Kordon kanı hazinesi

Yıllardır nakil için uygun kemik iliği arandığından televizyonlar, gazeteler aracılığıyla haberdar olduk; oysa bu nakil için aranmakta olan hücreler doğduğumuz anda sağlığımızın garantisi olarak değerlendirilebilecek şekilde bize sunulmaktadır. Büyük önem taşıyan bu hücreler yeni doğan bir bebeğin göbek bağından alınan kordon kanında ve göbek bağının içerisindeki kordon dokusunda oldukça yüksek miktarlarda bulunmaktadır. Kordon kanı ve kordon dokusundaki kök hücrelerle ilgili konunun uzmanı ve kök hücre bankalarından Cryosave’in yöneticisi olan Genetik Uzmanı Şebnem Ünver Diker sorularımızı cevaplandırdı.

- Kordon kanını ne için ve kim için saklamak gerekiyor?
- Kordon kanından elde edilen kök hücreler doğumdan sonra herhangi bir zamanda ortaya çıkabilecek lenfoma, lösemi ve benzeri 70’ten fazla kan hastalığında kök hücre nakli için kullanılabilir. Bu kişinin ebeveynleri ve kardeşleri de bu kök hücrelerden belirli bir uyum oranı yakalandığında faydalanabilir.
- Bu tedavilerde kordon kanı dışında kök hücrelerin elde edilebildiği bir kaynak var mı?
- Kök hücreler kordon kanı dışında kemik iliğinden ve kan dolaşımından elde edilebilir; fakat bu uygulama cerrahi müdahale ile mümkün olmaktadır. 1999 yılında kök hücre nakillerinde kordon kanının tercih edilme oranı neredeyse yüzde 1 iken şu anda kemik iliğinden elde edilen kök hücrelerle oranı başa baş gitmektedir.
- Kök hücrelerin özellikleri nedir ve göbek bağındaki hücrelerin kemik iliğindeki hücrelere göre avantajları nelerdir?
- Kök hücreler büyük miktarlarda çoğalabilen, özel işlevler gören hücrelere uzmanlaşabilen ve bu şekilde bölünüp yeni doku oluşturabilen hücrelerdir. Kordon kanından alınan kök hücreler ise kemik iliğindeki kök hücrelere göre hem sadece 9 aylık oldukları için daha genç, hem anne karnında dış dünyanın etkilerine minimum düzeyde maruz kaldığı için daha sağlıklıdır.

NEDEN SAKLANIYOR

- Kordon kanı nasıl elde ediliyor?
- Kordon kanının elde edilmesi çok basit ve acısız bir işlemdir. Bebek göbek bağından ayrıldıktan sonra bağ içindeki toplardamara iğneyle girilir. Kordon dokusunu saklamak için de göbek bağından 20-25 santimetrelik bir parça alınır.
- Kordon kanının dışında kordon dokusunu da saklama sebebi nedir?
- Kordon dokusu içerisinde kordon kanında bulunmayan mezenkimal kök hücreler bulunmaktadır. Bu hücreler yeni doku oluşturma konusunda potansiyel sahibi hücrelerdir ve bu şekilde vücutta bütünlüğünü kaybetmiş ya da işlevi bozulmuş veya azalmış doku ve organların yerine yenilerini geliştirerek kaybedilen işlevlerin geri kazanılmasında kullanılacak hücrelerdir.
- Bütün bu hücreler hangi tedavilerde kullanılıyor?
- Kök hücre nakilleri lösemi, lenfoma, hemoglobinopati, immün yetmezlik, metabolik bozukluklar gibi 70’ten fazla kan hastalığının tedavisinde standart tedavi yöntemi olarak uygulanıyor. Kordon dokusundaki kök hücreler ise kalp kapakçığı oluşturmak, diyabette eksik olan insülin salınımını yapan Langerhans Adacıkları’nı yeniden üretmek gibi rejeneratif tıbbın ilgi alanında olan tedavilerin temelidir.

İKİ FARKLI YÖNTEM

- Kordon kanındaki kök hücrelerin saklaması nasıl yapılıyor?
- Bu işlemi yapan birçok kordon kanı bankası var ve hepsi bunun için farklı yöntemler tercih ediyor. Bazı bankalar kordon kanını olduğu gibi dondurmayı tercih ediyorlar, diğerleri ise farklı yollar izleyerek kök hücrelerin ayrıştırılarak dondurulmasını sağlıyor.
- Aileler kordon kanını saklatacağı bankayı seçerken neye dikkat etmeli?
- Tercihte en önemli şey bankanın hangi akreditasyon belgelerine sahip olduğudur. Akreditasyon belgeleri, burada saklanan hücrelerin, kök hücre nakli yapılan merkezlerde ne kadar kabul edileceğini gösteren belgelerdir. Aynı zamanda bankanın kordon kanını saklamaya nasıl hazırladığı da çok önemlidir. Bu konuda bankadan her zaman doğru bilgiyi alamayabiliyorsunuz. Banka çalışanlarının yaptıkları işin ticari değil insanlığın iyiliğini amaçlayan ve düzgün yapılması gereken bir ideal olması gerektiğini kavramaları gerekiyor.
- Doğru bilgiyi almak dediniz; doğru bilgiyi aldıklarından nasıl emin olabilirler?
- Öncelikle ailelere kendilerine verilen ve kontrol edilebilir bilgilerin doğruluğunu araştırmalarını tavsiye ediyorum. Yapıldığı iddia edilen şeylerin ya da verilen güvencelerin içerikleri ve yapılma şekillerini incelemeliler. Tabii ki burada bankanın ne kadar şeffaf çalıştığı da önemli. Gezip görmek istediğiniz bir kordon kanı bankası, eğer ki verdiği sözlerin arkasında durabilecek şekilde kendisine güveniyorsa ailelerin ziyaretine açıktır.

ŞEBNEM ÜNVER DİKER KİMDİR

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyolojik Bilimler Bölümü’nden mezun olduktan sonra genetik uzmanlığı için Tel Aviv Üniversitesi’nde çalışan Şebnem Ünver Diker, 2001 yılında ilaç sektöründe başladığı profesyonel kariyerine çeşitli firmalarda yöneticilik ve üst düzey yöneticilik yaparak devam etti. Halen ABD ve Türkiye’de ortaklıkları ve kendisine ait firmaları ile ilaç ve genetik alanlarında yöneticilik yapan Diker, 2011 yılından bu yana ülkemizde Kordon Kanı ve Kordon Dokusundan Elde Edilen Kök Hücrelerin Saklanması ile ilgili Avrupa’nın en büyük kordon kanı ve kordon dokusu konusunda Family Banking yapan Cryo Save AG’ye danışmanlık yapıyor.

ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA

Sevgili okurlar, he 18 Ekim, Dünya Menopoz Günü olarak kutlanır. Biz de bu konuyla ilgili farkındalık yaratmak ve özellikle toplumun bilinçlendirilmesi adına önümüzdeki hafta menopoz konusunu ele alacağız. Menopoz, kısaca kadınların, adetten kesilmesi olarak tarif edilebilir. Kadınların yaşadığı ama bütün toplumu ilgilendiren menopoz problemleri ve başetme yöntemi ile ilgili merak edilenleri önümüzdeki hafta Medicana International Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. M. Tamer Mungan, ile konuşacağız. Konuyla ilgili merak ettiklerinizi, hafta boyunca skalyoncu@hotmail.com adresinden iletebilirsiniz.