İngilizler kapattı Kemal Paşa açtı

İkincisi 19 Mart 1920, Ankara’da Mustafa Kemal Paşa Büyük Millet Meclisi’nin açılacağını bildiren ve bunun için seçimler yapılmasını isteyen genelgesini yayınladı.
 

 Mustafa Kemal Paşa ile telgrafla mülakat

-18 Ekim 1919 günlü Tasvir-i Efkâr gazetesinde Ankara’daki Mustafa Kemal’le yapılan mülakat fotoğraflı olarak yayımlandı.

Henüz hiçbir askeri zaferi bulunmayan Milli Kurtuluş Hareketi Sivas Kongresi ile öyle bir siyasi güç haline gelmişti ki, Damat Ferit 31 Eylül 1919’da istifa etmek zorunda kalmıştı... İzleyen olayların akışı şöyle.

KUVAYI MİLLİYE

- 2 Ekim 1919: Anadolu hareketi ile uzlaşmak gerektiğini gören Vahdettin, vatansever Ali Rıza Paşa’yı sadrazam atadı. Kabine’de Harbiye Nazırı Cemal Paşa, Bahriye Nazırı Salih Paşa gibi Kuvayı Milliye’li isimler vardır. Bu dönemde Kuvayı Milliye son derece güçlendi.

- 12 Ocak 1920: Vahdettin’in kapattığı Osmanlı Mebusan Meclisi, yeni seçimlerle açıldı. Seçimleri büyük çoğunlukla Müdafaayı Hukuk cemiyetlerinin adayları kazanmıştı. Osmanlı Meclisi’nde Mustafa Kemal’in en yakın arkadaşı Rauf Bey (Orbay) başkanlığında “Felah-ı Vatan Grubu” kurulmuştu. Artık Osmanlı Meclisi de Milli Mücadele yanlısıdır. İstanbul basınında sansür kalkmıştır, Mustafa Kemal Paşa ile mülakatlar yayınlanmaktadır.

- 14 Şubat 1920: Londra’da yapılan İtilaf Devletleri Konferansı’nda İngiltere Başkanı Llyod George Yunan işgali altındaki İzmir’in Yunanistan’a ilhak edilmesini, Yunan toprağı olmasını savundu, bu görüşü kabul gördü. İzleyen günlerde Venizelos, şu sözlerle İtilaf devletlerine teminat verdi: “Mustafa Kemal’in hareketi sırf bir blöftür... 15 gün içinde bir harekâtla mağlup edilir.”

MUSTAFA Kemal Paşa’nın TBMM’nin kurulacağına dair 19 Mart 1920 tarihli genelgesi.

MİSAK-I MİLLİ

- 17 Şubat 1920: 28 Ocak’ta kabul edilmiş olan Misak-ı Milli (Milli Yemin) basına, kamuoyuna, bütün dünyaya ilan edildi. Misak’ın taslağını Mustafa Kemal Ankara’dan göndermiş, Mebusan Meclisi’ndeki vatansever Felah-ı Vatan Grubu tarafından oybirliğiyle kabul edilmişti.

İSTANBUL’UN İŞGALİ

- 3 Mart 1920: Yunan ilerlemesini ve İtilaf devletlerinin baskısını protesto eden Ali Rıza Paşa istifa etti. Yerine kurulacak Salih Paşa hükümeti, Anadolu hareketine zaman kazandırmak için ancak 25 gün dayanabilecekti.

- 10 Mart 1920: Gelişen Kuvayı Milliye’den endişeye kapılan İtilaf devletleri, Londra’da “Türkiye’de azınlıklara kötü muamele yapılıyor” gerekçesiyle İstanbul’un işgaline karar verdi. Karar İstanbul’daki ‘Yüksek Komiserler’e bildirildi. İngiliz Tarihçi Arnold Toynbee 1926’da yayınladığı kitabında, bunun yalan olduğunu yazacaktır.

- 16 Mart 1920: İstanbul resmen işgal edildi, basına sansür getirildi, bütün devlet dairelerine el konuldu, vatanseverler tutuklanmaya başladı. Akşamüzeri Meclis’i basan İngiliz askerleri Rauf Bey, Kara Vasıf, Numan Usta ve Şeref Bey’i tutukladılar, tutuklamalar devam edecek, tutuklananlar Malta’ya sürülecektir.

