Hastanın yaşam kalitesi artıyor

Sevgili okurlar bu hafta konumuz ‘pulmoner rehabilitasyon...’
Rehabilitasyon ‘iyileştirme’ demektir. Dolayısıyla, pulmoner rehabilitasyon akciğer ve solunum yolu hastalıklarında hasta yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanan egzersiz programları bütünüdür. Bu yıl ilk defa tüm yurtta 9-15 Mart tarihlerinde pulmoner rehabilitasyon haftası çerçevesinde, Türk Toraks Derneği ve Sağlık Bakanlığı konu ile ilgili çeşitli etkinlikler düzenleyecek. Biz de destek olmak ve farkındalık yaratmak amacıyla bu hafta, kronik solunum hastalıklarının tedavisinde pulmoner rehabilitasyonu ele alacağız. Bu konuda hafta boyunca sizlerden gelen soruları Kafkas Üniversitesi Göğüs Hastalıkları ABD başkanı ve Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi Kronik Solunum Yetmezliği Kliniği/Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi Eğitim Görevlisi Prof. Dr. Pınar Ergün’e sorduk:

- Pulmoner rehabilitasyon ne demektir?
Günümüzde kronik solunum hastalıklarının tıbbi tedavisinin standart bir bileşeni olarak kabul edilen pulmoner rehabilitasyon, kronik solunum hastalarının fiziksel ve psikolojik durumlarını düzeltmeyi ve sağlığı geliştirici kalıcı davranışları sağlamayı hedefleyen, hasta değerlendirmesini takiben bireysel olarak belirlenen egzersiz eğitimi, davranış değişikliği geliştirme, hasta ve ailesinin eğitim gibi yaklaşımları içeren, kapsamlı uygulamalar bütünüdür.

İLERLEMESİNİ ÖNLÜYOR

- Peki pulmoner rehabilitasyon hastalara ne gibi faydalar sağlamaktadır?
Hastalığa bağlı gelişen nefes darlığı ve fonksiyonel yetersizliği ortadan kaldırır. Hastalığın ilerlemesini önler. Egzersiz toleransını arttırır. Sağlık durumunu iyileştirir. Komplikasyonları önler ve tedavi eder. Hastalık atak sayısını azaltır atak şiddetini hafifletir. Yaşam kalitesini iyileştirir. Hastane ziyaret ihtiyacını, sağlıkla ilişkili harcamaları azaltır. Sağ kalımda iyileşme sağlar.

- Solunum yolu hastaları için egzersizin önemi nedir? Neden egzersiz yapmalıyız?
Kronik akciğer hastalarında nefes darlığı ve/veya yorgunluğun neden olduğu günlük yaşamdaki hareketsizlik; kemik ve kas içeriğinin, kalp ve akciğer fonksiyonlarının, hareket yeteneğinin gittikçe azalmasına neden olur. Egzersiz ile kas kuvveti artar, kas dayanıklılığını ve direncini arttırarak daha uzun mesafeler yürünebilir, kas ve eklemler daha iyi hareket eder, gevşemeyi sağlar, daha güçlü ve enerjik hissedilir, kalbin çalışması iyileşir, nefes darlığı azalır.
Uzun süreli akciğer, solunum probleminiz olduğunda, nefes darlığı hissetmeksizin hareket etmeniz veya normal günlük aktivitelerinizi yapmanız güçleşir. Çok kolay yorulduğunuzu ve sıklıkla tükendiğinizi hissedersiniz. Nefessizlik hissi çok korkutucu olabilir; bu da nefes darlığının kötüleşmesine neden olabilir. Bunu önlemek için birçok kişi daha az hareket eder. Oysa bu çözüm değildir. Hareketliliğin kısıtlanması sizi güçsüz, yorgun ve daha fazla nefes darlığı ile karşı karşıya bırakır. Pulmoner rehabilitasyon bu kısır döngünün kırılmasında size yardımcı olacaktır. Tüm bu nedenlerden dolayı egzersiz yapılmalıdır.

