bağlı organize edilmelidir. Bebeklik döneminde sık öğünlere ihtiyaç duyan köpeklerimiz yetişkin olduklarında günde en az iki defa beslenmeye ihtiyaç duyarlar. Yetişkin köpeğin günde tek öğün beslenmesi bilgisinin yanlış bir bilgi olduğunu unutmayın.
Sosyal yaşantı içerisinde köpeklerimizle olan birlikteliklerimizin belli kurallar ve disiplin içermesi hem bizim hem de çevrede yaşayanların konforu açısından gerekliliktir.
İki farklı türün bir arada uyumlu yaşayabilmesinin ancak daha kompleks yapıda olan biz insanların dostlarımıza daha iyi rehberlik yapmamızla mümkün olabileceğini unutmamalı ve sözümüzü dinlemediği yönünde şikâyetçi olduğumuz köpeğimizi suçlamadan önce kendimizi eleştirmemiz gerektiğini aklımızdan çıkarmamalıyız. Peki köpeğimizin bizi dinlememe sebepleri neler olabilir?
- En başta köpeğinizle iletişim kurmanız için onu tanımaya çalışmalı ve davranış modelleri hakkında bilgi edinmelisiniz. Tür dışı olarak bizlerden farklı alışkanlıkları olan dostlarımızı tanımadan onlarla iletişim kurmak mümkün olmayacaktır. Onları tanımak adına bol bol doğru bilgi edinmeye çalışın.
- Köpeklerinize sevginizi içinizden geldiği gibi gösterin ve hissettirin. Yapay davranışlardan inşa etmeye çalıştığınız disiplin modellerinin onu mutsuz edeceğini ve kaçınacağı uygulamalar olduğunu unutmayın.
DÜŞÜK MALİYETLİ KULÜBELER
Kış koşullarında sokaktaki dostlarımız için elzem olan ihtiyaçların başında gelenlerden ilki sığınmadır. Açık alanlarda dondurucu gece soğuklarında konaklamak durumunda kalan sokak hayvanları kolaylıkla hastalanır ve hatta hayatlarını yitirebilirler. Onlar için çok düşük maliyetlerle hazırlanabilecek olan barınma kutuları ve kulübeler oluşturmak, bu yuvaların içlerine saman, talaş ya da onları sıcak ve kuru tutacak materyaller koymak hayatta kalmalarına destek olacaktır. Bunun yanı sıra geceleri dostlarımıza hafif aralık bırakacağımız apartman ve garaj kapıları sayesinde sığınarak korunmalarına yardımcı olabiliriz. Yaşlı, sakat, zayıf kondisyonlu ve özel bakıma muhtaç olanlara en azından geçici yuva olmak hedefli evlerimizin kapılarını açmalıyız.
YİYECEK TAKVİYESİ YAPILMALI
Onların çetin kış koşullarına göğüs gerebilmelerinin diğer bir yolu da beslenmeleri ve su ihtiyaçlarını karşılayabilmeleridir. Bu dönemlerde onların enerji ihtiyacı her zamankinden daha fazla olacağı için beslenme istasyonları ve noktalarını daha sık ziyaret ederek yiyecek takviyeleri yapmak ve donan suları tazelemek dostlarımız için hayati önem taşır. Bu yardımlar esnasında grup halinde yaşamayı tercih eden köpeklerin bölge kavgalarına sebep olmayacak şekilde beslenmeleri önemlidir.
Köpek bakmak sadece onların temel ihtiyaçlarını karşılamaktan ibaret değildir. Dostlarımızın bize güvendikleri ve mutlu oldukları bir yaşantı sürebilmesi, bizim yaklaşımımıza ve onlar üzerindeki manüplasyonlarımıza bağlıdır. Peki onların bizlere güvenebilmesi ve daha çok sevmesi için neler yapabiliriz:
* Yoğun ve dengeli dirsek teması: Köpekler, hepimizin bildiği gibi sürü hayvanlarıdır. Büyük gruplar içerisinde aile kavramlarıyla yaşamak hedefli kurgulanmışlardır. Bu sebepten dolayı insanla olan yaşantı modelinde ayrılık ve yalnız kalmaya olan tahammülü sınırlıdır. Dostumuzla optimalde birlikte vakit geçirmek ve yanında olmak onları en çok mutlu edecek şeydir. Bu birliktelikler esnasında hele bir de onunla ilişkili vakit geçiriyorsanız değmeyin keyfine. Unutmayın ki, hiç kimse sizi her gördüğünde köpeğiniz kadar mutlu olmayacaktır.
* Ona taze, lezzetli besinler ve ödüller sunmak: Köpekler de her canlı gibi beslenmeye ihtiyaç gösterirler. Bizlerle yaşayan dostlarımızın bu ihtiyaçlarını karşılamaksa bizim sorumluluğumuzdur. Yaşına ve aktivitesine uygun olarak hazırlayacağımız taze, doğal ve lezzetli mamalar onların gelişimine pozitif etki edeceği gibi mutlu olmalarını da sağlayacaktır. Gezintiler ve ikili öğreti ilişkileri esnasında onları ödüllendirmek hedefli yiyecekler kullanmak ev içerisinde dostlarımızı hem oyalayacak hem de nefis tatlarıyla keyif almalarını sağlayacak kemirmelikler vermek ise bize olan sevgilerinin pekişmesine katkıda bulunacaktır.
Doğal döngüsünün dışında sürüsünden ayrı, vücut dilini ve tepkilerini öngöremediği insanla ortak yaşam, alışık olmadığı şehir hayatı, onlara bizlerin kılavuzluğunu zorunlu kılar. Köpeklerimize belli öğretileri kazandırmak onların ve bizim hayatımızı kolaylaştırır ve konforlu hale getirir. Dostlarımıza bizim yardımımız ve kılavuzluğumuzla edindirmemiz gereken öğretileri şu şekilde sıralayabiliriz:
TUVALET ALIŞKANLIĞI