Göçmen kuşlara çölde vaha

Kuş Halkalama İstasyonu’nda gün erken başlıyor. Gün doğumunda ilk kontrollerini yapan gönüllüler ve öğrenciler, hava kararana kadar her saat başı fidanlıkta dolaşarak ağlara takılan kuşları topluyor.

Bu, binlerce yıldır süren yoğun ve aralıksız bir göçün hikâyesi. Dünyada her yıl 50 milyar kuş kıtalar arası göç ediyor ve Türkiye, konumu itibarıyla bu hava trafiğine köprü oluyor.
Kente dönecek olursak... Eymir Gölü ve havzası da göçmen kuşlar için çölde bir vaha. İşte bu yüzden Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Ankara Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin işbirliğiyle 6 yıl aradan sonra geçen yıl çalışmalarına yeniden başlayan Eymir Fidanlığı’ndaki Eymir Kuş Halkalama İstasyonu, doğal laboratuvar ortamında faaliyetlerini sürdürüyor. Göçmen kuşların dinamiklerini araştıran istasyon yılda iki kez açılıyor. Kuzeyden güneye ve ters istikamete göç eden kuşlar için ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde 3’er hafta açık kalıyor. Bu süre içinde uzmanlar ve gönüllülerin çalışmaları sayesinde bir rapor ile veri tabanı oluşturuluyor.

BİR DAKİKADAN AZ SÜRÜYOR

Havzaya kurulan 7 ve 12 metre uzunluğundaki 18 ağ sayesinde yakalanan kuşlar, gönüllüler tarafından her saat başı toplanarak, istasyona getiriliyor. Burada da tür, boy, kilo ve yağ skoru kayıt altına alındıktan sonra bir bacaklarına, ebatlarına göre alüminyum ya da çelik kimlik (halka) takılıyor. Hayvanın psikolojisinin etkilenmemesi için tüm bu işlemler bir dakikanın altında tamamlanıyor ve sonrasında doğaya salınıyor. Şu an, sonbahar dönemi göçlerini takip etmek üzere yenide açılan istasyonun deneyimli halkacılarından Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi öğretim üyesi Dr. Arzu Gürsoy Ergen, çalışmaları şöyle özetledi:

ŞEHİRLER ARASI MOLA İSTASYONU

“Göçün temel sebebi rekabet. Dolayısıyla beslenme, yuva alanı bulma ve üremek için göç ediyorlar. Yaz aylarında kuzeyde gündüz süresi uzun olduğunda oraya, sonbaharda da tekrar güneye gidiyorlar. Türkiye’nin buradaki pozisyonu ise şehirler arası yolculuklarda aracımızın deposunu doldurmak için durduğumuz mola yerleri gibi. Hayvanların da göç sırasında beslenme, korunma için mola vermeleri gerekiyor. Bu anlamda Eymir, göç rotasındaki en uygun konaklama noktalarından biri. Buranın kuşlar için önemini de araştırmalarla bulduk tabi. Eymir, göç sırasında kuşlar için çölde bir vaha gibi.”

YOLLARI YİNE DÜŞTÜ
EYMİR Kuş Halkalama İstasyonu’nda, faaliyete geçtiği 2018’de bin 688 kuş halkalandı. Araştırmalarda, halkalanan bu kuşlardan ikisinin 2012’de de yollarının Eymir’den geçtiği ve ağlara yakalanarak halkalandıkları anlaşıldı. Bu yılın ilkbahar döneminde ise 49 türden 551 kuş halkalandı. Sonbahar dönemi faaliyetleri 5 Ekim’de sona erecek olan istasyonda şu ana kadar halkalanan kuş sayısı ise 365. İstasyondaki çalışmalara 18 yaş üstü herkes haftalık, 18 yaşından küçükler ise ailelerinin izniyle günübirlik katılabiliyor.