Özel kesim borçları rüyalara giriyor

Yurtdışına çıkacak ve tekrar geri dönmeyecek dövizler ve 2008 yılında cari açığın yüzde 60’ının "dış borçlanma" ile karşılanması bakımından ülkeyi ilgilendiriyor. Bu arada, alacaklı firmaların ve teminat mektubu veren bankaların da "acaba ödenmez mi?" diye rüyalarına giriyor.

Özetle, bu sevimsiz görüntü önümüzdeki günlerde, daha sık rüyalara gireceğe benziyor.

DIŞ BORÇLAR VE ÖZEL KESİM

Hazine’nin açıklanmış olan son verilerine göre, Türkiye’nin dış borçları, tabloda gösterilmiştir.

Tablonun incelenmesinden de fark edileceÄŸi gibi;

2008 yılının Haziran ayı itibariyle, Türkiye’nin toplam dış borcu, 284 milyar dolar.

Dış borçların 191 milyar doları yani yüzde 67’si, özel sektöre ait.

2002’de 43 milyar dolar olan özel sektör borcu, yaklaşık yüzde 350 artarak, 191 milyar dolara ulaşmış durumda.

Özel sektörün, 191 milyar dolarlık borcunun, farklı vade yapısı var. Vadesi bir yıldan az borcu, 48 milyar dolar. Bu arada Devlet, 2009’da bütçeden önümüzdeki 6 yılın en yüksek dış borç ödemesini (11.6 milyar dolar olarak) yapacak. Öte yandan, yaşanan küresel kriz nedeniyle, dış borç bulmak bundan sonra ciddi sorun olacağı için, özel sektörün vadesi bir yıldan az olan borcunu kapatması veya yeniden borçlanma suretiyle, borçların çevrilmesi çok zor gözüküyor. Bir taraftan durgunlukla daha az para kazanan şirketler diğer taraftan daha yüksek kurdan borç ödemek zorunda kalacaklar. Bu arada, dış borç gözüken tutarın bir kısmının Türkiye’deki firmaların yurtdışındaki paraları olduğu da ayrı bir gerçek.

Olaya bütünüyle baktığımızda, 1994’te kamu kesimini, 2001’de bankacılık kesimini etkileyen kriz, şimdi de reel sektörü olumsuz etkileyeceğe benziyor.

CARİ AÇIK VE DIŞ BORÇLAR

Daha önce de yazdık. Cari açık 2002’den bu yana sürekli artıyor ve tüm uyarılara rağmen ciddi bir önlem de alınmıyor. 2002’de 0,6 milyar dolar olan "cari açık", 2008’de 52 milyar dolara yaklaşacağa benziyor. Sadece 2008 yılı cari açığı, 1923-2002 dönemi yani 80 yıllık cari açık toplamı olan 43 milyar doların üzerinde. DPT’nin raporuna göre, 2009 yılı cari açığının da 50,4 milyar olması bekleniyor.

Türkiye açısından, özel sektörün aldığı dış borçlar, cari açığın kapatılmasında, çok önemli bir kaynak oldu. Yukarıda da belirttik, 2008 verilerine göre, cari açığın yüzde 60’ı dış borçlanma yoluyla gelen dövizlerle kapatıldı.

Yıllardır, Türkiye’nin döviz açığına kaynak olan; sıcak para, doğrudan yabancı sermaye girişi durdu. Dış borçlanma da durma noktasında.

Peki... Ne olacak?

Yüksek düzeyde cari açığı olan ve bunun finansmanı için sermaye girişlerine ihtiyacı olan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, ciddi risk altındalar. Yurtdışındaki dövizlerin Türkiye’ye getirilmesi, kısa süreli bir nefes aldırabilir ama onun da başarı şansı, çıkacak yasanın kapsamına bağlı. Sonuçta dağ fare de doğurabilir.