Miyopi için şimdi harekete geçme zamanı

* Konumuz: Göz sağlığı(Miyop)
* Konuğumuz: Acıbadem Ankara Hastanesi doktorlarından Prof. Dr. Emrah Altıparmak
7’den 70’e herkesi ilgilendiren bu önemli konuda ben sordum, Prof. Dr. Altıparmak yanıtladı.



* Miyop Nedir?
Miyop bir kişi uzağa baktığında bulanık görür. Miyopa ‘uzak görmez’ de denebilir, çünkü esas sorun uzağı net görememektir.

* Hangi çocuklar miyop olma riskine daha çok sahiptir?
10 yaşından küçük çocuklar riskli gruptur ve düzenli muayeneleri çok önemlidir. Anne-babasından birisi miyop olan çocuk yaklaşık 3 kat, hem anne hem babası miyop olan bir çocuk ise yaklaşık 6 kat daha fazla miyop olma riskine sahiptir. Aydınlıkta açık havada günde 2 saatten az zaman geçiren çocukların riski fazladır. Günde 2 saatte fazla zamanı yakına bakarak geçiren çocuklar (özellikle bunu 30 santimetreden daha yakından ve kesintisiz sürelerle bakıyorlarsa) artmış riske sahiptir.

* COVID-19 salgınının miyopi artışına etkisi oldu mu?
Sahadaki gözlemlerimiz ve bilimsel literatürdeki son yayınlar, özellikle COVID-19 döneminde tahminen uzaktan eğitim ve dışarı fazla çıkamama gibi nedenlerin etkisi ile miyobun daha sık geliştiğini ve miyopların daha hızlı arttığını bize göstermiştir.

* Miyop salgını olduğundan bahsedilebilir mi?
Miyopi, dünya üzerinde gitgide daha sık gözlenmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2020 yılı tahminlerine göre dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 30’u miyoptur ve bu oran 2050 yılına gelindiğinde yüzde 50’ye ulaşacaktır.

* Yüksek miyop olmak ne demek?
Bir gözde numaranın 5 ve üzeri olması ‘yüksek miyop’ olarak tanımlanmıştır. 2020 yılında dünya nüfusunun yüzde 4’ünün yüksek miyop olduğu(yaklaşık 300 milyon kişi) ve 2050 yılında bu oranın yüzde 10’a ulaşacağı tahmin edilmektedir.

* Yüksek miyopların karşı karşıya kaldığı riskler neler?
Miyop numarasının artması ile bazı göz hastalıklarının daha sık görüldüğü bilinmektedir. Bu durumu şu örneğe benzetebiliriz: Bir balon çok şişirildiğinde duvarı incelir ve patlamaya daha yakın hale gelir. Göz de ön arka eksende çok uzadığında gözün ağ tabaka adını verdiğimiz iç duvarı(retina) incelir ve yırtılmaya daha müsait hale gelir. Bu yırtılma retinanın arka ucunda olursa ‘Miyopiye Bağlı Makülopati’ adını verdiğimiz sarı nokta hastalığı, ağ tabakanın kenarlarında meydana gelirse de ‘retina yırtığı ve buna bağlı retina ayrılması(dekolmanı)’ gelişme riski artar. Bu hastalıklar çoğunlukla 40 yaş üstünde görülmekle birlikte, numarası hızla artan bir çocuğun erişkin hayatında bu hastalıklar açısından riskinin arttığından bahsedilebilir. Numara ne kadar fazla ise risk o kadar fazladır. Lazerle göz çizme ameliyatları olunsa bile bu riskler kalıcıdır, azalmaz.



* Miyop nasıl tedavi edilir?
Miyobu tedavi etmek için konkav/içbükey(- işaretli) gözlük camları veya kontakt lensler kullanılır. Hasta 18 yaşından büyükse ve numaraları artık ilerlemiyorsa cerrahi seçenekler de gündeme gelebilir.

* Miyopi artış hızı yavaşlatılabilir mi?
Açık havada ve aydınlıkta günde en az 1.5-2 saat zaman geçirmek miyopi gelişme riskini azaltmaktadır. Bu nedenle çocukların ve gençlerin günde en az 1.5-2 saat dışarıda aydınlıkta zaman geçirmeleri teşvik edilmelidir. Günde 2-2.5 saatten fazla yakın aktivite ile zaman geçirmek miyopi gelişme riskini artırmaktadır. Bu bakımdan biz çocukların uzun süre ve özellikle kesintisiz olarak yakına bakmalarını doğru bulmuyoruz. Yakın çalışma aktivitesi olarak kitap okuma, bilgisayar/tablet/telefona bakma sayılabilir.

* İlaç Tedavisi...
Miyobun artış hızının yavaşlatılmasında şu ana dek ispatlanmış tek ilaç atropin göz damlasıdır. Son 10 yılda yapılan son derece kaliteli karşılaştırmalı çalışmalarda yüzde 0.01, yüzde 0.25 ve yüzde 0.05 gibi düşük dozlarda da atropin göz damlasının az yan etki ile miyopiyi yavaşlatma konusunda etkin olabildiği başarıyla ortaya konmuştur, bu nedenle kullanımı dünyada gitgide yaygınlaşmaktadır.



MİYOPİNİN YAVAŞLATILMASINDA GÖZLÜĞÜN ROLÜ

* Gözlük numarası tam mı yoksa düşük mü verilmeli?
Olduğundan düşük numara gözlük kullanmak numaranın daha hızlı artmasına sebep olabilir. Bu nedenle bu uygulamayı önermiyoruz. Bu konuda doktorunuzu zorlamamanızı rica ediyoruz.

Gözlükler ara sıra(yorulunca) mı, yoksa sürekli mi takılmalı?
Mümkün olduğunca gözlüklerin sürekli takılmasını öneriyoruz. Tıpkı düşük numaralı gözlüklerin miyopi artışını hızlandırması gibi, gözlüklerin düzensiz kullanımı da miyopi artışını hızlandırıyor olabilir.

* Miyopinin yavaşlatılmasında diğer tedaviler...
Miyopi hızının yavaşlatılmasında diğer kullanılabilecek yöntemler özel tasarımlı gözlükler, gece lensleri(ortokeratoloji lensleri) ve çok odaklı yumuşak kontakt lenslerdir. Bu konuda göz doktorunuza danışmanızı tavsiye ederiz.