Geleceği arıyorlar

Şirket uçakların arızalanacak parçasını, operatörünü terkedecek aboneyi, gaz çıkacak sahayı önceden haber verecek sistemler üzerinde çalışıyor.

Yandex’in St. Petersburg’daki merkezindeyiz. Beş katlı yatay binanın uzun koridorları arasında ilerliyoruz. Her iki yanımızda yer alan sıra sıra ofislerlerde beşwer kişi çalışıyor. Yaşları genelde 25-30 arasında. Her birinin önünde bir laptop bilgisayar açık. Bakışları ekrana kilitli. Bu kadar çok genç insan aslında tek bir amaç uğruna o binada! GELECEĞİ ARIYORLAR.
Kişisel verilerimizi yıllardır toplayan arama motorları internette bıraktığımız her izden (alışveriş, oyun, gezi vs) matematik ve algoritmalar sayesinde analizler çıkaracak. Bu verileri analiz eden makinalar gelecekte ne yapacağımızı söyleyecek! Hatta geleceği okuma işini öylesine kapsamlı yapacaklar ki iş bir uçağın arızalanacak parçasını ya da operatörünü bırakacak bir cep telefonu abonesini tahmin etmeye kadar varacak.
Rusya’da ABD’li arama motoru Google’a rakip Yandex’i kuran ve internet teknolojileri şirketine dönüştüren Arkady Volozh ile Yandex Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Mehmet Ali Yalçındağ’ın davetlisi olarak gittiğimiz Saint Petersburg’da öğreniyoruz tüm bunları. Yandex’in Big Data (Büyük Veri) konusundaki çalışmalarını ve hedeflerini anlatan yöneticiler bizi geleceğe götürüyor.
Yaratıcı mühendis ve yazılımcı gençlerin çalıştığı şirket merkezinde gerçekleştirilen toplantıda, Yandex Kurucu Ortağı ve CEO’su Arkady Volozh, 1997 yılında kurulan Yandex’in bugün Nasdaq’a kote 6 binden fazla çalışanı olan bir teknoloji şirketi haline geldiğini anlatarak başlıyor söze.



Rusya’da yüzde 62 ile pazar lideri olduklarını belirten Volozh, Rusça konuşulan diğer ülkelerde de etkin konumda olduklarını söyleyerek, “Ukrayna’da yüzde 32, Kazakistan’da da yaklaşık yüzde 30 pazar payımız var. Beyaz Rusya küçük ama Google’ı geçtiğimiz ilk pazar. Yüzde 43 pazar payımız var” diyor. Arama teknolojilerinin sadece Çin, Rusya ve ABD olmak üzere üç ülkede olduğunu da belirten Volozh, “Özellikle, nükleer teknolojiye ve uzaya araç gönderen ülkelerin sahip olduğu bir teknoloji. Ciddi miktarda matematik bilgisi ile büyük veriyi işleme yeteneği söz konusu” diyor.
Volozh, dünya ekonomisinin 70 trilyon dolar olduğunu, yüzde 10 tasarruf edilse büyük rakamlar ortaya çıkacağını da ekliyor. “Yeni değer üretmek veya tasarruf etmek. Bir yenilik hayatın her alanında yüzde 10’luk bile etki yapıyorsa endüstriyel devrim anlamına geliyor. Devrimin eşiğindeyiz” diyor.

