5 soruda Endometriozis

1)- Endometriozis nedir?

Endometriozis, rahim içi dokunun yani endometriumun rahim dışında yerleşmesidir. Endometriozis genellikle karnın alt kısmında olur. Yumurtalıklar ve tüpleri etkiler. Bağırsaklar ve mesane de etkilenebilir. Buradaki dokular aynı rahmin içini döşeyen dokular gibi hormonlara cevap verdiği için karın içerisine kanama olur ve tutulan bölgeye göre ağrıya neden olur. Endometriozis etraftaki organlarda yapışıklıklara neden olup, bazı kişilerde yumurtalıklarda endometrioma (çikolata kisti) olarak adlandırdığımız kistlere yol açar.

Prof. Dr. Rana Karayalçın-Serkan Kızılbayır

2)- Endometriozis neden olur?

Bazı teoriler var ancak maalesef hâlâ gerçek nedenini bilmiyoruz. Ancak en olası nedenin tüplerden kanın karına geri akması, kan damarları veya lenf damarları ile endometrial hücrelerin taşınması olduğu düşünülüyor.

3)- Endometrioziste risk faktörleri nelerdir?

Başlıca risk faktörleri; adet döngüsünün 28 günden kısa olması, uzun süreli ve fazla kanamalı adet görme, düşük vücut kitle indeksi, aile hikâyesi (anne, teyze, kız kardeş), erken yaşta adet görme, geç menopoz ve doğum yapmamış olmaktır.

4)- Endometrioziste bulgular nelerdir?

Adet döneminde veya bundan bağımsız olarak karın alt bölgesindeki ağrı (Normal bir adet ağrısı kişinin okula gitmesini, işe gitmesini veya normal aktiviteler yapmasını engellemez. Buradaki ağrı bunun ötesinde bir ağrıdır.) Bel ağrısı, ağrılı cinsel ilişki, idrar yaparken ağrı, bağırsak hareketlerinin ağrılı olması özellikle adet döneminde iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık. Eğer adet sırasında bu şikâyetleriniz varsa doktora başvurmanız gerekir.

5)-  Endometriozis nelere yol açar, tanısı ve tedavi yöntemleri nelerdir?

Tüpleri tıkayarak spermin yumurtaya ulaşmasına engel olabilir. Yumurta ve sperme zarar verebilir. Çocuk sahibi olmada güçlük yaratabilir. Tanı: İlk olarak doktorunuza şikâyetlerinizi tanımlamanız gerekir. Ağrının yeri, süresi ve eşlik eden sorunların ne olduğunu anlatmanız önemlidir. Jinekolojik muayenede yumurtalık kisti, rahim arkasına yapışıklık saptanabilir. Ultrason: Ultrason ile endometriozis tanısı ancak endometrioma veya çikolata kisti olarak bilinen yumurtalık kistlerinin tanısında faydalıdır. MRI: Cerraha hastalığın yerleşimi ve boyutu hakkında bilgi vererek cerrahi planlamada yardımcı olur. Laparoskopi: Göbek deliğinden yapılan küçük bir kesi ile karın organlarının görüntülenmesini sağlar. Hastalığın yerleşiminin ve genişliğinin tanımlanmasını sağlar. Dokudan örnek alınarak tanı kesinleştirir. Tedavi: Endometriozis tedavisinde ilk basamak ağrının giderilmesidir. Genellikle önce tıbbi tedavi önerilir. Ancak bu etkili olmazsa cerrahi tedavi önerilir. Adetlerde ağrı kesici ilaçlar yardımcı olur. Hormonal tedavide doğum kontrol hapları, cilde yapıştırılan yamalar ve vajinal halka kullanımı ile endometriozisi arttıran hormonları kontrol altına alınır. GnRH anologları suni menopoz yapar. Bunların yanında düşük doz hormon kullanımı menopoza bağlı ateş basması, vajinal kuruluk ve kemik erimesi riskini azaltır. Progeston tedavisi: Rahim içerisine takılan ve düşük doz progesteron salgılayan spiral veya yalnız progesteron içeren doğum kontrol ilaçları endometriosis tedavisinde kullanılır. Cerrahi tedavi: Burada amaç rahim ve yumurtalıkların korunmasıdır. Avantajları nedeniyle laparoskopik cerrahi tercih edilir. Yumurtalıklarda kist varsa onun çıkarılması, yapışıklıkların açılması ile kişinin gebelik şansı artar. Cerrahiden sonraki ilk altı ay gebe kalma şansının en yüksek olduğu dönemdir. Bu dönemde tıbbi tedavi ile yumurtalıklar uyarılarak yumurta gelişimine yardımcı olunur. Bu tedavi ile ile gebelik oluşmazsa tüp bebek tedavisi ile yumurta ve sperm vücut dışında birleştirilerek gelişen embriyo rahim içerisine yerleştirilir. Diğer tedavilerle sonuç alınamaması durumunda çocuk doğurmak istemeyen kişilerde veya ciddi sağlık problemlerine yol açan bir durum varsa endometriozisin kesin tedavisi rahim ve yumurtalıkların alınmasıdır. Endometriozis tedavisinde esas amaç kişinin rahatlığını sağlamak ve yaşam kalitesini yükseltmektir. Bu nedenle adet döneminde ciddi ağrı şikâyeti olan kişilerin bu durumu yakınları ve arkadaşları ile paylaşmaları ve çekinmeden doktora başvurmaları gerekir.

Bu yazının video'sunu da izleyebilirsiniz.