Yeni nesil anneler ‘çocuk bağımlısı’ mı?

‘Helikopter ebeveyn’ derken ne anlamalıyız?

Serap Duygulu: Bu tanımlama ilk kez 1990’da Foster W. Cline ve Jim Fay tarafından kullanıldı. Bu terimin kökeni bir çocuğun öğretmenine, “Annem başımda helikopter gibi dönüyor” demesinden çıkmış. ‘Helikopter anne-babalar’; çocuğunun başında sürekli dolaşan, ihtiyacı olsun olmasın çocuğun her şeyine müdahale eden, çocuk adına kararlar alıp söylemler geliştiren ve çocukla ilgili yüksek beklentileri olan anne-babalardır. Bu tutumlarıyla iyi ebeveyn olduklarına inanırlar ve çocukla ilgili her tür olumsuzluğa sert tepkiler verirler. Bu açıdan çocuğun kişilik gelişimi önünde engel oluştururlar.

Mehmet Yavuz: Aşırı koruyucu anneleri kast ediyoruz. Yani helikopter misali çocuklarını sürekli gözetleyen, kontrol altında tutmak isteyen, onun mükemmel olmasını bekleyen, kusursuz, sorunsuz çocuklar isteyen anne babaları... Bu ebeveynler, ‘ideal çocuk’ oluşturma eğilimindedir ve çocuğun eğitim, sağlık, sosyal ve mesleki gelişiminde bir olumsuzluk olabileceği gerekçesiyle çocuğun üzerinde tam bir üstünlük kurar, çocuğun kendi başına kalmasına müsaade etmezler. Aslında bunu yapma gerekçeleri çocuklarını sevmeleri ve onlar için kaygılanmalarıdır. Genel tutumları çocuğun kendi hayatını yapılandırmasının yolunu açmak yerine, ona bir hayat biçme ve bu hedefi tutturmaya çalışmaktır. Bu hedefe ulaşmak için ebeveynler olumsuzluklarla karşılaşan çocuğu yalnız bırakmak yerine ipleri ele alıp, problemi çözmeyi tercih eder. Bu durum, mükemmeliyetçi ebeveynlerde daha sık görülür. 

Peki, bu durum çocukları nasıl etkiliyor?

Mehmet Yavuz: Çocukları ruhsal bunalımlara itebilir. Çünkü çocuklar, dünyayı ilk aşamada ebeveynleri vasıtasıyla görür ve tanır. Çocuk kendisine nasıl davranılırsa doğru olanın o olduğunu, kendisinin de dünyayla aynı ilişkiyi kurması gerektiğini öğrenir. Bu tutum uzun yıllar devam ettiğinde, çocuğun kişiliği de bu yönde gelişir; talepkâr, inatçı, onaylatmaya ihtiyacı olan, benmerkezci kişilik gelişme ihtimali artar. Aşırı koruyucu ebeveynlerin çocukları sürekli birinin varlığına ihtiyaç duyan bağımlı, özgüveni az, hata yapmaktan korkan, hassas, içe kapanık, reddedilme korkusu nedeniyle kendini ifade etme zorluğu yaşayan kişilere dönüşebilir. Çocuk, hayatının tüm dönemlerinde bu çerçeveyle uyumlu davranış sergileyebilir. Okul ve arkadaş çevresinde başlayan sorunlar, ilerleyen yıllarda evlilik ve iş yaşamında da belirginleşmeye başlar. Kişi yaşadığı sorunları bir takım baş etme yöntemleriyle çözümlemeye çalışarak, ilk dönemde öğrendiklerini telafi etmeye çalışır. Ancak bu çocukların yaşadığı bazı tekrarlayan sorunlar, geçmişte ebeveynlerle yaşadığı sorunlu ilişkiyi işaret eder. Aşırı koruyucu ebeveynlerin çocukları, kişilik özelliği haline gelmiş bazı davranışları nedeniyle sosyal, iş ve aile yaşantısında uyum sorunları yaşar. Tekrarlayan baş edememe öyküsü, psikiyatrik destek almasını gerektirecek düzeye varabilir.

Ne yapmalı?

