Basit önlemler hayat kurtarır

Bilindiği gibi en güvenli yer sayılan evlerimiz bile çocuklar için çok çeşitli riskler barındırır. Bazen bir pirinç tanesi, oyuncağın küçük bir parçası ya da kimi zaman ocağın üzerindeki çaydanlık bile en kıymetli varlıklarımız çocuklarımızın hayatını tehlikeye atabilir.
İşte biz de bu hafta çocuklarımız için ölümcül olabilecek düşme, yanıklar, kesikler, zehirlenmeler, boğulmalar gibi sık görülen ev kazalarının nedenlerini, ilk müdahalenin nasıl yapılması gerektiğini ve ev kazalarının önlenebilmesi için anne babaların alması gereken tedbirleri Güven Hastanesi doktorlarından Çocuk Cerrahisi uzmanı Op. Dr. Mine Fedakar Şenyücel’le konuştuk.

Ev kazası tanımıyla başlayalım. Ne anlıyoruz “ev kazası” denilince?

Kaza denilince beklenmedik bir zamanda ve beklenmedik şekilde oluşan yaralanmalara, can ve mal kayıplarına neden olan ve çoğunlukla önlenebilir nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan olayları anlarız. Bir evin içinde veya ona ait, bahçe ya da garaj gibi yakın çevrede meydana gelen kazalara da ev kazası diyoruz. Dünyada ve ülkemizde yapılan bir çok araştırmaya göre bu yaş grubu çocuklar arasında en sık görülen ev kazası tipleri düşmeler, yanıklar, zehirlenme, suda boğulma, yabancı cismin yutması veya solunum yoluna kaçması ve korozif madde dediğimiz aşındırıcı ve/veya yakıcı maddelerin içilmesidir.

Önce en sık görülen “düşmeler”den başlayalım. Çocukların düşmesine neden olan faktörler nelerdir?

Düşmeler, emekleme döneminden itibaren en sık karşılaşılan kaza tipi olarak karşımıza çıkmaktadır. Beşinci aydan itibaren bebekler, yattıkları yerde dönebildikleri için, yüksek ve yanları çocuğun düşebileceği şekilde açık olan yatak üzerinde, sedirde veya salıncakta veya alt değiştirme sırasında kolaylıkla düşebilmektedirler. Ayrıca her yaş grubunda koltuk, mama sandalyesi gibi eşyalardan, merdivenden, ranzadan, beşikten, balkon ve pencereden, kaygan ve uygun olmayan zeminden, yürüteçlerden düşme görülmektedir.

Peki düşme sonrasında anne babalar ne yapmalıdır? Örneğin hangi durumlarda doktora başvurulmalıdır?

Düşme sonrası açık yara, tekrarlayan fışkırır tarzda kusma, dalgınlık hali, sürekli uyuma isteği, kasılma, soluk renk, karın ağrısı, çiş yapamama, havale geçirme, kısa süreli de olsa bilinç kaybı gibi durumların varlığında mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Yüksekten düşmelerde şikâyet olmasa bile kırık, iç kanama gibi riskler nedeniyle, çocuk doktora götürülmelidir. Düşme sonrası hasarlanan bölgede şişlik ve morluk oluştuysa, buzla veya soğuk su ile ıslatılmış havlu konarak şişliğin artması engellenebilir. Kirli bir yara ise, yara bölgesi, temiz akan suyla yıkanıp, temiz bir bezle kapatılarak sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

En çok görülen ev kazalarından biri de “yanıklar”.. Yanık nedir? Çocuklarda daha mı sık görülür?

Yanık, su buharı, su veya diğer sıcak sıvılar, ateş, sıcak cisim, elektrik, aşırı güneş ışını veya kimyasal maddelerin (asit ve baz) insan vücuduna temas etmesiyle vücutta meydana gelen doku harabiyetidir. Tüm yanık vakalarının yüzde 70’i, ilk 6 yaşta görülmektedir. Yanıklara bağlı ölümler, kaza sonucu ölümler arasında 3. sıradadır. Yanıklara bağlı ölümler, 5 yaş altı çocuklarda tüm kaza sonucu ölümlerin yüzde 20’sini oluşturmaktadır. Bu tip yanıklar, hafif bir kızarıklık şeklindedir. Sıcak maddeyle oluşan teması kesme ve soğuk suyla yıkama dışında bir şey yapılmasına gerek yoktur. İkinci derece yanıklarda deride içi su dolu kabarcıklar oluşur ve ağrılıdır. Deri tamamen sıyrılabilir. Baloncuklar patlatılmadan temiz akan soğuk suyla yıkanarak, temiz bir bez sarılıp, pansuman yapılmak üzere sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Üçüncü derece yanıklar deriden daha derin, kas ve bazen kemik yapılarında bile hasarlanmanın olduğu şiddetli yanıklardır. Hastanede yanık ünitesinde tedavi altına alınmalıdır. Genel olarak yanıklarda, yanık alana hiçbir şey sürülmemeli, sadece soğuk su ile 10-15 dakika yıkanmalıdır. Oluşan baloncuklar patlatılmamalı, deri soyulmamalıdır. Yanan kişinin elbiselerini çıkartmak gerekiyorsa, elbiseler çekerek değil, yanık etrafından kesilerek çıkarılmalıdır.

Kesiklerde ne yapılmalı?

