Vergi oranları bilmece gibi oldu

Önce ücretliler dışındakilerin, gelir vergisi tarifesi değişti. Ardından, kurumlar vergisi oranı değişti. Şimdi de tahvil, bono, fon ve borsa kazançlarının, stopaj (vergi kesintisi) oranları değişiyor.

Değişen ve değişecek olan oranlar ile bunlara ilişkin uygulamalar "bilmece" gibi oldu.

BONO, TAHVİL VE BORSA

Geçtiğimiz perşembe; Hazine Bonosu, Devlet Tahvili, özel sektör tahvilleri, yatırım fonları ve borsa kazançlarının vergilendirilme sisteminin değişeceği açıklandı. Buna göre, daha önce yerli-yabancı ayırımı yapılmadan yüzde 15 olarak belirlenen oran; yabancı yatırımcılar için yüzde sıfıra, yerli yatırımcılar için yüzde 10’a indiriliyor.

Başka bir anlatımla, oranlar yabancılara yüzde sıfır, Türklere yüzde 10 oluyor!..

Peki... Bu gün, yerli ya da yabancıya, ödeme yapılırken, vergi oranı ne olacak?

Kuşkusuz yüzde 15 olacak. Neden mi?

Nedeni çok basit; henüz böyle bir yasa çıkmadı ki!..

Hepinizin de bildiği gibi, tasarı Meclis’te görüşülüp kabul edilecek, Cumhurbaşkanı onaylayacak ve Resmi Gazete’de yayınlanıp yürürlüğe girecek. Cumhurbaşkanı, örneğin "Yerli yabancı ayırımı Anayasa’ya aykırı" ya da "İnsan Hakları Evrensel Beyannamesine aykırı" diye, çevirirse veya Anayasa’nın "mali güce göre vergi ödeme" ilkesine aykırı bulursa, süreç uzayacak belki de Meclis’in tatil dönemi sonrası yasalaşacak.

Hukuki durum bu. Ancak, neredeyse herkes, bu oranlar sıfıra ya da 10’a indi biliyor. Oysa eski oranlar yani yüzde 15 oranı, yerli ve yabancılar için halen yürürlükte...

GELİR VERGİSİ ORANI

Gelir Vergisi tarifesi, 8 Nisan 2006 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 5479 sayılı Yasa ile 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren değişti. En düşük oran yüzde 20’den 15’e, en yüksek oran da yüzde 40’dan 35’e indirildi.

Buna bağlı olarak, bazı stopaj oranlarının da indirilmesi gerekiyordu, hala indirilmedi.

Örneğin, gelir vergisinde en düşük oran yüzde 20 iken, ödenecek gelir vergisine mahsuben;

- İşyeri kirasından yüzde 22 oranında kesilen vergi de indirilmeliydi. İndirilmedi ve "bilmece" ya da "fıkra" gibi bir tablo ortaya çıktı. İşyeri kirası elde eden bir kişi, yıllık brüt kira geliri 18 bin YTL’yi aştığında, bu gelirini beyan edecek ancak yıllık 120 bin YTL’ye kadar olan işyeri kira geliri için (stopaj mahsubu nedeniyle) gelir vergisi ödemeyecek.Yüzde 22 stopaj oranının, acilen indirilmesi gerekiyor ancak 2006’da bir indirim düşünülmüyor!..

- Serbest meslek kazancı elde eden avukata, mali müşavire, mimara; yapılan ödemelerden yüzde 22 gelir vergisi kesilecek. Bunlar, gelirlerinden; kira, yakıt, personel, ulaşım, haberleşme vb. giderleri düşecekler. Kalan kısım üzerinden, yüzde 15’den başlayan tarifeye göre gelir vergisi ödeyecekler. Bu durumda, genellikle ödenecek vergi çıkmayacak hatta alacaklı duruma geçecekler. Burada da yüzde 22 stopaj oranının düşürülmesi gerekiyor. Ancak, 2006’da bir indirim düşünülmüyor!..

İNŞAATÇILAR

Yıllara yaygın inşaat işi yapanlara, içinde maliyetlerinde olduğu brüt ödeme üzerinden, yüzde 5 stopaj yapılıyordu. Bu oran, Kurumlar Vergisi oranının yüzde 46 olduğu dönemde de yüzde 5 idi. Oran 33’e, 30’a ve bu yıl da 20’ye indi. Stopaj oranı yine aşağı çekilmedi.

Hatta Yeni Kurumlar Vergisi Yasası’nın 15/a maddesinde, bu oran yüzde 15 olarak belirtiliyor. Ancak Bakanlar Kurulu’nun yüzde sıfıra kadar indirme yetkisi var. Yıllara yaygın inşaatlarda, stopaj oranının, yüzde 2 ya da 3 olarak belirlenmesi gerekiyor. Şimdilik bu konuda atılan bir adım da yok. Ancak, bir kararname ile yakında yüzde 5’in altına indirilmesi düşünülüyor.

Yasalar ve ilgili kararnameler bir an önce çıksa da "bilmece" gibi bu oranlar, açıklığa kavuşsa, çok iyi olacak...