Kooperatif üyesine vergi sürprizi

İsterseniz, belli başlı olanlardan birkaç örnek verelim.

KOOPERATİF HİSSESİ SATIŞI

Kooperatif üyesi olup, yıllardır aidat ödeyenler, şu ya da bu nedenle kooperatif hisselerini sattıklarında, gelir vergisi sürprizi ile karşılaşabilirler.

Bu aşamada ilk akla gelen soru, "neyin üzerinden yani hangi kazancın üzerinden vergi ödeneceği" olsa gerek... Hemen açıklayalım, ödediğiniz aidatların toplamı ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden.

Kooperatife 5 yıl önce hatta 15 yıl önce girmiş olmanız önemli değil. 20 yıl önce girmiş olsanız bile, o kooperatifteki hissenizi sattığınızda "değer artış kazancı" elde etmiş sayılıyorsunuz. Bundan dolayı da gelir vergisi ödemeniz gerekiyor (GVK Mükerrer Md. 80/1-4)

Kazancın tespitinde; kooperatife ödenen aidatlar, satışın yapıldığı ay hariç, DİE aylık TEFE (1 Ocak 2006’dan itibaren aylık ÜFE) oranına göre yükseltilir. Bununla satış tutarı kıyaslanır. Aradaki fark "değer artış kazancı"dır. Elde edilen kazancın; 2004’te 12 bin, 2005’te 13 bin 2006’da ise 6 bin YTL’si, gelir vergisinden müstesna oluyor. Aşan kısım da gelir vergisine tabi tutuluyor.

KOOPERATİF EVİ SATIŞI

Kooperatif ortaklarının, kooperatif yoluyla edindikleri gayrimenkulün satışında, iktisap (yani edinme) tarihi çok önemli. Nedenine gelince, GVK. Mükerrer 80/16. maddesine göre, iktisap tarihinden itibaren, 4 yıl içinde satılan gayrimenkullerden elde edilen kazanç, gelir vergisine tabi.

Yasaya göre, kooperatif üyelerine, bu sıfatları dolayısıyla tahsis edilen gayrimenkuller "tahsis tarihinde" bir kez daha belirtelim "tapu tarihinde değil, evin tahsis tarihinde", ortaklar tarafından edinilmiş sayılır.

Buna göre; kooperatiften edindiği gayrimenkulü, tahsis tarihinden itibaren 4 yıl içinde satanlar, "değer artış kazancı" elde etmiş sayılırlar. Kazancın hesaplanmasında, maliyet bedeli ile satış tutarı karşılaştırılır. Maliyet bedeli, yukarıda belirtildiği gibi hesaplanır. Elde edilen kazancın, istisna tutarını aşan kısmı, gelir vergisine tabi tutulur.

DİĞER SÜRPRİZLER

Kooperatif üyelerini bekleyen sürprizler, yukarıda belirtilenlerle sınırlı değil. Evlerine oturduktan ya da evlerini sattıktan sonra da bazı sürprizlerle karşılaşabilirler.

Örneğin; kooperatifin inşaat firmasına yaptığı ödemelerden, yüzde 5 stopaj yapmamasından ya da diğer vergi veya SSK yükümlülüklerini yerine getirmemesinden dolayı, ilave bazı yüklerle karşılaşmaları sözkonusu olabilir.

ÖLEN ÜYE

Bu arada, sevimsiz bir gelişme ortaya çıkar ve kooperatif üyesi inşaat devam ederken ölebilir. Bu durumda, mirasçıların, kooperatif hissesini, ne şekilde bildirecekleri önemlidir.

Maliye Bakanlığı’nın konuya ilişkin bir iç genelgesine göre "...yapı kooperatifi üyesinin ölümü halinde, hissesinin alacak olarak kabul edilerek, Vergi Usul Kanunu’nun, 281. maddesine göre, mukayyet değeri (ölüm tarihine kadar ödenen aidatlar toplamı) ile değerlendirilmesi" gerekiyor (17.01.1997 gün ve 1997/1 Seri No.lu VİV Kanunu İç Genelgesi).

Kooperatif üyelerinin, yukarıda belirtilen ince noktalara dikkat etmelerinde yarar var...