Biden kesinleşirse çalkantılı bir geçiş dönemine hazır olalım

Son anda çok büyük bir sürpriz yaşanmadığı ve sandıklardaki son yönelişler doğrultusunda Demokrat aday Joe Biden’ın galibiyeti kesinleştiği takdirde önümüzdeki döneme ilişkin bir dizi ihtimal üzerinde durabiliriz.

Bunlardan birincisi, yapılan sayımlarda Biden ipi önde göğüslese bile, seçimin nihai sonucunun kesinleşmesinin zaman alabilecek olmasıdır. Başkan Donald Trump’ın ekibinin şimdiden bazı eyaletlerde ya da belli seçim bölgelerinde tamamlanmış sayımların iptal edilip yeniden sayım yolunun açılması için hukuki kanallardan yürüttüğü girişimler resmi sonucun açıklanmasını geciktirebilecektir.

Bundan yirmi yıl önce 7 Kasım 2000 tarihinde yapılan ABD başkanlık seçimlerinde Florida eyaletinde yaşanan tecrübe bu dönemin pekâlâ çok sıkıntılı olabileceğini gösteriyor. O dönemde Florida’da ortaya çıkan kilitlenme nedeniyle ne Demokrat aday Al Gore ne de Cumhuriyetçi aday George W. Bush, 538 üyeli Seçiciler Kurulu’nda başkan seçimi için gerekli 270 eşiğini tutturamamış ve nihai sonucun belli olması Florida’dan gelecek habere kalmıştı.

İki tarafın avukat orduları arasında yürütülen hukuk mücadelesinde karşılıklı itirazlar üzerinden eyaletteki birçok seçim bölgesinde yinelenen sayımların uzamasıyla süreç tam bir belirsizliğe girmiş, ABD beş hafta süreyle yeni başkanının kim olacağını öğrenememişti. Ardından bir başvuru üzerine ABD Anayasa Mahkemesi’nin 12 Aralık 2000 tarihinde aldığı bir kararla sayım durdurulmuştu. Bu noktada Bush’a 2 milyon 912 bin 790, Gore’a ise 2 milyon 912 bin 253 oy çıkmıştı. Aradaki fark 537 oydu. Cumhuriyetçi aday Bush 537 farkla Florida seçimini kazanarak bu eyaletin 29 delege kontenjanıyla Seçiciler Kurulu’nda 271’e gelmiş ve böylelikle ABD Başkanı olmuştu.

YA TRUMP YENİLGİYİ KABUL ETMEZSE

Burada kritik mesele, Biden’ın başkanlığının kesinleşmesi halinde Başkan Trump’ın yenilgiye çatışmacı bir stratejiyle karşılık vermesidir. Seçim günü gece yarısı “Hile yapıldı” şeklindeki çıkışı, önceki günkü basın toplantısında suçlamalarını tekrarlayarak “seçimin çalınmasına izin vermeyeceklerini” söylemesi, Trump’ın geçiş döneminin yumuşak bir zeminde yürütülmesine yanaşmayacağını gösteriyor.

ABD’deki teamül seçim sonuçlarının belli olmasıyla birlikte resmi süreçlerin tamamlanmasını beklemeden kaybeden tarafın kamuoyuna bir konuşma yaparak durumu “kabul ettiğini” belirtip çekilmesidir. Trump’ın ise izleyeceği kutuplaştırma stratejisiyle uyuşmazlık çıkartarak, en azından ilk aşamada böyle bir adımı atmayacağı anlaşılıyor. Bu arada, fanatik taraftarlarının “seçimin Demokratlar tarafından çalındığı” gerekçesiyle sokağa dökülerek yapabilecekleri taşkınlıklar ve bunun tetikleyeceği karşı tepkilerle ABD’de kaotik bir ortamın belirmesi ihtimali birçok insanı kaygılandırıyor.