MÜHENDİSLER TÜRKİYE’YE

Yandex Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Mehmet Ali Yalçındağ da, dünyada teknoloji üzerine kurulu yeni bir devrim yaşandığını söylüyor. Yalçındağ, “Burada ileri teknoloji şirketleri devreye giriyor. Şirketlere ‘daha fazla bilgi verelim, analiz edelim işinizi kolaylaştıralım’ diyoruz. İnsansız uçak, insansız araba derken dünya asıl ürkütücü olan insansız insana yani robotlara doğru gidiyor” diyor. Bu yeni devrime Türkiye’yi de katmak istediklerini anlatan Yalçındağ, şunları söylüyor: “Yeni hedefimiz Türkiye’den dışarıya giden Türk mühendislerini Türkiye’ye geri getirmek. Türkiye’deki üniversitelerden mezun olan en iyi mühendisleri de bu takıma dahil edeceğiz. Ayrıca Yandex’in arama konusunda uzman 3 bin mühendisi var. Bunların bir bölümünü de Türkiye’ye getirip bir ‘mühendisler konsorsiyumu’ oluşturacağız. Neden bu teknolojinin bir kısmı Türkiye’de yapılmasın? ‘Kendi bilgisi Türkiye’de kalmalı’ diye bir bakış açımız var.”
Mehmet Ali Yalçındağ, “Yandex Türkiye olarak arama motoru pazarında, son altı ayda yaklaşık yüzde 70 büyüyerek yüzde 5 pazar payını geçtik. 2015 sonunda yüzde 10 ile 15 arasında bir pazar payı hedefliyoruz. Türkiye’nin geleceğine katkı sağlamayı da çok istiyoruz. Bu noktada üzerimize düşen desteği vermeye ve yatırımlara hazırız. Yandex’e gelen normal aramalar dışında artık ‘geleceği’ de soracağız.‘Hangi arabayı alayım’ diye bilgisayarla sohbet edeceğiz ailemizle yaptığımız gibi. Sebebini soracağız makineye, o da detay detay anlatacak” diyor.

GÜNDE 350 MİLYON SORGU

Yandex Teknoloji Direktörü Grigoriy Bakunov ise Big Data’nın anlamından bahsediyor. “Big datada verinin saklanmasından öte işlenmesi söz konusu” diyen Bakunov, “Arama sonuçlarının sıralanması dışında kişiselleştirilmesi önemli artık. ‘Makinenin öğrenme
teknolojilerini’ arama sonuçlarını kişiselleştirmede geçmiş tecrübelerin yansıması olarak kullanıyoruz. Hizmetlerin kişiselleştirilmesi odağında makinelerin öğrenmesi üzerine kurulu bir yapıdayız” diyor. Bakunov, Yandex’e her gün 350 milyon sorgu geldiğini de
ekliyor.

‘Büyük veri’ gaz çıkaracak!

Yandex’in kurucusu Volozh, “Elimizde büyük bir veri birikti ve bu verileri gruplandırmayı sağlayacak teknolojiler üzerinde çalışıyoruz” diyor. Volozh şu örnekleri veriyor:
Yandex olarak Avrupa Nükleer Araştırma Enstitüsü’ne (CERN) üyeyiz. Oradaki birçok deney Yandex platformu üzerinde geliştiriliyor.
Jeoloji üzerine çalışmalar yapan bir start-up şirketi keşfettik (Seismotech). Dışardan titreşimlerle nereden kömür, petrol, gaz çıkar diye araştırıyorlar.
Havacılıkta bir sonra bozulacak parçayı tahmin etmek mümkün artık. Denemeleri yapıldı. Uçak havadayken bozulacak olan parça hazırlanıyor. Rötarların yüzde 10’u bu nedenle oluyordu.
Servis sağlayıcıların elinde çok büyük miktarda veri var. Onlara hizmeti terkedecek müşteriyi önceden söyleme imkanımız var artık.
Big Data konusuna odaklanan Yandex Data Factory projesini başlattık. Bugün yıllık 1.5 milyar dolar gelir elde ediyoruz. Bu sayede bunun üzerine 1 milyar dolar daha eklemek istiyoruz.

Sponsorluk için Fenerbahçe ile anlaşma yakın

Mehmet Ali Yalçındağ’ın futbol sponsorluğu konusunda da önemli açıklamaları var. İşte bu açıklamalar:
“Yandex olarak üç büyük futbol kulübüyle görüştük. Taraftar aramalarına göre para verelim dedik. Galatasaray ve Beşiktaşla anlaşmayı yaptık, Fenerbahçe ile anlaşma yapmak üzereyiz. Anlaşmaya göre Türkiye ortalamasını tutturan kulübe arama başına para ödeyeceğiz. Örneğin, Fenerbahçeliler belli bir aramaya ulaştıkları zaman her yıl 14 milyon lira vereceğiz.”



Extreme Sailing Series eylülde İstanbul’da

Bu arada Saint Petersburg’da 2007 yılından beri düzenlenen Extreme Sailing Series’in bu kentteki etabına konuk olduk.
Bu yarışların bir ayağı da İstanbul Boğazı’nda yapılacak. 11 – 14 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek yarış Yandex
sponsorluğunda gerçekleştirilecek. Yarış öncesinde Bodrum Yalıkavak Palmarina’da bir tanıtım etkinliği düzenlenecek.