Çocuk mu kandırıyorsunuz?

Sonrasında sütü, tereyağı, peyniri hallettiniz. Şimdi sıra çocukların içeceklerine mi geldi? Aşağıdaki fotoğraf hafta sonundan. Çocukların içtiği 10 markanın meyveli kakaolu sütlerin paketlerine şöyle bir bakın. 10’unun da boyu posu aynı duruyor değil mi? Aynen öyle boyları posları aynı. Peki ya içlerindeki sütler? 5’inin içinde 180 ml süt var. 5’in de ise 200 ml. Eskiden hepsi 200 ml idi. Ancak 5 marka sütleri 20’şer ml azalttı. Peki ya paketler? Onları aynı bıraktılar. Kalan boşluk gaz ile dolduruldu. 200 ml görünümlü 180 ml’lik paketler piyasa sürüldü.

10 markanın meyveli ve kakaolu sütlerini inceledik. İlk bakışta aynı büyüklükte görünen bu ürünlerin 5’inin içinde 200 ml, 5’inde ise 180 ml içecek var.

200 ml’lik diğer markaların paketleriyle aynı raflarda yerini aldı. Şimdi diyeceksiniz ki, “Hangi pakette ne kadar süt olduğu paketlerin üzerinde yazıyor. Herkes ürününü istediği fiyattan satar. Sana ne.”  Hiç de öyle değil. 180 ml’lik sütler 200 ml olanlardan bir tık ucuza satılıyor. Aslında hesap etseniz onlar daha pahalı. Çünkü gizli zam yapmanın yolunu böyle bulmuşlar. Fiyatı tutuyor, gram gram sütü götürüyorlar. Tüketici geliyor rafın başına küçücük yazılmış gramajları okumak mümkün değil zaten. Bakıyor hangisi ucuz onu alıyor gidiyor. Ucuz aldım sanıyor ama aslında bilmiyor ki pahalıya aldı. 

ÜRÜN AZ PARA ÇOK

Üründe fiyat artışı olmamasına rağmen, ürün gramajlarında aşağı yönlü değişiklik yapılması, tüketicilerin daha az miktardaki ürüne, daha fazla para ödedikleri sonucunu ortaya çıkarıyor. Gramaj düşürülmesine rağmen ambalaj boyutları aynı tutularak tüketiciler yanıltılıyor. Üründe gramaj oyunu ile gizli zamlar yapılması alışkanlık haline geldi. 

EKSİK GAZLA DOLUYOR

180 ml ambalajlı kutu sütlerin 200 ml. ambalajlı sütler ile aynı ambalaj boyutunda satılmasının sadece ekonomik boyutu problemli değil. Ayrıca işin bir de sağlık boyutu var. Araştırdım ve öğrendim ki eksik gramajlı paket sütlerdeki 20 gr’lık fark gaz ile kapatılıyormuş. Umarım bunun gıda güvenliği açısından riskleri dikkate alınır. Öğrencilerin ürün üzerindeki etiket değerlerine bakmadan aldıkları 180 ml. kutu sütler piyasada gerek rekabet koşullarına eksik ürün tüketimine neden olmanın dışında sağlıklarını da tehdit ediyor.

AYRAN YOĞURT DA VAR

Eksik gramaj oyunu diğer süt ve süt ürünlerinde de var. Üründen eksiltilen her gramaj tüketiciyi mağdur ediyor. Özellikle süt, peynir, ayran, yoğurt gibi sofraların vazgeçilmez ürünlerinde bu durumun yaşanması çok üzücü.

Peki bu işe nasıl dur denilebilir.  Net rakamlar üzerinden sınırları belirlenmiş ürün gramaj standartlarının devreye sokulması şart. Yani çocuklara yönelik satılacak paket sütün ebatları ve gramajı standart hale getirilecek. 1 kg görünümlü 900 gr’lık yoğurtlar piyasada kol gezmeyecek.

Eksik gramaj ile satılan ürünler, gerek piyasada haksız rekabet koşullarının oluşmasına ve gerekse tüketicilerin daha az gramajlı ürünü, daha fazla para ödeyerek almasına neden oluyor. Umarım bu duruma el atılıp gerekli yasal düzenlemelerle artık son verilir.

AMBALAJ SORUNU YILLAR İÇİNDE BÜYÜDÜ

Hürriyet’te ambalaj oyunlarını ilk gündeme getirdiğimde tarihler 22 Şubat 2019’u gösteriyordu. ‘Rafta gram savaşı’ başlığı ile manşete taşınan yazım sonrasında zaman zaman Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı denetimleri de bu sütunlara taşıdık. Son olarak ağustos ayında bazı ambalajlı ürünlerde gramaj düşürülüp fiyat aynı tutularak gizli zam yapıldığını belirten TESK Başkanı Bendevi Palandöken, de “Gıda ve zorunlu tüketim malları başta olmak üzere ambalajlı ürünlere yasal çerçevede gramaj standardı getirilmeli” çağrısında bulundu.

Palandöken, tüketicinin daha az ürün aldığının farkında olmadan aynı miktarda para ödediğini ifade ederek, “Özellikle gıda, temizlik ve kişisel bakım ürünlerinde bir nevi gizli zam yaparak tüketiciyi mağdur ediyorlar. Vatandaş bu konuda bir hile veya haksız uygulamaya maruz kaldığında yasal haklarını korumalı. Gıda ve zorunlu tüketim malları başta olmak üzere ambalajlı ürünlere yasal çerçevede gramaj standardı getirilmeli” dedi.

Bazı firmaların da bakanlık nezdinde temaslarda bulunup haksız rekabet gerekçesiyle düzenleme talebinde bulunduğunu biliyorum. İnşallah bu çağrılar artık yerini bulur, gerekli yasal düzenlemeler yapılır ve 2024’te ambalaj sorunu artık rafa kalkar.