Federal sistem

Geçen kasım ayı sonunda İçişleri Bakanlığı üst düzey yöneticileri Almanya’ya bir çalışma ziyareti yaptılar. Alman İçişleri Bakanlığı’nın üst düzey yöneticileriyle çalıştılar ve dönüşte bir rapor hazırladılar. Raporda deniliyor ki:
“Almanya’daki federal sistem II. Dünya Savaşı’ndan sonra galip ülkeler tarafından şekillendirilmiştir. Federal sistemin kurulmasının temel sebebinin, Almanya’da ulusal birliğin yeniden kurulmasını önlemeye yönelik olduğu, bu sebeple egemenlik hakkının eyaletlere dağıtıldığı ve eyaletleri güçlü kılan bir federal sistemin kurulduğu federal yetkililer tarafından dile getirilmiştir. Bu düşünceler ziyaret boyunca birden fazla kişi tarafından ifade edilmiş ancak sunum sırasında en belirgin şekilde Berlin İçişleri Bakanlığı Uluslararası İlişkiler Genel Müdürü Mr. Claus Guggenberger tarafından ifade edilmiştir.”

EŞGÜDÜM SORUNU

Bu maksatla devlet çok geniş yetkilere sahip eyaletlere ayrılmış... Öyle ki, Federal Parlamento, eyaletlerin onayı olmadan vergileri artıramıyor mesela...  Raporda, “Almanya’da eşgüdüm oldukça zor bir durumdur. Almanya’da yerel çıkarlar karşılıklı ilişkileri belirleyen en önemli faktördür” deniliyor. Bu durum görece yoksul eyaletlerin aleyhine oluyor:
“Almanya’nın mevcut devlet sisteminde eyaletler ve bölgeler arasında mutlak eşitliği sağlamak oldukça zordur.
Bazı eyaletlerde ciddi düzeyde kaynak sıkıntısı ve borçlanma olduğu ifade edilmiştir... Ekonomik sebeplerden dolayı bazı eyaletlerin birleştirilmesi fikri ortaya çıkmış ise de bu durumun eyalet vatandaşları tarafından reddedildiği belirtilmiştir”.
Hatta zengin eyaletler, federal (merkezi) devlete kaynak aktarmada ayak sürüyüp, ciddi zorluklar çıkarıyorlarmış.
İlginçtir, İtalya’da da zengin kuzey vilayetleri, yoksul güneyi vergileriyle beslemek istemiyorlar, “Lombardiya Birliği” adıyla ayrılma tehdidinde bile bulunuyorlar!

TEMELDEKİ KÜLTÜR

Peki, madem böyle sorunlar var, sistem niye işliyor, Almanya niye güçlü? Almanya’yı güçlü yapan eyalet sistemi değil; hatta eyalet sistemi Almanya çok fazla güçlenmesin diye düşünülmüştü.  Raporda şu satırlar önemlidir:
“Sistemde eşgüdümün oldukça zor olduğu değerlendirilmiştir. Almanya’daki kültürel yapının bu sistemi sürdürülebilir kıldığı, aksi takdirde bu sistemde eşgüdümün oldukça zor olduğu değerlendirilmiştir”.
Nedir bu kültürel yapı? Köklü iş ve sanayi kültürü, güçlü girişimci sınıf, etnik ayrılıkçı ve politik radikal hareketlerin bulunmaması gibi sebepler olsa gerek.
Raporda, eşgüdüm sağlamak için, “Bakanlar çok sık bir araya gelmese de alt düzeydeki memurlar çok sık bir araya gelmekte ve eyaletler arasındaki koordinasyonu sağlamaktadırlar” deniliyor.
Almanya’da siyasal istikrarın iki ana partisi, Hıristiyan ve Sosyal Demokratlar, en azından yetmiş yıllık partilerdir; kapatılmadılar, üstlerinden tank geçmedi, gelenekleri oturdu, siyaseten olgunlaştılar... Bizde ise liderlerin ve partilerin kavgalarını düşünün; partilerle gelip giden siyasallaşmış bürokrasi mi değişik eyaletlerin koordinasyonunu yapacak!
Netice: Sistemleri konuşurken ülkenin siyasi kültürü ve kurumsal yapısı fevkalade önemlidir. Çünkü sistem kâğıt üzerine çizilmeyecek, topluma uygulanacak! Merkeziyetçilik içinde boğulmakla uyumsuz eyaletlere savrulmak arasında, doğru yol, üniter devlet içinde yerel yönetimleri güçlendirmektir. Tanzimat’tan beri evrilerek gelen kurumsal yapımıza da uygundur bu...

EN AZ KAÇ ÇOCUK?

Son olarak rapordan ilginç bir paragraf:
“Almanya’da gelecek 10 yılda nüfusun 10 milyon azalacağı değerlendirilmektedir. Bu sebeple gelecek için kamu hizmetlerinin sunulması bağlamında bazı önlemlerin alınması gerekmektedir. Aile ile iş hayatının uzlaştırılması önemli bir projedir. Çalışma koşulları aile hayatına göre düzenlenmektedir...”
Yoruma gerek var mı?