Protez ameliyatları ve robotik cerrahi  

Bozkurt, “protez ameliyatları” ve “robotik cerrahi” ile ilgili merak edilenleri yanıtladı.

Murat BOZKURT-Serkan KIZILBAYIR

1)- Eklem protez ameliyatları ne zaman düşünülmeli?

Ameliyat kararı için öncelikle kalça, omuz ya da diz ekleminin geri dönülmeyecek şekilde hasarlanmış olması ilk önemli kriterdir. Eklem kıkırdağının bozulmasının yanı sıra hastanın istirahat halinde olduğu zaman bile ağrı hissetmesi, şekil bozuklukları oluşması, günlük yaşam aktivitelerini yapamaz hale gelmesi veya günlük yaşam konforunu olumsuz şekilde etkilemesi de önemlidir. Bu şikâyetlerle birlikte hastanın yaşının ilerlemiş ve ekleminin korunacak boyutta olmadığı durumlarda eklem protez ameliyatı devreye girer. Protezlerle hastanın günlük yaşam aktivitelerini daha konforlu ve daha iyi hale getirmelerini sağlayabiliyoruz.

2)- Protezlerin ömürleri ne kadardır?

Bu, hastaların bize çok sık sorduğu bir soru. Haklı olarak, yaşam konforunu yükseltecek protezlerin ömrünü merak ederler. Tabi bunun cevabını bilimsel veriler doğrultusunda veriyoruz; kalça protezleri 20 sene ve üstü kullanılabiliyor. Bazen 25 sene, 30 sene veya daha fazla takip ettiğimiz hastalar oluyor. Dizde de 20 sene civarında bir protez ömrü bekliyoruz. Omuzda ise değişik protez tiplerimiz var ve dolayısıyla süre, bu tiplere göre değişiyor. Fakat şu noktaya dikkat çekmek isterim ki, protezin süresini etkileyen farklı noktalar var. Doktorun deneyimli olması, kullanılan malzemeler, protezin kalitesi, protez ameliyatı yapılan hastanenin donanımı, hastanın rehabilitasyonu gibi faktörler, protezlerin beklenen süreden daha uzun kullanımını sağlar. Yeni gelişen teknikler ve yeni protez malzemeleri sayesinde protez ömürleri daha da uzuyor diyebilirim.

3)- Hastanın hayat kalitesini artırmada protez ameliyatlarında yeni yöntemler var mı?

Bu soruyu yanıtlarken iki önemli noktadan bahsetmek isterim. Birincisi; ilk soruda bahsettiğim implantların kalitesi. Diz protezinde kullandığımız metalin kalitesi veya içine koyduğumuz ‘polietilen’ dediğimiz yumuşak doku malzemesinin kalitesi önemlidir. Kalçada yine kullanılan metaller, seramikler, polietilenler veya omuz ameliyatlarında kullanılan malzemelerin kaliteli olması gerekir. Bunların yine bilimsel verilere dayanarak dayanıklı ve sürdürülebilir malzemeden üretilmiş olmasına dikkat ederiz. İkincisi; uygun boyutta ve özellikle hastanın anatomisine uygun şekilde protez yapılmasıdır. Burada da son dönemlerde robotik cerrahilerle hata oranını sıfıra yakın dereceye düşürdüğümüz teknikler oluyor. Robotlarla alakalı ve son dönemlerde çok ciddi yayınlar var ve robotun hastanın hem hayat konforunu artırdığı erken dönemde hem de protezin uzun dönemli kullanımında etkili olduğu bilimsel verilerle ortaya konulmuştur. Dolayısıyla yenilikler de birincisi implant kalitesi, ikincisi ise bu yeni robotik sistemleri kullanarak çok uygun pozisyonda uygun protezlerin yerleştirilmesi diyebiliriz.

4)- Tüm robotlar aynı işlevi görüyor mu?

Bu soruyu şöyle açıklayabilirim; robot, günümüzde giderek günlük hayatımıza da giren bir kavram. Tıpta da robotik cerrahi daha fazla kullanılıyor. Protez ameliyatlarında da robot kullanılarak yapılan ameliyat sayısı giderek artıyor. Bu konudaki bilimsel araştırmalar robotik cerrahinin hastanın tedavi başarısında önemli bir etken olduğunu gösteriyor. Artık protez ameliyatlarında da ortopedi hekimlerinin kullandığı robotlar var. Hemen şunu söyleyeyim, robotik cerrahide ameliyatı robotlar yapmıyor. Yine ortopedi hekimleri olarak ameliyatı yapıyoruz ama robottan destek alıyoruz. Robotik cerrahi ile hekim, 3 boyutlu model oluşturup, hastaya özel olarak ameliyat öncesi planlama yapabiliyor. Böylece, daha hassas bir ameliyat gerçekleştirebiliyor. Burada da hastaların hangi robotla işlemin yapılacağını sorması lazım. Zira farklı robotlar var ve bu robotlarla yapılan ameliyatların bilimsel olarak uzun süreli verilerinin olması önemli. Burada sorunuza dönmek isterim; tüm robotlar aynı işlevi görmez. Kalça ve diz ameliyatlarında kullanılacak farklı cerrahi yöntemlerini yapabilecek şekilde gelişmiş robotların olduğu ve hatta bu robotların da çeşitli versiyonlarını kullanıyoruz. Robot hekimin hasta için seçeceği en iyi yöntemi uygulayabilecek özelliklere sahip bir robot olmalıdır.

5)- Robotik cerrahideki bir sonraki aşama nedir?

Robotik cerrahiden bir sonraki aşama yani bizim bundan sonraki dönemde beklediğimiz; hastaya özgü, doğrudan hasta için imal edilmiş protezlerin kullanılması ve bunların robotik cerrahi sistemle uygulanmasıdır. Aslında dünyada bu konuda bilimsel çalışmalar yapılıyor ama zannediyorum önümüzdeki dönemde robottan sonra da hastaya özel tasarlanmış protezlerin kullanılması gündeme gelecek.

6)- Acıbadem Hastanesi’nde sporcu sağlığının yanı sıra eklem sağlığına yönelik de hizmetler veriyor musunuz?

Elbette! Eklem sağlığı sporcu olsun olmasın herkes için son derece önemli bir konu. Hareketimizi sağlayan sistemin en önemli parçalarından biri eklemlerimiz. Acıbadem Ankara Hastanesi’nde, yaklaşık bir sene önce kurduğumuz ‘Acıbadem Sporcu Sağlığı Merkezi’ dışında eklem sağlığı ile ilgili hizmetler de veriyoruz. Gerek eklem sağlığını koruma konusunda bilinçlendirme çalışmalarımız gerekse yenilikçi tedavilerin uygulanmasını çok önemsiyoruz. Ankara’yı yenilikçi tedavilerle tanıştırıyoruz. Daha önce bahsettiğim gibi hastanemizde bulunan dünyada da gelişmiş versiyon olduğu bilinen robotumuz var. Bu robotla, protez uygulamalarında hasta için en uygun ve en hassas tedaviyi gerçekleştirebiliyoruz.

Bu yazının video’sunu da izleyebilirsiniz.