CHP’nin İstanbul sonucuna dikkat

Bugün CHP’nin İstanbul, Ankara ve İzmir’deki durumunu büyüteç altına yatırabiliriz.
CHP’nin bu üç kentteki performansını, belediye başkanlığı sonuçlarından bağımsız bir şekilde doğrudan ilçe belediye meclisleri için kullanılan oylar ölçütü üzerinden okumaya çalışalım.
Bu yöntemi tercih etmemizin önemli bir nedeni, her üç kentte de CHP’li belediye başkanlarının aldıkları oy miktarı ile ilçe belediye meclisleri için alınan oylar arasında azımsanmayacak ölçüde farklar olmasıdır. Bu farklar, başkan adaylarına diğer partilerden giden ödünç oyların ilçe belediye meclislerinde öz kaynağına döndüğünü gösteriyor. Dolayısıyla, “misafir oylar”dan arınmış ilçe belediye meclis sonuçlarının CHP’nin bu üç büyük kentteki gücünü ölçmek bakımından daha gerçekçi bir çerçeve sunduğunu belirtelim.
Bu sava İstanbul’dan örnek verelim. CHP İstanbul belediye başkan adayı Mustafa Sarıgül 3 milyon 494 bin oy almıştır. Bu, CHP’nin İstanbul’da ilçe belediye meclisleri için aldığı oy toplamından yaklaşık 400 bin daha fazladır.

* * *

Bu yöntemi kullanıp 2014 sonuçlarını 2011 genel seçimiyle kıyasladığımızda, CHP’nin bu üç kentteki durumu ile ilgili ana tespitlerimizi şöyle özetleyebiliriz:
İstanbul’da 2011’de 8 milyon 805 bin olan seçmen sayısı 2014’te yaklaşık 10 milyona yükselmiştir. Yani 1 milyon 200 bin dolayında yeni seçmen sandığa gitmiştir 30 Mart’ta. CHP, 2011 genel seçiminde İstanbul’da 2 milyon 485 bin oy (yüzde 31.27) almışken, üç yıl sonra ilçe belediye meclislerinde oyunu 3 milyon 113 bine (yüzde 36.71) çıkarmıştır. Bir başka anlatımla, sandıkta CHP tercihi kullanan seçmen sayısında 628 bin kişilik bir artış ortaya çıkmıştır.
Bu kentteki kayıtlı seçmen sayısındaki artış hesaba katıldığında, CHP’nin, 1.2 milyonluk seçmen artışının yarısı kadar oyunu arttırdığını söyleyebiliriz. Partinin oyundaki artış oranı seçmen artış oranının önüne geçtiği için anlamlı bir yükseliş eğrisi söz konusudur
AK Partili belediye başkan adayı Kadir Topbaş’ın aldığı 4 milyon 180 bin oya karşılık, bu partinin İstanbul’da ilçe belediye meclislerindeki oyunun toplamı 3 milyon 813 binde kalmıştır. AK Parti, 2011 genel seçimindeki İstanbul’da 3 milyon 915 oy almıştı. Yaklaşık 100 bin oyluk bir gerileme söz konusudur. MHP oyları da 743 binden 628 bine düşmüştür İstanbul’da.
İstanbul’daki bu performansı, büyükşehir belediye başkanlığını kaybetmiş olsa da, CHP’nin 30 Mart’ta Türkiye’de elde ettiği en kayda değer sonuçlardan biri olarak görülebilir.

* * *

Ankara’daki tabloya baktığımızda, CHP’nin 2011’de 934 bin (yüzde 31.37) olan toplam oyunun 30 Mart’ta ilçe belediye meclisleri sandıklarında 1 milyon 6 bine (yüzde 32.03) yükseldiğini görüyoruz. Toplam 72 binlik bir artış var. Bu oy düzeyi, CHP’nin MHP kökenli büyükşehir belediye başkanı adayı Mansur Yavaş’ın aldığı 1 milyon 387 bin oyun bir hayli altındadır (fark 381 bin).
Ankara’nın 2011 genel seçiminde 3 milyon 409 bin olan kayıtlı seçmen sayısı 2014’te 3 milyon 607 bine çıkmıştır. Artış 198 bindir. Seçmen sayısındaki artış oranı dikkate alındığında, CHP’nin başkentte ne ilerlediği, ne de gerilediği, oransal olarak gücünü koruduğu sonucunu çıkarabiliriz. Buna karşılık CHP, Ankara’da kontrolünde olan dört ilçe belediyesinden ikisini AK Parti’ye kaybetmiştir.
AK Parti, 2011’de Ankara’da 1 milyon 466 bin dolayında iken (yüzde 49.20), yaklaşık 140 binlik bir erime ile 1 milyon 320 bine (42.04) inmiştir. Buna karşılık, AK Partili belediye başkan adayı Melih Gökçek 1 milyon 411 bin oy almıştır (yüzde 44.61). MHP’nin 2011’deki 434 bin oyunu 30 Mart’ta 543 bine çıkarmış olması dikkat çekicidir.

* * *

İzmir’deki fotoğrafa baktığımızda, kontrolündeki altı ilçe belediyesini AK Parti’ye, ikisini MHP’ye kaptırmış olmasına karşılık, oy toplamında CHP’nin bu kentte gücünü önemli ölçüde koruduğunu söyleyebiliriz. CHP, bu ilde 2011 genel seçiminde 1 milyon 94 bin (43.81) oy almıştı. Son yerel seçimde ilçe belediye meclislerinde aldığı oy ise 112 binlik bir artışla 1 milyon 206 bine çıkmıştır (yüzde 45.86).
İzmir’in 2011 genel seçiminde 2 milyon 958 bin kayıtlı seçmeni vardı. Bu sayı 30 Mart’ta 3 milyon 32 bine çıkmıştır. Toplam 74 binlik bir artış söz konusudur. CHP’nin oyundaki artış seçmen sayısındaki artışın üstündedir.
Bu kentte AK Parti 2011’de 924 bin iken 30 Mart’ta ilçe belediye meclislerinde 850 bine düşmüştür; yani 74 binlik bir erime söz konusudur. Buna karşılık, belediye başkanlığı seçiminde AK Partili aday Binali Yıldırım parti oranının üstüne çıkarak 953 bin dolayında oy almıştır. MHP ise 2011’deki 281 bin oyunu 2014’te 333 bine çıkararak, 50 binin üstünde bir artış sağlamıştır.
Sonuçta, oransal olarak CHP’nin 30 Mart yerel seçiminde İzmir ve Ankara’da sınırlarının gerisine düşmediğini, buna karşılık İstanbul’da kayda değer bir ilerleme sağladığını söyleyebilmek mümkündür.

Not: 2014 sonuçları için Cihan Haber
Ajansı verileri kullanılmıştır.