Özürlü istihdamındaki özürlü tablo

Özel sektörde ve kamu kurumlarında, 50 ve daha fazla kişiyi çalışıyorsa, çalışan sayısının yüzde 3’ü (kamuda yüzde 4’ü) oranında, "özürlü" istihdam edilmesi gerekiyor. Aksi halde, çalıştırılmayan her özürlü için, ayda 1.266 YTL idari para cezası kesilmesi gerekiyor. Buna göre, 100 işçi çalıştırılan bir işyerinde, istihdam edilmeyen özürlüler nedeniyle, yılda 45 bin 576 YTL, ceza kesilmesi gerekiyor.

ÖZÜRLÜ TABLO

Şimdi gelelim, başlıktaki özürlü tabloya...

Kamuda, özürlü kadrolarının, yüzde 81’i boş!..

Bu tespit, Denizli Milletvekili Ümmet Kandoğan’a ait. Başka bir tespiti daha var. Onu da yazılı bir soru haline getirip sormuş;

"Başbakanlıkta 48 özürlü çalıştırılması gerekirken, bir tek özürlü bile çalıştırılmamasının gerekçesi nedir? Bu yanlışlık ne zaman düzeltilecek?"

İlginçtir, özel sektörde, özürlü çalıştırmayan işletmelere, onbinlerce hatta yüzbinlerce YTL para cezası kesilirken, Başbakanlık başta olmak üzere, çeşitli kamu kurum ve kuruluşlarında, bu kurala uyulmadığı göze çarpıyor.

Oysa, bir kural varsa, bu kurala öncelikle koyanların uyması gerekir.

HÜKÜMLÜ VE TERÖR MAĞDURU

Olay "özürlü" ile bitmiyor. Bir de hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu var.

50 ve daha fazla eleman çalıştıranlar, yüzde 1, kamuda yüzde 2 "Eski hükümlü", yüzde 2 oranında da (kamuda sıfır) "Terör mağduru" çalıştırmak zorunda. Terör mağduru çalıştırmayana, her ay işçi başına 5.625 YTL idari para cezası uygulanıyor. Eski hükümlü çalıştırmayana da, işçi başına her ay 1.266 YTL ceza uygulanıyor.

Bu konuda da fıkra gibi olaylar yaşanıyor.

Geçtiğimiz Cuma günü Vahap Munyar, bunlardan birine örnek verdi.

İş Yatırım’da, yasaya göre eski hükümlü çalıştırmak zorunda. Ancak Sermaye Piyasası Kanunu "Yüz kızartıcı suç işlemiş olanları bu sektöre sokmanıza izin vermeyiz" diyor. Halk arasında kullanılan "Buyur buradan yak" diye bir söz var ya aynen öyle bir şey. Eski hükümlü çalıştırılmazsa, İş Kanunu yönünden sorun olacak. İdari para cezaları gelecek. Çalıştırırsa, Sermaye Piyasası Yasası yönünden suç işlemiş olacak!..

Benzeri durum "Bankalar ve diğer finans kuruluşları" açısından da sözkonusu. Eski hükümlüyü istihdam etme yönünden huzursuzlar.

ÇÖZÜM NE?

İşverenlerin bir bölümü, pratik çözümü bulmuşlar; 49’dan fazla işçi çalıştırmıyorlar ya da birden fazla şirket kuruyor ve her şirkette çalışan sayısını 49’un üzerine çıkarmıyorlar.

İşin doğrusu, bu kalıcı bir çözüm değil.

Devlet, kendisinin bile uymadığı bir kurala, özel sektörün uymasını bekliyor ve ardından cezalar yağdırıyor. Çok kişi, bu nedenle fazla işçi çalıştırmaktan çekiniyor. Sonuçta, istihdam yaratmanın önüne, değişik bir engel çıkıyor.

Eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu konusunda, özellikle finans kuruluşları ile ilgili bazı istisnalar getirilmesinde yarar var. Çalıştırmaya yanaşmayanlar, bunlarla ilgili pirimi ayrı bir fona yatırırlar. O fonda biriken paralar kullanılarak, istihdam olanakları yaratılabilir.

Bir de, oranlar yeniden gözden geçirilebilir.

Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri olan işsizlik sorununu çözümleyebilmek için, istihdamla ilgili engelleri ve aşırı yükleri, ortadan kaldırmak gerekiyor...