YÖNTEMLER ÖĞRETİLİYOR

- Nefes darlığı olan kronik solunum sorunlu hasta egzersiz yapabilir mi?
Kesinlikle evet. Egzersiz eğitimi, pulmoner rehabilitasyon programlarında bireysel ihtiyaca göre birebir veya grup içinde uygulanır. Yürüme, bisiklete binme gibi aerobik egzersizleri ve güçlendirme egzersizlerini içerir. Ayrıca, solunum egzersizleri, gevşeme ve günlük aktiviteleriniz sırasında enerji kullanma teknikleri ve nefes darlığını azaltma yöntemleri öğretilir.

- Peki hastalar pulmoner rehabilitasyondan fayda görmek için ne kadar devam etmeli?
Pulmoner rehabilitasyon programı en az 8 hafta (toplam 24 seans) süre ile uygulanmalıdır. Egzersiz eğitimi bırakıldığında kazanımlar kaybedildiği için egzersiz alışkanlığının devam ettirilmesi gerekmektedir.

- Pulmoner rehabilitasyonda egzersiz eğitimi dışında ne gibi eğitimler verilmektedir?
Akciğer sağlığı, hastalıkları ve tedavileri ile ilgili hasta ve ailesinin eğitimi. Nefes darlığı ile baş edebilme yöntemleri. Beslenme danışmanlığı, tedavisi. Psikososyal değerlendirme ve destek tedavileri içerir.

- Pulmoner Rehabilitasyon programlarına hangi hastalar başvurabilir?
Pulmoner rehabilitasyon programlarına, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) astım, bronşektazi, kistik fibrozis, göğüs kafesi hastalıkları, solunum problemi yaratan sinir-kas hastalıkları, akciğeri etkileyen bağ dokusu hastalıkları, akciğer nakli bekleyen veya akciğer cerrahisi öncesi ve sonrası solunum problemleri olan hastalar, akciğer kanseri, obezite ilişkili solunum problemi olanlar başvurabilir.

EN ÖNEMLİSİ YÜRÜYÜŞ

- Son olarak herhangi bir merkeze ulaşım imkanı olmayan hastaların, kendi imkanlarıyla da yapabileceği egzersizler var mı? Sizin tavsiyeleriniz nelerdir?
Basit egzersiz programını uygulayarak başlayabilirsiniz:
* Günde 5 dakika yürüyebiliyorsanız günde en az 2 kez, yapabiliyorsanız 3 kez.
* Günde 5-10 dakika arasında yürüyebiliyorsanız günde 2 kez.
* Günde 10-15 dakika arasında yürüyebiliyorsanız en az günde 1 kez.
* Günde 15-20 dakika arasında yürüyebiliyorsanız günde 1 kez yürümeniz önerilir.
* Yürüyüşünüz süresince, düz bir zemin üzerinde yürüyünüz. Her zaman kısa etkili nefes açıcı ilacınız yanınızda olmalıdır. Mümkünse sürekli olarak, çok uzun süreli duraklamadan yürüyünüz.
* Yürüme zamanını yavaş yavaş artırınız.

KISACA PINAR ERGÜN

Kafkas Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD Başkanı ve Ankara Atatürk Göğüs Hastalıkları Göğüs Cerrahisi Eğitim Araştırma Hastanesi Kronik Solunum Yetmezliği Kliniği/Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakım Merkezi eğitim görevlisi. Dr. Ergün Göğüs hastalıkları Uzmanlık derneği olan Türk Toraks Derneği (TTD) Bünyesinde 2006 yılnda ‘Pulmoner Rehabilitasyon ve Kronik Bakım Çalışma Grubu’nun kurulmasında kurucu üye olarak, ve takip eden yıllarda çalışma grubu sekreterliği, iki dönem başkanlık yapmış, halen yürütme kurulu üyesi olarak görev yapmaktadır. TTD bünyesinde Dr. Ergün, kronik solunum sorunlu hastaların yönetiminde çok önemli yere sahip olan Pulmoner Rehabilitasyon konusunda sağlık çalışanlarında farkındalık yaratmak, bilgi birikimini arttırmak, mevzuat eksiklerininin giderilmesi dahil bir çok konuda öncü çalışmalar yapmıştır.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz, halk arasında ‘çikolata kisti’ olarak bilinen kistlere sebep olan ‘endometriyozis hastalığı...’ Konuyla ilgili Ankara Medicana Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Süleyman Akarsu’yu konuk edeceğim. Endometriyozis ile ilgili sorularınızı bana hafta boyunca skalyoncu@hotmail.com adresinden ulaştırabilirsiniz.