Neden 50 milyon seçmene karşılık 1.7 milyon vergi mükellefi var?

Bazen bir akademisyen ya da iktisatçı, bazen de bir bakan bunu soruyor.
Ardından da “İşte size Türkiye’deki kayıt dışılığın fotoğrafı” diyorlar.
Dikkat ettim, kimse ortaya çıkıp da “Bu olayın doğrusu şu” demiyor.
Demediği için de çok kişi “50 milyon seçmene karşılık 1.7 milyon mükellef var” zannediyor.

DOĞRUSU NE?

Bir cümleyle belirtelim; Türkiye’de 50 milyon seçmen, 1.7 milyon mükellef olduğu, iddiası doğru değil!..
Doğrusu şu; seçmen sayısı 54,7 milyon, vergi mükellefi sayısı ise iddia edilen 1.7 milyonun 10 katından da fazla, tam 19,9 milyon!
Mükellef sayısının bir grubu, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde, bir grubu da Sosyal Güvenlik Kurumu’nun internet sitesinde, aylık olarak yayınlanıyor.

MÜKELLEF SAYISI

Mükellef sayısını gösteren tabloya göz attığımızda;
Vergi mükelleflerinin, bir kaç grupta toplandığını fark ediyoruz.
Birinci Gruptakiler:
Beyanname veren gelir vergisi mükelleflerinden oluşuyor. Bunlar;
- Yıllık beyanname veren (kira hariç) gerçek usuldeki mükellefler,
- Yıllık kira gelirlerini beyan eden mükellefler,
- Basit usule tabi mükellefler.
İkinci Gruptakiler:
Kurumlar vergisi mükelleflerinden oluşuyor.
Üçüncü Gruptakiler:
Ücretli olarak gelir vergisi ödeyenlerden oluşuyor. Bunlar da;
- SSK’lılar (4/a’lılar)
- Memurlar (4/c’liler)

SİSTEMDE GÖZÜKMEYENLER

Yukarıdakilerin dışında da “vergi ödeyen” ancak, yasa gereği beyanname vermedikleri için sistemde gözükmeyen mükellefler de var. Örneğin;
26 Bin Liranın Altında İşyeri Kirası Elde Edenler:
İşyeri kira geliri elde eden gerçek kişilere yapılan kira ödemelerinden, yüzde 20 stopaj (vergi kesintisi) yapılıyor. Ancak, yıllık kira geliri 26 bin lirayı aşmayanlar, beyanname vermiyorlar. Yani yüzde 20 vergi ödüyor ama mükellef sayısı içinde gözükmüyorlar.
Faiz, Repo vb. Gelir Elde Edenler:
Bunlara ödenen faizlerden yüzde 10-18 stopaj (vergi kesintisi) yapılıyor ama beyanname vermedikleri için mükellef sayısı içinde gözükmüyorlar.

DİĞERLERİ

Seçmen oldukları halde, vergi mükellefi olmayan;
- Çalışmayan milyonlarca “ev hanımı” var.
- 10.4 milyon “emekli” var. Bunların da çoğu çalışmıyor.
- Milyonlarca “işsiz” var.
- “Üniversite öğrencileri” var.
Görüldüğü gibi, “50 milyon seçmen, 1.7 milyon vergi mükellefi var” sözü gerçeği yansıtmıyor. Kayıtlı mükellef sayısı 19.9 milyon! Vergi ödediği halde sistemde gözükmeyenlerle 25 milyon civarında..
Bu yazımızdan sonra artık bu sözü de duymayız herhalde.
İşin doğrusu, sorun sayıda değil vergi sistemi ve uygulamasında..