Kürt olarak bilinen insanlar

İki haftadır ortalıkta yoktu. Ben onca süredir ‘‘Hasan Cemal, Where art Thou’’ diye ortalıkta gezerken, bir gece ansızın telefon etti ve hiçbir baskıya maruz kalmadan izin süresince ne yaptığını gönüllü olarak anlattı.

Kitap yazmakla geçirmiş günlerini.

Anladığım kadarıyla yazılarını keyifli konulara ayırmaya şiddetle karşı olduğu gibi, yaşamında da kendisini kesinlikle keyif almama üzerine programlamış.

Üstelik Kürt diye bilinen insanlar üzerineymiş kitabının konusu; vallahi öyle dedi bana, yalanım yok!

Hasan son zamanlarda yalan da söylemeye başladı gibi bir izlenimim var.

Etrafına sürekli olarak bir süredir ‘‘Cumhuriyet Gazetesi dönemindeki hatıralarını yazacağını’’ anlatıp duruyordu.

Gayet tabii ki biz gazeteciler, Kürt olarak bilinen insanlar hakkında söylenebilecek yeni bir fikirle katiyen ilgili değiliz.

Onun Cumhuriyet Gazetesi hatıralarında sıkı dedikodu olacağı kanısında olduğumuzdan kendisinden tek beklediğimiz kitap buydu. O ise yine sıkıcı olacağı kesin ve kaçınılmaz olan bir konuyu kendisine seçerek entelektüel yaşamında tutarlılık sergiledi.

Kendisini halk önünde kınıyorum!

* * *

Gazeteciler genelde, Kürt olarak bilinen insanlar hakkında yeni bilgiler ile alakalı değildir.

Bu genelde böyledir; ben ise meseleyi bir adım öne götürerek onlar hakkında yeni bir şey söylenmesinin katiyen mümkün olmadığını da düşünüyorum.

Aslında ne Türk, ne de Kürt olarak bilinen insanlar hakkında bilgim fazla değil, bunu itiraf ediyorum.

Birçoğunuza bu bilgi eksikliğim belki şaşırtıcı gelecektir, ama ben yıllarca önce bir karar aldım ve temelde anlaşılması mümkün olmayan, herhangi bir metodolojiye uygun davranış biçimi sergilemeyen halkları anlama girişiminden tamamen vazgeçtim.

Şu geldiğim noktada belki bu konularda bilgi birikimim yok, ama en azından 47 yılımı boşa harcamamış durumdayım; çünkü özellikle Türk olarak bilinen insanlar hakkında teori yapma girişimlerinin her defasında hüsranla sonuçlandığını biliyorum en azından.

* * *

Kürt olarak bilinen insanlar hakkında da sadece tek bir kitap okudum hayatımda.

Bu konuda tek kitapla yetinmek de övündüğüm bir olaydır, sırası gelmişken yazayım dedim de.

Aslında onu bile okumayacaktım da Heath Lowry zorladı beni buna.

Şimdi Princeton Üniversitesi'nde hoca olan Heath Lowry ile Washington'dayken bir öğle yemeğinden sonra kitap dükkánına girmiştik.

Baktım Kürt meselesiyle ilgili onlarca kitap var; ben tam o bölümden hızla uzaklaşmak üzereyken Heath raftan bir kitap çekti ve ‘‘Bu mesele üzerinde tek bir kitap okuyacaksan hayatında, ki öyle gözüküyor, o zaman bunu oku’’ dedi.

Kitaba baktım, inceydi. ‘‘Bunu okuduktan sonra başka bir şey okumasam idare eder miyim’’ dedim, ‘‘Kesinlikle’’ dedi. Kitap ince olduğu için, kabul ettim öneriyi.

Adı aklımda kalmış; çünkü ‘‘The Kurds’’tü. Ben de bir gün ‘‘The Turks’’ diye bir şey yazmaya niyetli olduğumdan hatırlıyorum adını, ama yazarını unuttum.

Aldım kitabı ve birkaç gün acı çektikten sonra okuyum da bitiversin şu iş diyerek aldım elime.

* * *

Adı Kürt olarak bilinen insanların tarihini anlatan kitaptan aklımda tek bir şey kaldı.

O da şu: Kürtler ne zaman bir araya gelip bir düzen oluşturmaya çalışsalar, kısa süre içinde çeşitli Kürt gruplar birbirlerine hemen düşman olup savaşmaya başlamışlar.

Tarihlerindeki tek istikrarlı unsur bu.

Şaşırtıcı bir şey bu; çünkü aynı zamanda sürekli olarak Kürt olmayan insanlarla da savaşmak zorunda kalmışlar ve insan hiç olmazsa bu tür dış tehlike olmadığında kendi içlerinde uyumlu olabilmelerini bekliyor ama yok böyle bir şey!

Dolayısıyla ben şu anda Kuzey Irak'ta Kürt grupların barış içinde bir arada yaşıyor olmalarının sadece geçici bir şey olduğunu, eğer Amerika gerçekten Saddam'ı devirir de onlara yönelik dış tehdit ortadan kalkarsa, bunun olduğunun daha birinci günü tekrar birbirlerinin boğazlarına sarılacaklarını düşünüyorum.

Bu birinci enteresan fikrim.

İkinci enteresan fikrim de şu: Hasan Cemal, bırak şu sorunları Allah aşkına da şu dedikodulu kitabını yaz yahu; sana ne Kürt diye bilinen insanlardan ya!