Masa başı hastalıkları

Sevgili okurlar bu hafta konumuz, günün büyük bölümünü masa başında ve çoğu zaman hareketsiz olarak geçiren ofis çalışanlarında görülen rahatsızlıklar. Bir çoğumuz masa başında zaman geçiriyoruz. Bu zaman boyunca iskelet sistemimizde ve kaslarımızda gerek hareketsizliğe gerekse duruş bozukluklarına bağlı ağrılar meydana geliyor. İlerleyen safhalarda bu ağrılı durumlar güç kaybına bile neden olabiliyor. İşte tüm bu sorunları, hafta boyunca sizlerden gelen mailler doğrultusunda Fizik, Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı Dr. Aslı Turan’la konuştuk.

* Günün büyük bölümünü masa başında çoğu zaman hareketsiz olarak geçiren ofis çalışanlarında sık görülen sorunlar nelerdir?

Mesai saati boyunca ekran karşısında sürekli tekrarlayıcı hareketler yapmak zorunda kalan çalışanlar, uygun olmayan masa düzeni, uygun olmayan oturma pozisyonu, vücut yapısını zorlayıcı oturma, kalkma, uzanma hareketleriyle, önceleri hafif ağrılarla başlayan gittikçe ağırlaşan ve iş gücü kaybına neden olabilecek birçok sağlık sorunu yaşayabilirler. Ofis çalışanlarında en sık görülen kas iskelet sistemi sorunları: kas zorlanmaları, tendinit adı verilen tendon iltihaplanmaları, karpal tünel veya ulnar tünel sendromu adı verilen sinir sıkışmaları, bel ve boyun fıtıkları ve kireçlenmelerdir. Ayrıca kas iskelet sistemi hastalıkları yanı sıra göz sorunları, baş ağrısı, yorgunluk, halsizlik ve psikolojik problemler da ofis çalışanlarında görülebilen başlıca sorunlardır.

* Masa başı çalışanlar boyun ağrısı, bel ağrısı, kollarda ağrı ve uyuşmalardan genellikle şikayetçilerdir. Bu hastalıkların masa başı çalışanlarda daha fazla sıklıkla görüldüğü söylenebilir mi?

Ofis çalışanları, uzun süreli aynı kaslara yük bindiren tekrarlamalı hareketler, duruş ve oturuş bozukluğu, iş yetiştirme, zaman baskısı ve stres nedeni ile sıklıkla kas zorlanmalarına maruz kalırlar. Masa başı çalışanlarda artmış sıklıkla boyun ve üst ekstremite sorunları görülmekle birlikte endüstriyel çalışanlarda bel ve alt ekstremite sorunları daha sık görülmektedir.

* Boyun ve bel ağrılarının, el bileği ağrılarının görülme sıklığı kadın ve erkeklerde farklı mıdır?

Masa başı çalışanlarda sık görülen kas iskelet sistemi hastalıklarında sıklık cinsiyete göre belirgin bir farklılık göstermez. Hem erkek hem de kadın hastalar benzer risklere maruz kaldıklarından boyun bel veya el bileği sorunları benzer sıklıkta görülmektedir. Hastalıklara yakalanma sıklığı cinsiyetten çok vücudun ve ekipmanın kötü kullanımı yanı sıra fiziksel kondüsyon eksikliğine, daha önce geçirilmiş hastalıklara ve yaşlanmaya bağlı olarak artabilmektedir. Ayrıca kişinin yaşam biçimi de önemlidir. Dengesiz ve sağlıksız beslenme, kötü alışkanlıklar, vücudu zorlayabilecek ağır sporlar, ağır ev işleri, uyku sorunları ve yeterli dinlenememe de kas iskelet sistemi hastalıklarına yakalanma sıklığını arttırmaktadır.

DOĞRU OTURUŞ, DİK OTURUŞ

* Bilgisayar başında ideal oturuş pozisyonu nasıl olmalıdır?

Doğru oturuş pozisyonu beli ve sırtı destekleyecek bir sandalye ile dik oturuştur. Sadece bel desteği kullanılması ile ofis kaynaklı bel ağrılarının büyük bir kısmı önlenebilmektedir. Kollar masa yüzeyinden aşağıda veya yukarıda tutulmamalı, dirsekten 90 derece bükülü ve ön kol yere paralel olmalıdır. Bileklerin bükülmesi veya masa kenarına dayalı tutulması sinir sıkışmalarına neden olur. Diz ve kalça aynı seviyede veya diz hafif yüksekte olmalıdır. Ayak altına hafif bir yükselti konulabilir. Böylece baldır ve uyluklara sandalyenin basınç yapması engellenir, bu basınç bacaklarda dolaşım bozukluklarına neden olabilir.

* Otururken ya da ofis içinde yapabileceğimiz basit egzersizler var mı?

