Reklamını iyi yapan mı, iyi yazan mı satıyor?

Bir kere bizim ülkemizde çocuklara dönük kitaplar yoktur. İlk yaş gruplarındaki çocuklar için hazırlanmış resimli çocuk kitaplarının hepsi, son zamanlarda yapılan tercüme kitapçıklardır. Çocuk on, oniki yaşına geldiğinde okuyabileceği renkli resimli romanlar da gene tercümedir, şayet yapılıyorsa da yeni yeni gündeme gelmiştir. Gene bu yaşlar için renkli, resimli ve öğretici kitaplar hiç yoktur. Ben şahsen hiç bilmediğim karmaşık bir konuyu öğrenmek için, ilk etapta yurtdışında çocuklar için hazırlanmış kitaplarından istifade etmişimdir. Dışarıda çocuklar için yapılmış yemek kitapları bile vardır ve sos hazırlamanın alfabesi de burada öğrenilmektedir.

SATILIYOR, OKUNMUYOR

Gençlik çağına girildiğinde kızlar için okunması zevkli olan bir Barbara Cartland'ımız yoktur veya erkekler için yaratılmış olan, ‘‘Üç Silahşörler’’ gibi macera kitaplarına da sahip değilizdir. Acaba hiç düşündünüz mü, polisiye roman yazan bir yazarımızın varlığını? Onu okumak bir zevktir. Ama bu zevki verecek hiçbir yazarımız olmadığı için, bize çocukluğumuzdan itibaren bu okuma zevkini aşılayamadılar.

Zevkle okunan bütün kitaplar tercümelerdir, bu tercümeler ise son zamanlarda iyi yapılmaktadır. Eskiden yapılmış tercüme kitaplar fevkalade kötü idi. Türkçesini okuduğunuzda, hiçbir şey anlamadığınız bir kitabı, esas lisanıyla okuduğunuzda, ne kadar keyifle verdiğini görmekteydiniz.

Bizim ülkemizde daha başka bir komedi yaşanıyor.

Bizde, best seller (çok satılan, dolayısıyla çok okunan kitap türü) kitaplarla, edebiyat türü kitaplar birbirine karıştırılıyor. Burada yazarları ‘‘kendi reklamını iyi yapan’’ ile ‘‘herhangi bir konuda yazanlar’’ diye ikiye ayırmak gerekiyor. Örneğin, kendisinin James Joyce (ağır biçimde edebi yazar) tarzı yazı yazdığını iddia eden Orhan Pamuk, Türkiye'de best seller oluyor. Çok reklam yapıyor, her televizyon kanalına çıkıp kitabını tanıtıyor, billboard'larda reklamları görülüyor ve hakikaten de çok satılıyor. Ama kime sorsam, kimse okumamış veya okuyamamış. Vallahi, okunamayan kitapların bu kadar iyi satılabildiği yegane ülke, biziz galiba. Bu hususta hem yayınevini, hem de yazarlarını tebrik ederim.

Türkiye'de hakiki best seller türü kitabı ‘‘Adı Aylin’’ ile Ayşe Kulin yarattı ve bu kitap, yediden yetmişe, her tabakadan insanın zevkle okuduğu bir biyografi oldu.

Dünyadaki best seller'lar fiction (gerçek dışı) veya nonfiction (gerçek) diye ikiye ayrılıyorlar. Bizde böyle bir ayrım yapıldığını zannetmiyorum. Kitap satışlarını, böyle bir ayrıma tabi tutan gazete veya dergi olduğunu da sanmıyorum.

Diğer ülkelerin geleneklerine eskiden beri girmiş olan hatırat veya biyografi yazmak, bizde daha yeni yeni moda oldu. Bu tür kitaplar hakikaten çok yararlı oluyorlar. Pek çok kimseden, bu tarzda tecrübelerini yazanları okurken, epey bilgi sahibi olduklarını ve edebiyat iddiası olmadığı için yazarın sade dilinden zevk aldıklarını duyuyorum. Düşünün, Reşat Ekrem Koçu'dan sonra tarihi romanlar da, daha yeni yeni yazılıyor.

KRİTİKLERİ ANLAMIYORUM

Dünyanın her tarafında trenlerde ve yeraltı tünellerinde bile insanlar istisnasız okuyorlar. Bizim ülkedeki trenlerde, vapurlarda acaba kaç kişi gazetelerin, mecmuaların veya kitapların sayfalarını çeviriyorlar?

Hele hele sanat kritiklerini veya anlatımlarını hiç anlayamıyorum. Bilmediğim bir sürü kelime kullanıyorlar. Sonunda sıkılıp, okumaktan vazgeçiyorum. ‘‘Herhalde benim anlama kabiliyetim kıt’’ diye karar verip üzülüyorum. Sade bir dille yazı yazmayı neden denemezler ki? Böylece sanattan anlamayanlar da fikir sahibi olabilirler.

Bana göre, Türk insanının okuma özürlü olmasının birinci sebebinin eğitimsizlikten geldiği muhakkak ama yazarlarımız da az sayıda. Şimdi okuyan nüfusumuz aslında çoğaldı. Hiç okumayan annelerimize mukabil, onları takip eden nesillerde bayağı bir okuyucu çoğunluğu var ama gene de her konuda kalem oynatan yazarlarımızın bulunmadığına inanıyorum.