3 boyutlu doku ve organ modeli
Binlerce kiÅŸi organ nakli için sırada bekliyor. En çok nakli istenen organlarda ise ilk sırayı böbrek alıyor. BöbreÄŸi izleyen diÄŸer organlar genelde; kalp, karaciÄŸer, akciÄŸer, pankreas ve kalp kapakçığı oluyor. ÇoÄŸu kez yeterli sayıda donör bulunamıyor veya organ bağışı yapılamıyor. Halbuki ihtiyaç duyulduÄŸu anda uygun donöre ve organa ulaşılabilinse kim bilir kaç insan hayatta kalmaya devam edecek ve yakınlarını sevindirecek…Â
Tam da bu noktada, 3 boyutlu (3B) bioyazıcı devreye giriyor. Doku ve organ üretebilecek bir teknolojiye sahip olmak çok büyük önem arz ediyor.
3B yazıcıyla hastaların kendi hücreleri ya da kök hücreleri kullanılarak doku ve organ üretimi gerçekleştiriliyor. Yazıcının kartuş materyali ise hücre ve benzeri biomateryallerin biyo-mürekkep olarak kullanılması olarak karşımıza çıkıyor.
NASIL GERÇEKLEŞİYOR?
İlk olarak hücre üretimine, ardından da damar üretme çalışmalarına başlanıyor. Bir organın üretimini sağlayabilmek için en temel bileşenden (hücre) başlanıyor. İlk aşamada üretilen hücrelerin de, damarlar olmadan canlı kalmaya devam edemeyecekleri gözlendiğinden yazıcı, insandaki tek ve en büyük olan aort damarına benzer bir üretim gerçekleştirmeye çalışıyor. Bu konudaki çalışmalar halen devam ediyor. Normalde, bu damarla aynı işlevi görmesi için sentetik damarlar kullanılıyor, fakat bunlar maalesef gerçeğine uygun olmadığı için aort damarı doku örneğinin hücreleri ve destek yapıları kat kat 3B basım gerçekleştirilerek oluşturuluyor.
CANLI HÃœCRELERDEN YAPAY DOKU ÃœRETTÄ°LER
Sabancı Üniversitesi Nanoteknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde (SUNUM), Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Üretim Sistemleri Programı Öğretim Üyesi Bahattin Koç ve öğrencileri; Can Küçükgül, Saime Burçe Özler, Forough Hafezi canlı hücreler kullanarak 3B boyutlu biyo-basım yöntemi ile yapay doku üretmeyi başardı.
Bahattin Koç liderliğindeki 3B Doku Ve Organ Basımı Proje Grubu’nun nihai hedefi, laboratuvar ortamında bir doku veya organının bir bölümünü, anatomik yapısına uygun olarak 3B biyo-yazıcı ile canlı hücreler kullanarak basmak. Projenin ileriye dönük en önemli hedefi, 3B biyo-yazıcı ile hastanın kendi normal hücrelerini veya kök hücrelerini kullanarak, gereken doku hatta organının bire bir kopyasını üretebilmek. Böylece hastanın kendi hücreleri ile üretilen yapay doku veya organı hastanın vücudunun reddetmesi gibi bir durumu ortadan kaldırmak.
Ekip, MR datalarını kullanarak, MR’daki anatomik yapıya uygun olarak aort damarı doku örneğini, hücreleri ve destek yapılarını kat-kat üç boyutlu basarak oluşturdu.
ÖĞRENMEDEN GEÇMEYİN
BÖBREK YETMEZLİĞİNİN BELİRTİLERİ
Böbrek yetmezliği, her iki böbreğin de çalışmadığı veya neredeyse normal çalışmayı bıraktığı aşamadır. Erken ve doğru müdahale yapılmadığı takdirde ölümle bile sonuçlanabilen böbrek yetmezliği, belirtileri doğru gözlenmesi gereken bir hastalık. Böbrek yetmezliği belirtilerini bilmek, vücudunuzu takip etmek, sağlığınız için faydalı olur. Böbrek yetmezliğinin bazı belirtileri şunlardır:
-İdrar renginde meydana gelen değişiklikler, idrardan kan gelmesi, sık sık idrara çıkma isteğinin oluşması, idrarın çok az gelmesi ya da hiç gelmemesi.
-Bacaklarda, bileklerde, ayaklarda ve yüzde oluşan şişlikler.
-Üşüme hissi, güçsüzlük, iştah azlığı, nefes darlığı, yorgunluk.
-Mide bulantısı, kusma, baş dönmesi.
-Ağızda metalik bir tat.
-Ciltte sürekli bir kaşınma hissetme.
-Herhangi bir iÅŸe odaklanma problemi yaÅŸama.
-Üst bedenin yan taraflarında hissedilen ağrının, bacağa doğru devam etmesi.