BIDEN’LA DEVİR TESLİM SANCILI OLABİLİR

Önemli bir duruma daha dikkat çekelim. Trump, bir noktada yenilgiyi kabul etse bile Amerikan sisteminin işleyişi gereği 20 Ocak 2021 tarihine kadar tam yetkiyle ABD Başkanı olarak göreve devam edecektir. ‘Geçiş dönemi’ diye yetkilerini kullanmaktan kaçınmayacaktır. Kendisinin sürprizlere açık, öngörülemez kişiliği de göz önünde bulundurulduğunda, hem içe hem de dışa dönük alabileceği kararlarla ABD’nin bu geçiş dönemini nasıl tamamlayacağı şimdiden ciddi bir merak konusudur.

Biden’ın başkanlığı kesinleşirse, Trump’ın seçim sonuçlarını meşru görmediği muhtemel bir senaryoda 20 Ocak tarihinde yeni başkanın göreve başlaması dolayısıyla düzenlenecek törene katılıp katılmayacağı bile bir soru işaretidir. ABD Anayasası’na göre yeni başkanlar yemin ederek göreve başlıyor. Amerikan demokrasisinin yerleşmiş bir geleneği, ayrılan başkanın gelen başkana ant içme töreninde eşlik etmesidir.

Gelenek, yeni başkanın 20 Ocak sabahı Beyaz Saray’a gelmesi, giden başkanın kendisini burada karşılaması, ardından ikisinin ant içme töreni için Kongre binasına birlikte gitmeleridir. Eski başkan, ant içme töreninden sonra halefine veda edip Washington’dan ayrılırken, yeni başkan Pennsylvania Avenue üzerinden bir şenlik havasında yapılan yürüyüşle halkın içinden geçerek Beyaz Saray’a gidiyor.

20 Ocak 2016 tarihinde düzenlenen Trump’ın ant içme törenine ‘giden’ Başkan Obama, Başkan Yardımcısı Joe Biden ile birlikte katılmıştı. Eski başkanlar Jimmy Carter, Bill Clinton ve George W. Bush da törende hazır bulunmuştu.

YEMİN TÖRENİNE KATILIR MI?

İzlediği çatışma stratejisine bakıldığında, Trump’ın Amerika’da bugüne dek genellikle demokratik bir zarafet içinde yürüyen bu geleneği sürdürüp sürdürmeyeceği şimdiden Washington’da tartışılmaya başlanmıştır. Böyle bir durumun geçmişte çok az örneği var.

Örneğin, ABD’nin ikinci başkanı John Adams 1800 yılında seçimi kaybettiği Thomas Jefferson’ın 1801 başındaki yemin töreninde hazır bulunmamış. Keza altıncı başkan John Quincy Adams, yine seçimi kaybettiği Andrew Jackson’ın 1829 yılındaki ant içme törenine katılmadan Washington D.C.’yi terk etmiş. Bunun gibi 1869’da Demokrat Andrew Johnson, halefi Cumhuriyetçi Ulysess S. Grant’in Kongre’deki ant içme töreni sırasında Beyaz Saray’da toplantı yapmış.

Ayrıca, 1921’de Demokrat başkan Woodrow Wilson iki dönemi tamamladıktan sonra yerine gelen Cumhuriyetçi Warren G. Hardings’e Beyaz Saray’dan yemin töreninin yapıldığı Kongre binasına kadar eşlik etmiş, ancak törende bulunmamış. Son olarak 1974 yılında Watergate skandalı nedeniyle başkanlığı terk etmek zorunda kalan Cumhuriyetçi Richard Nixon, yerine geçen yardımcısı Gerald Ford’un törenine katılmadan Washington D.C.’yi terk etmiş.

Şimdi Biden yeni başkan olarak 20 Ocak’ta Beyaz Saray’ın kapısını çaldığı takdirde Trump’ın kendisine nasıl bir karşılık vereceği, hatta orada olup olmayacağı meçhuldür. Trump’ın geçen dört yılı nasıl pek çok sürprize, alışagelmedik çıkışlara, sarsıntılara sahne olduysa, Beyaz Saray’daki son perdenin de sürprizlerle kapanacağını tahmin etmek hata olmaz. Sancılı geçmesi kuvvetle muhtemel, tansiyonun eksik olmayacağı karambollere açık bir geçiş dönemine hazır olalım.