Öldüren hastalık

Sevgili okurlar, bu hafta konumuz ‘kalın bağırsak kanseri ve bu hastalıktan korunma yolları...’
Kolon ve rektum, sindirim sisteminin kalın bağırsak denen kısmını oluşturur. Son 20 cm’lik kısmı rektum, buradan ince bağırsaklara kadar olan kısmı ise kolon olarak adlandırılır. Kolon su ve mineralleri besinden ayırır, geri kalanı anüsten atılmak üzere depolar. Kolondan başlayan kansere kolon kanseri, rektumdan başlayan kansere rektal kanser denir. Batı dünyasında en sık rastlanan üçüncü kanser tipidir ve ölüme yol açan kanserler arasında da ikinci sıradadır. Erken dönemde tanı koyulan kanserlerde iyileşme oranı yüzde 80-90 arasındadır. Kolorektal kanserlerle ilgili tüm merak edilenleri Ankara Bayındır Hastanesi doktorlarından Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Gürol Öksüzoğlu’na sordum, o da cevapladı.

* Hocam, kalın bağırsak kanseri neden önemli bir hastalıktır?
Dünyada her yıl yaklaşık 800 bin yeni kalın bağırsak kanseri vakası görülür ve tıptaki tüm olumlu gelişmelere rağmen her yıl yaklaşık 450 bin kişi kalın bağırsak kanseri nedeniyle kaybedilir. Kalın bağırsak kanseri yeni tanı kanserlerin önemli bir kısmını, (yaklaşık yüzde 8-9’unu) oluşturur ve kanserden ölümlerde ikinci en sık sebeptir.

* Peki bu bahsettiğiniz oran her ülkede benzer midir?
Kalın bağırsak kanseri sıklığı ülkeden ülkeye değişir, coğrafi farklılık gösterir (yaklaşık 20 kat fark). Görülme sıklığı en yüksek olan ülkeler aşırı yağlı, kırmızı et ağırlıklı, fiberden (sebze, meyve, salata, posa vs) fakir beslenen gelişmiş ülkeler ve özellikle Kuzey Amerika, Batı Avrupa, Avustralya, Y. Zelanda ve Japonya’dır. Kalın bağırsak kanseri en az Hindistan ve K. Afrika’da görülür.

YAŞ İLERLEDİKÇE RİSK ARTIYOR

* Cinsiyet faktörü önemli midir?
Erkekler, kadınlara göre daha fazla risk altındadır. Yaş ilerledikçe, insanlar yaşlandıkca kanser riski artar.

* Ülkemizde durum nedir ?
Ülkemizde erkeklerde en sık görülen kanserler sırasıyla akciğer, mide, mesane, prostat ve kalın bağırsak kanseridir. Kadınlarda ise 2. en sık (meme-kalın bağırsak kanseri-mide-rahim-akciğer) kanser tipidir. Yaşam boyunca genel popülasyonda yüzde 5 ihtimalle kalın bağırsak kanseri gelişebilir. Bu çok önemli bir rakamdır.

* Kalın bağırsak kanseri, bağırsağın hangi bölgesinde daha sık görülür ?

Kalın bağırsak yaklaşık 1.5 metre uzunluğundadır. Son 25 santimetre rektum denir ve kanserin yaklaşık yüzde 25-30 u burada görülür. Kalın bağırsağın sol tarafı yaklaşık 60-70 santimetre olup kanserin yaklaşık yüzde 60-70’i de bu kısımda görülür.

* Kalın bağırsak kanserinin belirtileri nelerdir ?
Kalın bağırsak kanseri olan kişide makattan taze, kırmızı kan gelmesi, siyah cıvık dışkılama, geçmeyen karın ağrısı, karında kitle, dolgunluk hissi, dışkılama alışkanlığında değişiklik (kabızlık veya ishal), kilo kaybı, iştahsızlık, halsizlik, çarpıntı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, kusma, şişkinlik, gaz-gayta çıkaramama, sarılık, solukluk, kansızlık (özellikle yaşlı erkek hastalarda) görülebilir. Bahsedilen belirtiler hastalığın derecesi ile ilgilidir. Erken sahfalarda hiç bir belirti olmayabilir.

50 YAŞ SONRASINA DİKKAT

* Kalın bağırsak kanseri nasıl teşhis edilir ?
Kanser öncesi oluşumlar genellikle et beni, mantar benzeri polip adı verilen oluşumlar, ya da bağırsak içindeki düzensiz, normalden farklı yapılardır (darlık, ülser veya hafif kabarıklık). Kesin tanı kolonoskopide alınan biyopsinin patolojik incelemesi ile konur. Kalın bağırsak görüntülenmesinde kolon grafisi, BT kolonografi (sanal kolonoskopi), kapsül (pill) kolonoskopi ve kolonoskopi belli başlı metodlardır.

* Kolonoskopi daha çok kimlere önerilir?
Günümüzde kolonoskopi kalın bağırsak kanseri şüphesi olanlarda, ailede kalın bağırsak kanseri olması gibi risk grubu olanlarda ve hiç bir yakınması olmasa da 50 yaş ve üzeri kişilerde tarama metodu olarak önerilmektedir.

Son olarak, kalın bağırsak kanserine yakalanmamak için neler yapmalıyız?

Yediğimiz, içtiğimiz şeyler, egzersiz, stres hastalıkla ilişkilidir. Bol kırmızı et, yüksek yağ, az fiber tüketimi, obesite, sedenter yaşam stili, sigara, çok çay içilmesi, yüksek miktarda alkol tüketimi kalın bağırsak kanserine yakalanma riskini artırır. Kahve, Vitamin D, kalsiyum alımı (yoğurt, kefir, süt ürünleri), bol sebze, meyve, balık tüketilmesi, düzenli, zorlayıcı olmayan egsersiz, stresten uzak, mutlu huzurlu yaşam koruyucu olacaktır. Gıdaların doğal olması tabii ki çok önemlidir. Aspirin kullanımının kalın bağırsak kanseri gelişimini engelleyebileceğine dair çok kesin olmasa da bilgiler vardır.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz, hastalığa neden olan etkenin belirlemesi amacı ile hücre, doku ya da organlardaki değişikliklerin incelenmesi anlamına gelen ‘patoloji’ olacak. Konu hakkında merak edilen tüm soruları TOBB ETÜ Hastanesi doktorlarından Patoloji Uzmanı Dr. A. Şafak Bulut’a soracağım. Sizler de hafta boyunca sorularınızı jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.