Dönüşümde yüzbinler nerede, nasıl oturacak

KONU en öncelikli, en acil halledilmesi gerekli iş. Şakası yok. Marmara’yı sarsacak İstanbul’u yerle bir edebilecek deprem için geri sayım sürüyor. Ne kadar kaldığını bilmemizin imkanı yok. Her an olacakmış gibi hazırlık yapmamız şart. En kritik konu İstanbul’da şiddetli bir depremde yıkılacağı gün gibi aşikar olan konutların acilen felaketi beklemeden yenilenmesi. Bu işleme verilen genel ad kentsel dönüşüm. Farkındaysanız son günlerde İstanbul’un dönüşümü için hükümetten önemli hamleler peş peşe geliyor. Seçim öncesi ‘Yarısı Bizden’ kampanyası hazırlandı, devlet ‘maliyetin yarısını ben ödüyorum yeter ki riskli evini dönüştür’ dedi. Başvuru 1 milyonu aştı...

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki son haftalarda dikkat çeken açıklamalar yapıyor. En son CNNTurk’te yayın yönetmenimiz Ahmet Hakan’ın sorularını yanıtladı. İddialı konuştu:

“İstanbul’da kentsel dönüşümün önünde çok engel var” diyen Bakan Özhaseki, şunları söyledi: “3’te 2 yerine yüzde 50 hususunda ısrar edeceğim. Bir binanın kentsel dönüşüme tabii olması için hak sahiplerinin yarısı evet derse, işe başlayalım diyorum. Ben beş yılda İstanbul’u depreme hazır hale getiririm. Kentsel dönüşümü hızlandırırız. Yasayı çıkarırız. Rezerv alanlarda konut veririz.”

Sözün özü, 1.5 milyon konutun 5 yılda dönüşmesi hedefleniyor. Sürecin hızlanması için yeni bir yasa da hazırlanıyor. Bu yasa ile en çok sorun yaşanan uzlaşma aşaması da çözüme kavuşacak. 3’te 2 ile değil yüzde 50 uzlaşı ile dönüşümün başlaması planlanıyor. İşin finansman tarafı çok önemli. Malum dönüşüme girecek yapıların tamamı cazibe merkezlerinde değil. Önemli bir bölümü kent çeperlerinde. Buradaki dönüşümü halk tabiriyle ‘kat karşılığı’ gerçekleştirmek mümkün değil. Evini yenileyecek kişilerin yenileme finansmanını nasıl, hangi koşullarda temin edeceği çok önemli. Günümüz koşullarında ev sahibi olan bazı ailelerin bir de konut yenilemeye bütçe ayırması neredeyse imkansız. Bu yüzden bazı bölgelerde, bazı kesimlere verilen mevcut destekler çare olmayabilir. Ekstra destekler gerekebilir. Kentsel dönüşümün finansman ayağı ile ilgili çalışma mutlaka yapılacaktır. Ben kentsel dönüşümle ilgili bu değerli adımlar sonrasında bugün önemli bir soruyu tartışmaya açmak isterim.

 “Riskli evinden çıkan yüzbinlerce kişi nereye gidecek?”

Yeni evlerin ya da bakanlığın açıkladığı rezerv konutların yapımı ortalama 3 yıl. Zaten kiralık arzının olmadığı, kira rakamların inanılması zor boyutlara geldiği bu noktada vatandaşın dönüşüme sıcak bakması zor.

Yeri gelmişken rakamları da hatırlatalım. Bakanlığın sitesinde yer alan bilgilere göre dönüşümde ev sahiplerine İstanbul için ödenen aylık kira desteği 3 bin 500 lira. Eğer Yarısı Bizden kampanyasına katılırsa da 5 bin 250 lira... Bu rakamlarla ev bulmak imkansız...

Yeni yasa ile aksayan noktaları çözerken, bir adım sonrasında çıkacak kira krizini bugünden çözelim. Bunun için özel sektörün bazı önerileri var. Mesela GYODER hafif çelikten hızlı konut üretmeyi öneriyor, ya da ‘kamu arsalarında sosyal kiralık konut üretmeye talibiz’ diyor...

Sektörün tüm paydaşları tıpkı dönüşüm için olduğu gibi geçici barınma sorununu çözmek için de bir araya gelmeli. Çünkü hızlı dönüşümün çözümü tam olarak burada...

BOZCAADA İHALESİNDE TOMBUL PARMAK SENDROMU

MALİ piyasalarda brokerler zaman zaman bazı hatalar yapar. Bu hatalardan en çok yaşananı, bir alım veya satım emrinin amaçlanandan fazla bir şekilde gerçekleştirilmesidir. Örneğin başta sıfır olmak üzere bir veya birden fazla rakamın eksik ya da fazla girilmesi piyasayı bir anda alt üst edilebilir, önemli dalgalanmalara neden olabilir. Mali piyasalarda bu hatalara tombul parmak sendromu veya şişman parmak sendromu denilmektedir.

Tombul parmak bu kez mali piyasalarda değil Bozcaada’da yapılan bir izaleyi şüyu ihalesinde gerçekleşti. Bozcaada’da 10 bin 571 m2 arsa için ortaklığın giderilmesi için yapılan online ihalede alıcı 12 milyon yerine 120 milyon teklif etti. İhale de bu alıcıya kaldı. Ancak alıcının bu bedeli yatırması beklenmiyor.

Avukat Hikmet Güngör’ün verdiği bilgiye göre, şimdi ya satış memuru ihale alıcısının satış bedelini yatırmaması sebebiyle ikinci ihale gününde devam edeceğine karar verecek veya birinci ihalenin iptaline karar verip yeni bir ihale günü belirleyecek. Yargıtay örnek kararlarında 100 bin TL ederi olan bir araca 1 milyon teklif verilmesinin maddi hata olduğu ve böyle durumlarda ihalenin feshine karar verilmesi gerektiğine hükmetmiş.

Kanunen ilk ihale bedelini yatırmayan zararı da karşılamak zorunda. Peki 120 milyon lira teklif veren de zararı karşılayacak mı? Avukat Güngör bunu şöyle açıkladı: “İkinci ihale yapıldı ve 13 milyon lira teklifle satıldığını düşünelim. İlk teklif 120 milyon liraydı. Aradaki fark 107 milyon lira. Ama burada hatalı teklif veren bu farkı ödemeyecek. Çünkü kötü niyetli değil, elektronik sistem kaynaklı bir hata var. Yargıtay’ın da bu yönde kararları mevcut.”