• Ebeveynler çocuklarının kendini uygun bir şekilde ifade etmesini sağlamalı; çocuklarına sorumluluk almayı, insanlarla empati yapabilmeyi, istediklerini erteleyebilmeyi öğretmelidir.
• Çocuklarını kendi kararlarını verme ve uygulama konusunda cesaretlendirmeli, takdir etmeli, çocuklarının hata yapabileceğini kabul etmeli, çocukların hataların dünyanın sonu olmadığını gösterebilmelidir.
• Çocuğun ‘kendilik algısı’nın gelişmesine yardımcı olmak için ona rehberlik, istişare ve sorumluluk vermek gerekir. Çünkü çocuk, annesi ve babasından ayrıldığı (bireyselleştiği) bir dönemde, hayatını devam ettirebilecek kapasiteye ancak böyle ulaşabilir.
• Çocuklara ebeveynleri tarafından, yaşlarına ve gelişme düzeylerine göre sorumluluk verilmelidir. Sorumluluğun çocuğa ait düzenli görevler olduğu unutulmamalıdır. Bu sorumluluğu yerine getirmeyen çocuğun olumsuz etkilenen yaşam alanı aile tarafından görmezden gelinmemelidir. Örneğin, oyuncaklarını toplama sorumluluğunun kazandırılması hedeflenen çocuğun oyuncakları, ebeveyn tarafından toplanmamalıdır. Çocuğa sorumluluk vermek için, ileri yaşların beklenmesi doğru değildir. Bu tutum, hem ailenin hem de çocuğun zorluklar yaşamasına neden olur. Bu nedenle, çocuğa 2-3 yaştan itibaren kolaydan zora doğru bir takım sorumluluklar verilmeye başlanmalıdır.

MÜKEMMELİYETÇİ AİLELERE 5 ÖNERİ

Çocuğunun mükemmel olmasını bekleyen aileler sorun yaşamamak için şu noktalara dikkat etmeli:

• Hiçbir insan mükemmel değildir. Onu olduğu gibi kabul edin.
• Mükemmeliyetçilik beraberinde aşırı beklentiyi getirir. Bekledikleriniz olmazsa üzülürsünüz.
• Çocuğun üzerinde aşırı baskı kurmayın. Başarması için fırsatlar tanıyın.
• Hata yapmasına olanak tanıyın. Bu durum, öğrenmesini sağlayacak.
• Yüreklendirin ve kendini ifade etmesini sağlayın ve risk almaktan korkmamayı öğretin.

BOŞANMA KARARI ÇOCUĞA NASIL AÇIKLANIR?

HADİ ANNE GİDELİM

LEGO yapıyoruz

Çocuklar birbirinden eğlenceli LEGO parçalarıyla eğlenceli oyuncaklar yapacak. Etkinlik 4 yaş üstü çocuklar için…

Yer: İstanbul-Zorlu Center
Tarih: Bugün/Yarın
Saat: 12.00
Fiyat: Ücretsiz
Tel: (444) 9 496 

Kendi çantanı kendin yap

Okula giderken kendi yaptığı çantayı kullanmak isteyen çocuklar, bu atölyede kendi çantalarını tasarlayacak.

Yer: İstanbul-Akbank Sanat
Tarih: Bugün
Saat: 13.00
Fiyat: 10 TL
Tel: (0212) 252 35 00

Alis harikalar diyarında

Büyük küçük herkesin çok sevdiği Alis Harikalar Diyarında masalı, Denizlili çocuklar için sahneleniyor.

Yer: Pamukkale-Halk Eğitim Merkezi
Tarih: Bugün
Saat: 12.00
Fiyat: 18 TL
Tel: (0 0258) 461 25 40

Tatlı karnavalı

Bu atölyede çocuklar birbirinden şirin görünümlü tatlılar yapıp hem doyasıya eğlenecek hem de mutfak becerileri kazanacaklar.

Yer: Ankara-Podium AVM
Tarih: Yarın
Saat: 14.00
Fiyat: Ücretsiz
Tel: (0312) 397 94 00

Bremen mızıkacıları

Oyun, sahiplerini kendilerine kötü davrandığı için evden kaçan bir eşek, bir köpek, bir kedi ve bir horozun Bremen'e gidip orada müzisyenlik yapma düşlerini anlatıyor.

Yer: Aksaray-Kültür Merkezi
Tarih: Yarın
Saat: 14.00
Fiyat: 18 TL
Tel: (0382) 215 52 68

HAFTANIN KİTABI

‘Efsaneler Kenti İstanbul’ kitabı, İstanbul ile ilgili bilinmeyen birbirinden ilginç hikâyelere yer veriyor. Çocuklar bu kitabı çok sevecek.

Yayınevi: Hep Kitap
Yazar: Refik Durbaş
Tür: Anlatı-Hikâye
Sayfa: 189
Fiyatı: 22 TL