ÇOCUKLARDA ATEŞLİ HASTALIKLAR

Her anne babanın çok sık karşılaştığı ve genellikle de nasıl müdahale edeceğini bilemediği bu durum, bilinçli hareket edildiğinde aslında çok da komplike bir durum değildir. Çünkü ateş bir hastalık değil, vücudun enfeksiyonlara karşı verdiği normal bir reaksiyondur.
Genel olarak ebeveynler çocuklarının ateşi yükselince paniğe kapılırlar ve soğuk kanlı davranamazlar. Örneğin ateşi çıkan çocuğun üstünü daha da fazla örtmek gibi yanlış yöntemler uygulayan ebeveynlerin sayısı oldukça fazladır.
Ateşin yüksek ya da hafif oluşu her zaman hastalığın ciddiyetiyle bağlantılı değildir. Basit bir viral enfeksiyonda yüksek ateş, belirgin boğaz ya da idrar yolu iltihabında hafif ateş görülebilir. Ayrıca diş çıkarma, grip, bronşit ve ishal gibi pek çok hastalık çocuklarda ateşin çıkmasına yol açmaktadır. Ateş çocuğu rahatsız eder, tedaviye uyumunu zorlaştırır. Sıvı kaybı, huzursuzluk ve havaleye neden olabilir. Ayrıca metobolizma hızını ve doku oksijen ihtiyacını buna bağlı olarak da kalbin iş yükünü arttırır.
Vücut ısısı neden yükselir, ateş ölçümü nasıl yapılmalıdır, ateş ne zaman tehlikelidir ve hangi durumlarda doktora götürmek gerekir, ateşli havale nedir, çocuklarda hasar bırakır mı gibi merak ettiğiniz konuları çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Cemal Güngör ile konuştuk.

* Ateşin tarifiyle başlayalım. Ateş nedir ve vücut ısısı neden yükselir?
Ateş vücut ısısının normal değerlerin üzerinde olma durumudur. Bunu düzenleyen beyindeki hipotalamus bölgesidir. Vücut ısısının yükselmesi mikroplar ve diğer etkenlere karşı organizmanın kendini korumak için geliştirdiği bir savunmadır. Çünkü yüksek ısı mikropların yaşaması için uygun değildir.

* Peki normal vücut ısısı kaç derecedir?
Normal vücut ısısı; koltuk altında 37.4, ağız içinde 37.5, rektumda 38 ve kulakta 37.8 derecenin altındadır. Bu derecelerin üstündeki ölçümler ateş olarak tanımlanabilir.

*Evet, o zaman ateş ölçümü nasıl yapılmalıdır?
Koltuk altından, kulaktan, ağızdan ve rektumdan ölçüm yapılabilir. Kulak termometresi (Timpanik infrared), elektronik digital termometre ve civalı cam termometre kullanılabilir. Çocuklarda en çok tercih edilen kulak termometresidir. Yanımızda termometre yok ise en basit şekilde dudağımızı bebeğin alnına dokundurarak ateşini hissedebiliriz.

 * Ateş ne zaman tehlikelidir ve çocuğu hangi durumlarda doktora götürmek gerekir?
Ateşin tehlikesini değerlendirirken öncelikle; çocuğun yaşı, genel durumu ve diğer bulguları, ateşin derecesi, süresi ve kolay düşürülebilirliği dikkate alınmalıdır. 0-3 ay arasındaki bebeklerde ateş her zaman önemlidir ve doktora gitmeyi gerektirir. Ateş yüksekliği çocuklarda halsizlik, solukluk, genel durum bozukluğu, baş ağrısı, titreme, kusma, nabız ve solunum sayısında artma gibi durumlara yol açabilir. Çocuğunuzun ateşini düşürdüğünüz zaman bu durumlar düzeliyor ise çok endişe etmeye gerek yoktur. Ancak ateş düştüğü halde bu belirtiler devam ediyorsa doktora gitmek gerekir. Özellikle 39-40 derecenin üzerinde seyreden, ilaçlara rağmen kolay düşmeyen 24-48 saatten uzun süren ateşte doktora gitmek gerekir.

* Gelelim hastalıklara... Çocuklarda hangi hastalıklar ateşe neden olur?
Virüs veya bakterilerin yol açtığı üst solunum yolu enfeksiyonları en çok görülen ateş nedenidir. Viral enfeksiyonlar genelde antibiyotik kullanmaksızın bol sıvı ve ateş düşürme önerileri ile düzelir. Bunun dışında diğer enfeksiyonlar orta kulak iltihabı, sinüzit, ishal, idrar yolu enfeksiyonları döküntülü hastalıklar ateşe neden olabilir. Zatürre, menenjit, tüberküloz gibi enfeksiyonlar ise önemli ve tehlikelidir.