Mustafa Kemal Paşa Ankara’da “İslam Âlemine Beyanname” yayınladı, işgalin bütün Müslümanların istiklaline tehdit olduğunu bildirdi.

- 18 Mart 1920: İngiliz işgalini protesto eden Mebusan Meclisi kendisini tatile soktu. Osmanlı Meclisi fiilen kapanmıştı. Artık İstanbul’da milli iradeyi temsil edecek bir organ yoktur. İngilizler Vahdettin’e 24 Mart’ta Damat Ferit’i tekrar sadrazam olarak tayin ettirecekler, fiilen kapattıkları Meclis’in resmi fesih işlemini de 11 Nisan’da Vahdettin’e yaptıracaklardır.!

Mustafa Kemal’in gazetesi

- MUSTAFA Kemal Paşa Ankara’ya geldiğinde yaptığı ilk işlerden biri ‘Hakimiyet-i Milliye’ adıyla bir gazete çıkarmak oldu. 10 Ocak 1920 tarihli ilk sayısı üstte görülüyor.

ANKARA’DA MİLLET’İN MECLİSİ

- 19 Mart 1920: Ankara’da Heyet-i Temsiliye Reisi Mustafa Kemal Paşa, bütün vilayetlere ve Müdafaayı Hukuk cemiyetlerine genelge yayınladı. Bu genelge sadece Milli Kurtuluş tarihimizin değil, anayasa ve demokrasi tarihimizin de en önemli belgelerinden biridir. Şöyle başlar:

Madde 1- Ankara’da olağanüstü yetkilere sahip bir Meclis, milletin işlerini yönetmek ve denetlemek üzere toplanacaktır.

Yani ‘milleti yönetme’ yetkisi artık İstanbul’un değil, Ankara’nındır. Bu Meclis sadece ‘yasama’ yapmayacak, ‘yönetim’ ve ‘denetim’ de yapacaktır... Yani kuvvetler birliği. Ankara’da açılacak olan Büyük Millet Meclisi ‘millet’in bütün unsurlarını temsil edecektir, tam demokratik ve birleştiricidir. Genelgede bu madde şöyle:

Madde 6- Bu Meclis üyeliğine her fırka (parti), zümre ve cemiyet tarafından aday gösterilmesi caiz olduğu gibi, her ferdin de bu mukaddes mücahedeye fiilen katılmak için bağımsız adaylığını istediği mahalde ilana hakkı vardır.

TÜRKİYE BÜYÜK MİLET MECLİSİ

- 23 Nisan 1920: Meclis, Mustafa Kemal Paşa’nın tercihiyle cuma günü ve o zamana kadar Osmanlı meclislerinde görülmemiş bir İslami törenle açıldı. Hep birlikte Hacıbayram’da cuma namazı kılındı, tekbirlerle Meclis binasına kadar gelindi.
Tarık Zafer Tunaya’nın belirttiği gibi Meclis’te inkılapçılar, Osmanlı reformistleri, sarıklı hocalar, mahalli kıyafetleriyle (Kürt) Beyleri ve Bolşevizme sempati duyan solcular vardır.

Kapanan Osmanlı Mebusan Meclisi ile açılan Büyük Millet Meclisi arasında organik devamlılık vardır; Ankara’ya gelen Osmanlı Mebusları artık Büyük Millet Meclisi’nin üyeleridir. Osmanlı Meclisi’nin çıkardığı son kanun vakıflarla ilgilidir, sıradaki Ağnam (Hayvan) Vergisi Kanunu yasalaşmadan kalmıştı.

Ankara’da Büyük Millet Meclisi’nin çıkaracağı ilk kanun bu Ağnam Kanunu olacaktır.

Meclis’in açılışında ve 24 Nisan’da Mustafa Kemal Paşa’nın yaptığı uzun konuşmada ve izleyen dönemde saltanat ve hilafete sadakat vurgusu kuvvetlidir.

Fakat Mustafa Kemal Paşa’nın 24 Nisan konuşmasında şu iki cümle geleceğin işaretidir:

“Artık Yüce Meclisinizin üzerinde bir kuvvet mevcut yoktur... Hilafet ve saltanat Yüce Meclisinizin tanzim edeceği kanuni esaslar dairesinde muhterem ve kutlu yerini alacaktır.”

Milli Mücadele geliştikçe Cumhuriyet fikri güçlenecek ve Cumhuriyet’i bu Meclis kuracaktır.

23 Nisan hepimize kutlu olsun.