Y2K sorunu

Salih NEFTÇİ

Bu sene sonunda sadece yeni bir yüzyıl başlamıyor. Doğru. Dünya 21. yüzyıla girecek. Ama aynı zamanda yeni bir ‘‘bin yıl’’ da başlıyor. ‘‘Bin’’li yıllardan ‘‘iki bin’’li yıllara geçiliyor.

Önemi var mı?

DERT

Fazla değil. Ama var.

Teknik bazı nedenler dolayısıyla olay küçümsenecek gibi değil.

Günümüz finans ve bilgi sistemi bilgisayar üzerine kurulu. Eskiden bizleri ilgilendiren bilgiler kâğıtlara, defterlere vs. yazılırdı. Evrak karton dosyalarda tutulurdu.

Günümüz dünyası banka hesaplarından faturalara, tüm bilgileri ‘‘elektronik dosyalarda’’ tutuyor. Yani bilgisayarın içinde.

Bu bilgilerin en önemlilerinden birisi de söz konusu işlemin hangi tarihte yapıldığı. Hangi tarihte gerçekleştirileceği.

Devlet size 30 yıllık bono satmış. Elektronik hesabınızda duruyor. Her yıl kupon faizi alacaksınız. Ama...

Ya bilgisayar ‘‘iki binli’’ yıllar için programlanmamışsa? Bilgisayardaki programları yazan kişi veya kurumlar yıllar önce bunu yaparken sanki tarihler hep ‘‘bin’’li kalacak gibi hareket etmişse?

Elbette fazla bir önemi yok. Sonunda temizlenmeyecek bir şey değil.

BAŞ AĞRISI

Ama bankalar, şirketler ve müşterileri için bir baş ağrısı.

Yanlış bilgiler bir yana, bir de bakarsınız bilgisayarınız beklemediğiniz bir anda ‘‘takılır’’ kalır.

Müşteri beklerken, siz başı kesilmiş tavuk gibi oradan oraya gider, bilgisayarı yeniden başlatmaya çalışırsınız.

Oysa programın bir yerinde küçük bir yanlış... O anda bulunacak bir şey değil.

Amerikalılar bu olaya Y2K adını vermişler.

Sorun özellikle finans sektöründe böyle adlandırılıyor. ‘‘Y’’ İngilizce ‘‘year’’, yani sene sözünün ilk harfi. ‘‘K’’ de İngilizce'de ‘‘bin’’ sözünün argosu.

Y2K dediğinizde, iki bin yılı nedeniyle bilgisayarda oluşabilecek küçük yanlışlar, takılmalar, gecikmeler vs. kastediliyor.

Dünyadaki tüm finans sektörleri konu üzerinde zaten dikkatle duruyordu. Ama 1999 yılına girilmesi ile durum şimdi farklı bir aciliyet kazanıyor.

Bu sene Y2K sorununda epeyi söz edildiğini duyacağız.

Peki vatandaş açısından bir önemi var mı?

Örneğin bizim okurlar konuya dikkat etmek mi zorundalar?

TÜRKİYE

Türkiye finans sektörü Batı'ya göre çok daha ‘‘genç.’’

Elbette bunun olumsuz yönleri var. Örneğin, bilançolardaki riskler Batı'da olduğundan farklı görülüyor. Aslında para kaybederken, ‘‘para kazandığını’’ düşünenler vs. olabiliyor. Ne de olsa finans dediğimiz olgu, sektörler içinde belki de anlaşılması en güç olanı.

Bununla birlikte Türkiye'de finans sektörünün yeni olması, Y2K sorununda bir çeşit avantaj. Çünkü yeni kurulan bir bankanın, bir finansal kurumun bilgisayar sistemleri de yeni olur.

Bilgisayar sistemlerini 20 yıl önce programlayanlar, iki bin yılını hesaba katmamış olabilirler. Kim öle, kim kala mantığı.

Ama aynı şeyi dört beş yıl önce yapanlar, Y2K sorununun farkındaydılar.

SONUÇ

Elbette bu, Türkiye'de de bazı baş ağrıları yaşanmayacak demek değil. Ama tedbir alınırsa sorun geçiştirilir.

Bildiğimiz kadarıyla birçok kurum bu konuda zaten mesafe almış durumda.