* Ebeveynlerin en çok merak ettiği konu yani tedaviden biraz bahsedelim, çocuklarda ateş nasıl düşürülmelidir?
Ateş düşürücü vermeden önce üzerindeki giysileri çıkarma, ıslak bezle ılık kompres ve ılık duş yaptırmak yeterli olabilir. Ilık duş sonrası çocuğu kurulamamak gerekir. Çünkü su buharlaşarak vücut ısısını düşürür. Ateş devam ediyor ise öncelikle parasetamol grubu ilaçlar 10-15 mgr/kg günde dört kez verilebilir. Bununla birlikte ibuprofen grubu ilaçlar 5 mgr/kg günde 3 veya 4 kez verilebilir. Tek ilaç yeterli olmuyorsa bu iki grup ilaç 3-4 saat ara ile ardışık olarak kullanılabilir.

* Ateşli havale nedir. Kimlerde olur?
Ateşli havale (Febril Konvulzyon) 6 ay-5 yaş arası çocuklarda ateşin ani yükselmesi ile birlikte bilinç kaybı, dişlerinde kilitlenme, morarma, kol ve bacaklarında kasılma, gözlerinde kayma şeklinde ortaya çıkar. 5-10 saniye ile birkaç dakika arasında sürebilir. Ve kendiliğinden geçer. Havale sonrası uyku hali olabilir. Ateşli havalede genelde ailesel bir yatkınlık ve ailede havale geçirme öyküsü vardır.

* Ateşli havale sırasında ne yapmak gerekir?
Ateşli havale anne baba için zor bir durumdur. Öncelikle sakin olmak gerekir. Çocuğun başı yana doğru çevrilip solunum yolu açık tutulmalıdır. Giysileri çıkarılıp ılık kompres yaparak veya rektal ateş düşürücü fitil konularak ateş düşürülmelidir. İlk ateşli havalede mutlaka doktora gidilmelidir.

* Hocam son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Akılda kalacağı şekilde ateşin sebeplerini şöyle sınıflandırabiliriz:
mEnfeksiyonlar
mRomatizmal nedenler : kollajen doku hastalıkları, inflamatuavar bağırsak hastalıkları
mBazı ilaçlar (Salisilat, amfetamin, antikolinerjikler )
mKanser ve lösemiler
mDehidratasyon (susuz kalma), Aşı reaksiyonları ve Çevre ısının yükselmesi gibi diğer nedenler.

KISACA CEMAL GÜNGÖR

1967 yılında Ankara’da doğdu. 1991 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimini 1996’da Hacettepe Üniversitesi Pediatri Ana Bilim Dalı’nda tamamlayarak, çocuk hastalıkları uzmanı oldu. 1996’dan beri Bayındır Hastanesi’nde çalışıyor.

OKUYUCUDAN DOKTORA

Çocuğum 5 yaşında erkek sürekli ateşleniyor. Ateş düşürücü verince ateşi düşüyor. FMF Ailevi Akdeniz Ateşi tanısı konuldu. Ne yapmalıyım?
Ahu L.

FMF Ailevi Akdeniz Ateşi; Doğu Akdeniz bölgesinde Türklerde, Araplarda ve Yahudilerde yoğunlukla görülmektedir. Ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Atak sıklığı değişkendir ve genelde bir iki gün sürer. Atak sırasında ateşle birlikte karın ağrısı, göğüs ağrısı, eklem ağrıları olabilir ve yapılan kan tahlilinde beyaz küre, CRP, Sedimantasyon, Fibrinogen yüksekliği saptanabilir. Genellikle ailesel hastalık öyküsü vardır. Genetik mutasyon analizi tanıya yardımcıdır. Hastalık Amiloidoza bağlı olarak böbrek yetmezliğine neden olabilir. Tedavisinde kolşisin; atak sayısının, süresinin azaltılmasında ve böbrek yetmezliği gelişmesini önlemek amacıyla kullanılır.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

 Önümüzdeki hafta konumuz halk arasında gençlik aşısı olarak bilinen “Fibrocell Tedavisi...” Bu tedavide vücudun herhangi bir yerinden kişinin kendi hücreleri alınarak laboratuvar ortamında ayrıştırılır ve belli hücreler (fibroblastlar) çoğaltılırak dolgu maddesi olarak enjekte edilir. Bu ilgi çekici ve dünya literatürüne yeni giren “Fibrocell Tedavisi”ni, Ankara’da ilk uygulayan merkezlerden biri olan TOBB ETÜ Hastanesi Plastik, Rekostrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Afşin Uysal ile konuşacağız. Konu ile ilgili merak ettiklerinizi jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden hafta boyunca bana ulaştırabilirsiniz.