Çalışırken ölenin ailesine nasıl aylık bağlanacak

Ölüm sonrası, geride kalanlara aylık bağlanması, belli koşullara bağlı.

MEVCUT SİSTEM

Ölen SSK’lı ise: 1800 gün prim ödemesi veya 5 yıldan fazla sigortalı olması ve her yıl en az 180 gün prim ödemesi halinde, geride kalanlara dul ve yetim aylığı bağlanıyor.

Ölen Bağ-Kur’lu ise: En az 5 yıl prim ödemesi halinde, yakınlarına dul ve yetim aylığı bağlanıyor.

Ölen Emekli Sandığı İştirakçisi ise: En az 10 yıl prim ödemesi halinde yakınlarına aylık bağlanıyor. Ancak, ölen memurun ailesi malul ve muhtaç durumda ise, 5 yıl prim ödenmesi yeterli bulunuyor.

YENİ SİSTEM

Yeni sistemde; işçi, memur ve esnaf ayrımı kalkıyor. En az 5 yıl sigortalı olan ve toplam 900 gün prim ödeyen sigortalının, ölümü halinde yakınlarına aylık bağlanabilecek.

Görüldüğü gibi, yeni sistemde özellikle memur aileleri açısından, aylık bağlanma koşullarında, olumlu bir düzenleme yapılıyor. Önceden aranılan 10 yıllık süre, 5 yıla indiriliyor.

YURTDIŞI BORÇLANMADA SON FIRSAT

Yurtdışındaki vatandaşlarımız, yurtdışında geçen süreleri borçlanmada acele edin. Nedenine gelince; 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan yeni sistemde, yurtdışı borçlanmanın tutarı artıyor. Bu nedenle, 2006 yılı içinde, borçlanma avantajını kaçırmayın.

Ödemeler Artıyor

Şu anda yurtdışı borçlanmanın günlüğü 3.5, aylığı da 105 dolar. Bu da yaklaşık 140 YTL ediyor.

Yeni sistemde, yurtdışı borçlanmada, dolardan vazgeçiliyor.

Yeni sisteme esas olan düzenlemede, borçlanma nedeniyle ödenecek tutar, başvuru tarihindeki prime esas asgari ve azami günlük kazancın yüzde 32’si olacak. Bu da şu andaki asgari ücrete göre en az 170 YTL en çok 1104 YTL’den 2007’de asgari ücret artacağına göre, bu tutar biraz daha fazla olacak.

Ödeme Süresi 3 Aya İniyor

Şu anda, yurt dışı borçlanma tutarı ödeme yönünden, süre sınırlaması yok. Borçlanan vatandaşlarımız, diledikleri zaman ödeme yapabiliyor.

Yeni sistemde, borçlanılan tutarın tebliğ edildiği tarihten itibaren "üç ay içinde" ödenmesi gerekiyor. Ödemeyenler için, yeniden başvuru koşulu getiriliyor.

Vazgeçene İade

Yurtdışı borçlanma talebinde bulunanların daha sonra vazgeçmeleri ya da aylık bağlanması için gerekli koşulları yerine getirmeyenlere, talep halinde yaptıkları ödemeler, faizsiz olarak iade edilecek.

Başvuru Yurtdışında Yaşarken Yapılabiliyor

Türk vatandaşları, yurtdışında yaşadıkları süre boyunca borçlanma başvurusunda bulunabiliyorlar. Borçlanma sonucu hakedilen emekli aylığını alabilmeleri için de kesin dönüş yapmaları koşulu aranıyor.

Hizmetin Başlangıcı

Yurtdışı borçlananlarda, bulundukları yabancı ülkede, ilk kez çalışmaya başladıkları tarih, ilk kez işe başlama tarihi olarak kabul edilmeyecek. Yurtdışına çıkmadan önce, Türkiye’de sigortalı değilse, ilk kez sigortalı olduğu tarihten, borçlanma tutarı kadar geriye götürülecek.

Cambaz kıza bakıp çocuğu 9-10 yaşında sigortalı yapmayın

"Çocukları şimdiden sigortalı ettirelim mi?" diye soran okurunuza, yaşları 9 ve 10 olan çocukları şimdiden sigortalı ettirmenin yararı olamayacağını yazmışsınız. Oysa, yıllar önce duymuştum. Bir sirkte, ip üzerinde cambazlık yapan 3 yaşlarındaki kız çocuğu, 3 yaşında SSK’lı yapılmış ve 23 yaşında emekli olmuş. Peki bu nasıl oluyor?

- Yaklaşık 25 yıl önce, sigortalı başlangıç tarihinden itibaren 5 bin iş günü prim ödeyen kadınlar 20, erkeklerde 25 yılda emekli olabiliyordu. Böyle olunca, 3-5 yaşında SSK’lı olup 23-25 yaşında emekli olan kadınlara rastlanıyordu. Gerçi bu uç bir örnek ama 30-35 yaşında emekli olan çok kişi vardı. Bu uygulamaya yıllar önce son verildi. 18 yaş öncesi sigortalılık, yıllardır emeklilik yaşını kısaltmıyor. O nedenle, 9-10 yaşındaki çocuğu şimdiden SSK sigortalısı yapmanın anlamı yok.

Kızımız 25’inden sonra ne olacak

Karı koca öğretmeniz. Hukuk son sınıfta okuyan bir kızımız var. 22 yaşında. Seneye staj yapacak. Eğer bir işe giremezse bizden sonra hali ne olacak, bizim maaşımızı alabilecek mi? Çok sayıda kız çocuğunu ilgilendiren bu soruna bir cevap verirseniz çok seviniriz.

- Endişe edilecek bir durum yok. Allah size uzun ömür versin. Ancak, ileride vefat ettiğinizde, kızınız hálá bekar ve işsiz olursa, sizden aylık bağlanacak.

Kocayı ya da parayı seçmek size kalmış

Babamdan yetim aylığı, SSK’dan da 38 yaşımdan bu yana emekli aylığı alıyorum. 39 yaşında evlendim. Evleneli üç yıl oldu, kocama bir türlü ısınamadım. Onunla evlenince, yetim aylığım da gitti. Ne dersiniz, yetim aylığı almak için, yeni sosyal güvenlik yasası yürürlüğe girmeden, kocamdan boşanayım mı?

- Kocanızdan boşanıp boşanmayacağınıza bir şey diyemem. O konunun profesörü Güzin Abla... Ancak kocanızdan boşanırsanaz, başvurunuz halinde, babanızdan dolayı size yetim aylığı bağlanır. 2007 ve izleyen yıllarda (yine evlenmezseniz) kesilmez. Koca mı para mı? Onun kararını siz verin!..

YARIN: YENİ SİSTEM BAĞ-KUR’LUYA NE GETİRİYOR NE GÖTÜRÜYOR?