Kesiklerde en önemli tehlike ciddi kan kaybıdır. Kesikte sızıntı şeklinde kanama varsa, kanayan kısmı kalp hizasından yukarıya gelecek şekilde kaldırılamalı ve üzerine temiz bir bez koyarak, el kaldırmadan 5 dakika baskı uygulanmalıdır. Aktif kanama yok ise kesik bölgesi antiseptik sıvı ile, yoksa temiz suyla yıkanır. Kesik bölgesinde cam, tel, kesici alet gibi batmış bir yabancı cisim varsa çıkartılmaya çalışılmamalı ve sağlık kuruluşuna en kısa sürede başvurulmalıdır. Kesici aletlerin hepsinde (paslı olsun olmasın) tetanoz mikrobunun bulunma ihtimali çok yüksektir. Tetanoz hastalığının başladıktan sonra başka bir tedavisi yoktur.

Önlem alınırsa engellenebilecek yaygın ev kazalarından biri de “zehirlenmeler” Nasıl olur zehirlenme?

Zehirlenmeler, emekleme çağı ile 5 yaş arası çocuklarda sık görülen ev kazalarıdır. Tüm zehirlenmelerde, başlangıçta çocuk normal bile görünse, alınan maddenin geç etkileri sonradan ortaya çıkabileceği için, mutlaka sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Zehirlenme durumlarında çocuk zorla kusturulmamalı, süt, yoğurt gibi şeyler yedirilmemelidir. Alınan maddenin ne olduğu öğrenilmeli, bir örneği de hastaneye götürülmelidir. Solunum yoluyla oluşmuş zehirlenmelerde kazazede vakit kaybetmeden açık havaya çıkarılmalıdır. 

İlkyardımın hayati önem taşıdığı “boğulmalar”dan da biraz bahseder misiniz?

Boğulma, suda boğulma ve taneli gıda veya oyuncak parçaları gibi yabancı cisimlerin soluk borusuna kaçması sonucu tıkanma şeklinde olabilir.
Emeklemeye başlaması ile evde pek çok yere ulaşabileceğinden risk artar.Yabancı cisimlerle tıkanmalar, tam tıkanma veya kısmi tıkanma şeklinde olabilir. Tam tıkanma durumunda çocuk nefes alamaz, öksüremez, ses çıkaramaz ve morarmaya başlar, kısmi tıkanma durumunda ise öksürür, nefes alabilir ve konuşabilir. Cisim ağız açıldığında görülebiliyorsa parmakla almaya çalışılmalı, alınamayacak kadar ileride ise çocuğun sırtına kuvvetlice birkaç kez vurulmalı ve öksürmesi teşvik edilmelidir. Kaçan yabancı cisim çıkarılsın veya çıkarılmasın olay sonrası mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmaldır. Çocukların evde boğulmalarını önlemek için, yutabileceği cisimler ortada bırakmamamalı, kovada, leğende, küvette su bırakmamalı, çocuk yıkanma sırasında yalnız bırakmamalıdır. Çocuklara yaşına uygun gıdalar verilmeli, uygun büyüklükte oyuncaklar alınmalıdır. Çocuğa yemek yedirirken oturur vaziyette yedirilmeli, yatar durumda kesinlikle yemek yedirmemedir.

Çocuklarımızın sağlığı için evde hijyen son derece önemli.. Peki kullandığımız kimyasallar ne tür ev kazalarına sebep olabilir?

Yakıcı veya çürütücü madde anlamına gelen korozif maddelerin yanlışlıkla içilmesi çocukluk çağında sık karşılaşılan önemli bir sorundur. Asit veya bazik özellikteki bu maddeler, katı veya sıvı olarak evlerde kullanılan çeşitli temizlik ürünlerinde bulunmaktadır. Çocukların en sık aldığı korozif maddeler, yağ çözücü, tuz ruhu, lavabo açıcı, kireç çözücü, bulaşık makinesi parlatıcısı, çamaşır suyu ve pas çözücülerdir.
Korozif maddelerin yutulması ile kimyasal bir tepkime sonucunda doku zedelenmesi gelişebilmektedir. Korozif madde yanlışlıkla yutulduğunda çocuk kesinlikle kusturulmamalıdır. Çünkü kusma, koroziv maddenin yemek borusunu ve gırtlağı yeniden zedelemesine neden olabilmektedir. Ayrıca çocuğa herhangi bir şey yedirilmemeli veya içirilmemelidir. Korozif madde içen veya içtiğinden şüphelenilen çocuk, içilen madde örneği ile birlikte en kısa zamanda hastaneye götürülmelidir.

SİZ SORUN, UZMANLAR YANITLASIN

Önümüzdeki hafta konumuz “Aşırı Terleme” tedavisinde alternatif bir tedavi yöntemi olan Endoskopik Torakal Sempatik Blokaj (ETS).
Kişisel açıdan istenmeyen bir durum olan aşırı terleme; en sık ellerde, koltuk altında ve yüzde görülür. Bu hastalar kendilerini hoş olmayan bir durumda hisseder ve sürekli bu ıslaklığı kontrol etme ihtiyacı duyarlar. Hafif terlemelerde krem ve losyonlar, orta derece terlemede iyontoforez ve Botox gibi tedaviler uygulanabilir. İleri derece terlemelerde ise kesin ,kalıcı bir tedavi olan Endoskopik Torakal Sempatik Blokaj (ETS) yöntemi önerilir.İşte önümüzdeki hafta köşemizde bu yöntemin uygulayıcılarıdan olan TOBB ETÜ Hastanesi doktorlarından Göğüs Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mehmet Dakak’ı konuk edeceğiz. Merak ettiklerinizi jineklinik@senolkalyoncu.com adresinden bana ulaştırabilirsiniz.