Temel faktör

Ne yazsam az, ateş düştüğü yeri yakar. Hepsine rahmet, yakınlarına sabır diliyorum.

Terörle mücadele mutlaka haklıdır, desteklemek gerekir. Fakat genel tabloya baktığımızda endişeliyim.
PKK’nın terör kapasitesinin geçen yıllarda azalmayıp arttığı gözler önünde. HDP türü partilerin oyları da son yıllarda ikiye katlandı!
Bunda Ortadoğu ve özellikle Suriye’deki gelişmelerin etkisi önemlidir. Fakat iktidar da içeride ve dış politikada hangi yanlışları yaptığını samimiyetle araştırmalıdır.

ORTADOĞU ÇAĞIN NERESİNDE?

Bu konular çok yazılıyor, konuşuluyor. Yüzyılda Ortadoğu’da akıl almaz değişiklikler oldu ama değişmeyen bir şey var: Ortadoğu toplumlarında oturmuş hukuk ve devlet sistemleri yok. 21. yüzyılda hâlâ aşiret ve mezhep yapıları ve zihniyetleri hâkim.
IŞİD’ler de Esad’lar da bu yapının ürünleridir.
Ortadoğu’da İsrail’in bütün Arap toplumlarından daha başarılı olmasının da asıl sebebi devlet sisteminin daha istikrarlı, bilim ve teknolojide daha ileri olmasıdır.
Bu faktör İsrail’in kuruluşunda da çok etkili oldu.
Bugünlerde hazırlamakta olduğum “1919-1920” belgeseli için geceli gündüzlü okumalar yapıyorum. Osmanlı’nın sonu, paylaşılması ve Milli Mücadele...
David Fromkin’in “Barışa Son Veren Barış” adlı kitabına tekrar baktığımda dikkatimi çekti. Size de aktarmak istiyorum.

BİR BOTANİKÇİNİN KEŞFİ

Birinci Cihan Harbi sonuna doğru Sykes-Picot Anlaşması’yla Ortadoğu’nun paylaşılmaya başlandığı dönem.
İngiliz Savaş Kabinesi’nde Lloyd George Filistin’de bir Yahudi devleti kurulmasını kuvvetle destekliyor, Lord Curzon ise karşı çıkıyor... Curzon, kurak ve çorak Filistin topraklarının o kadar yeni nüfusu besleyemeyeceğini söylüyor.
Fakat Romanyalı bir Yahudi, tarımcı ve botanikçi, aynı zamanda İngiliz istihbaratçısı Aaron Aarsohn, Filistin’de Hermon Dağı eteklerinde aradığını bulmuştur: Kurak ve çorak topraklarda da yetişen yabani buğday türü...
Fromkin, “bilimsel tarımla zenginleştirilip verimli hale getirilecek topraklarda daha milyonlarca kişinin yaşayabileceğinin kanıtlandığını” ve böylece Siyonizmin yani Filistin’de Yahudi devleti kurulmasının önünün açıldığını belirtiyor. (s. 243)
Tabii yerleşecek olan Yahudi nüfus da eğitimli, teknolojiye yatkın bir nüfustu.

HUKUK, ÜNİVERSİTE, BİLİM

Tarihi olayları istediğimiz gibi yorumlayabiliriz. Fakat şu bellidir ve en önemli faktördür: Batı’nın dünyada üstünlüğü analitik ve bilimsel düşüncenin gelişmesiyle başladı. Ondan önce üstünlük Osmanlı’daydı, Asya’da Çin’deydi.
Batı sömürgeciliği, Batı emperyalizmi!... Fakat Batı’ya bu gücü veren de ticaret ve sanayi devrimi değil miydi?
İsrail’in durumu da böyledir. Tabii başta Amerika olmak üzere mistik bağlantılarla Protestan dünyasının verdiği destek de fevkalade önemli.
Ortadoğu toplumları bir kısırdöngü içinde: Filistin’de yaşanan facialar öfke ve militanlığı besliyor gayet tabii... Sömürgecilik ve hatta Haçlı Seferleri hâlâ hafızalarda.
Fakat bu psikoloji toplumların bilim ve teknolojiye odaklanmasını engelliyor.
Sömürgecilik aynı vahşetle Uzakdoğu’da da yaşanmadı mı?! Ama Uzakdoğu toplumları bilim ve teknolojiye odaklanmayı başardılar.
İşte Tayvan’ın yarısı kadar ekonomi ve teknolojiye sahip tek Ortadoğu ülkesi yok.
Günlük olayları elbette izleyeceğiz, gereğini yapacağız. Fakat unutmayalım, temel faktör okuldur, üniversitedir, araştırma enstitüleridir, hür düşüncedir, oturmuş hukuk düzenidir. Hiçbir olay temeldeki bu faktörü bize unutturmamalı.

Not: HDP çizgisindeki partiler ve bağımsız adaylar, geçmişte en fazla 2011 seçimlerinde yüzde 6 oy almışlardı. 2015 yılında 7 Haziran seçimlerinde yüzde 13, 1 Kasım seçimlerinde yüzde 10,8 oy aldılar.