Dağ başını duman almış: Selim Sırrı Tarcan

Selim Sırrı Tarcan, 1874 yılında Teselya’nın Yenişehir Fener’inde dünyaya gelir. Miralay Yusuf Bey ve Zeynep Hanım’ın oğludur. Baba Yusuf Bey, 1876 Karadağ Muharebeleri’nde şehit düşer, Selim Sırrı 2 yaşında babasız kalır. Annesiyle birlikte İstanbul’a, asker olan dayısının yanına gider, ancak dayı II. Abdülhamit’e muhaliftir. Bu suç cezasız bırakılmaz ve dayının sürgüne gönderilmesi uzun sürmez. Böylece Selim Sırrı için  Galatasaray Lisesi’nde sekiz yıl sürecek yatılı öğrencilik yılları başlar. Bu yıllarda sonradan soyadı “Üstünidman” olacak olan Ali Faik Bey’den jimnastik dersleri alır.

Galatasaray Lisesi’ndeki eğitimin ardından Mühendishane-i Berr-i Hümayun’u bitirir. Bir süre Servet-i Fünûn dergisinde spor bölümünü yönetir. O dönemde Galatasaray Lisesi öğretmenlerinden Juery ile yakın arkadaşlık kuran Selim Sırrı, Juery aracılığıyla modern Olimpiyatların babası olarak kabul edilen Pierre de Coubertin ile temas kurar. Coubertin, o yıllarda Türkiye’nin de Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne girmesini istemektedir. Selim Sırrı’nın bu rüyayı gerçekleştirmesi I. Meşrutiyet'in ilanına denk düşer. 1908 yılıyla birlikte Selim Sırrı, ilk Millî Olimpiyat Komitesi’ni kurar. 28 Mayıs 1909’da Berlin’de yapılan Uluslararası Olimpiyat Komitesi toplantılarına katılır ve İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Jimnastik Akademisi’ne başlar. Sportif çalışmaları sürdürürken bir yandan da halkbilimi çalışmalarını dikkatle takip eder.

1911’de akademiyi bitirir. Türkiye’ye döner ve beden eğitimi öğretmeni olarak çalışmaya başlar. İsveç’te takip ettiği çalışmalar doğrultusunda, aynı yıl ülkede folklor çalışmalarını başlatan ilk isim olur. Ege Bölgesinden zeybek oyunları derleyerek tanıtmaya çalışır. Selim Sırrı, İsveç’ten gelirken aynı zamanda bazı İsveç şarkılarının notalarını da yanında getirir. Bunlardan “Tre trallande jäntor” adlı şarkıyı marş olarak düşünür, “Dağ Başını Duman Almış” diye başlayan ve bugün “Gençlik Marşı” olarak bilinen marşın yaratıcısı olur.

1913 yılı itibariyle İdman isimli spor dergisinde yazılar yazar. Bu arada I. Dünya Savaşı nedeniyle Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyeliğinden çıkarılan Türkiye'nin Millî Olimpiyat Komitesi de dağılmış olur. Ama Selim Sırrı’nın bu rüyadan vazgeçeceği yoktur çabalarını ısrarla sürdürür, 1922’de Türkiye Millî Olimpiyat Cemiyeti tekrar kurulur.

Selim Sırrı, aynı zamanda Türkiye’de voleybol sporunun altyapısını kuran isimdir. Yetmez, Türkiye’de boks sporunun da kurucusu olur. Galatasaray Lisesi Edebiyat öğretmenlerinden Mösyö Goury ile çalışmış, ilk Türk boksörlerinden Sabri Mahir gibi boksörler yetiştirmiştir. Kendisinden bize 58 kitap, 2500’e yakın makale kalır. 1500’den fazla konferans verdiği söylenir.

Pek çok okulda beden eğitimi öğretmenliği yapan Selim Sırrı Tarcan 1924’te Beden Terbiyesi Başmüfettişi olur. 1935’e kadar bu görevi sürdürür. 1935 yılında Beden Terbiyesi Başmüfettişliğinden emekliye ayrılır. Ordu milletvekili olarak TBMM’de yer alır. V., VI., VII. dönemlerde mecliste görev yapar.

2 Mart 1957 yılında İstanbul'da hayatını kaybeder. Bugün altmış dördüncü ölüm yıldönümü. Ruhu şad olsun.