İş yerinde, işe başlamadan önce veya molalarda uygulanabilecek germe ve ısınma egzersizlerinin kan dolaşımını arttırarak yorgunluğu, zorlanmayı azaltmada yararlı etkileri vardır. Egzersiz yaparken nefes tutulmamalı, az sayı ile başlanarak giderek yoğunluk arttırılmalıdır. Egzersize düzgün doğru duruş veya oturuş ile başlanmalıdır. Her hareket eklem hareket açıklığının sonuna kadar yapılmalı, burada 5 saniye tutulmalı, daha sonra başlangıç pozisyonuna dönülmeli ve 3’er set yapılmalıdır. Boyun öne, arkaya, her iki omuza doğru yanlara bakacak şekilde ve kulak memesi omuz doğru eğilecek şekilde her iki yana tek tek yapılmalı, beşer saniye son noktalarda beklenip başlangıç pozisyonuna dönülmelidir. Omuzlar için kulak memesine doğru kaldırma, omuzlarla geriye doğru daireler çizdirme yapılabilir. Dik otururken eller belde dirsekler geriye doğru, kürek kemikleri arka ortada birbirine yaklaşacak şekilde sırt kasları çalıştırılabilir. Eller sırayla göğüs hizasında, çene hizasında ve göz hizasında birleştirilerek hafif itme hareketi ile göğüs ve sırt kasları çalıştırılabilir. Elleri tek tek, bilekten diğer el yardımı ile yukarı ve aşağı bükerek kol ve bilek kasları gerilebilir. Ayakta kollar yukarıya ve yukarı ve yana uzanma hareketleri ile gövde kasları esnetilebilir. Eğer egzersiz yaparken ağrı ve rahatsızlık hissi oluşuyorsa mutlaka bir fizik tedavi uzmanına başvurarak sorun tespit edilmeli ve egzersizler buna göre gözden geçirilmelidir.

* Son olarak, işe bağlı kas iskelet sistemi hastalıklarında ne gibi tedaviler uygulanmaktadır?

İşe bağlı kas iskelet sistemi hastalıkları erken evrede çalışırken ortaya çıkar dinlenmekle geçer ve performansı etkilemez. Orta evrede işe başlamakla ağrı başlar dinlenmekle tam olarak geçmez ve performans azalmaya başlar. İleri evrede ise dinlenmekle geçmeyen, istirahatte ve geceleri de devam edebilen, performansı etkileyen ağrı şikayeti vardır. Orta ve ileri evrede ağrı şikayeti olan hastaların mutlaka doktora başvurması gerekir. Ağrı ataklarının önlenebilmesi veya azaltılması için öncelikle iş yerindeki risklerin tespit edilerek ortadan kaldırılması önemlidir. Bunun için hasta eğitimi önceliklidir. Ofis çalışanlarına verilecek 90 dakikalık ergonomi eğitiminin verimi yüzde 18 arttırdığı tespit edilmiştir.
İşe bağlı kas iskelet sistemi hastalıkları çoğunlukla eğitim, iş ortamını düzenleme, uygun egzersiz programları, basit ilaç ve ortez tedavileri ile düzelir. İleri olgularda fizik tedavi ile yüksek tedavi başarısı sağlanmaktadır. Bel boyun fıtıkları, kireçlenmeler, sinir sıkışmaları tendinitler gibi hastalıkların çok küçük bir kısmında cerrahi tedavilere başvurmak gerekir. Bel fıtıkları için örnek verecek olursak: Tüm bel fıtıklarının sadece yüzde 2-5 kadarı cerrahi gerektirir. Ameliyat olanların ise en az yüzde 20 kadarında ise bel ağrısının devam etme ihtimali vardır. Bu sebeple ofis çalışanlarına, ofisteki riskleri minimuma indirerek, düzenli egzersiz yapmalarını; boyun, bel, omuz, kollar ve ellerde ağrı uyuşma hareket kısıtlılığı gibi şikayetleri varsa bir Fizik Tedavi uzman doktoruna başvurarak hastalık erken evrede iken, henüz kronikleşmeden önlem almalarını tavsiye ediyoruz.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz beyin ve sinir cerrahisinde uzay neşteri olarak da adlandırılan ‘CyberKnife.’ Yani ameliyatsız, anestezi ve lokal anestezi gerektirmeyen, hastalara ayakta tedavi imkanı veren ve tümörü etrafındaki sağlam dokuya zarar vermeden çıkarmayı sağlayan teknoloji. Bu yöntemle ilgili Medicana International Ankara Hastanesi Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Sait Şirin’i konuk edeceğim. Sorularınızı hafta boyunca bana skalyoncu@hotmail.com adresinden ulaştırabilirsiniz.

KISACA ASLI TURAN

1975 yılında Ankara’da doğdu. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1998 yılında mezun oldu. 2005 yılında Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanlık eğitimini tamamladı. Ankara Fizmer Fizik Tedavi Merkezi’nin kurucularından olup halen aynı merkezde uzman doktor olarak görev yapmaktadır. Evli ve 2 çocuk annesidir.