Unuttuğumuz basit bazı gerçekler

Salih NEFTÇİ

Türkiye'nin bazı kesimleri uzun bir kış uykusundan sonra yavaş yavaş hayata dönüyor mu emin değiliz.

Ama bir olasılığı var.

Bir süredir yok varsayılan bazı gerçekleri hatırlatalım.

YASALARA UYMAK

Birinci gerçek:

Yasalara uyan kişiler ‘‘aptal’’ değildir.

Gelişmekte olan ülkelerde, geçici nedenlerle hızlı seyreden büyüme dönemlerinde, şanssızlıklar sonucunda ülke yönetimine gelmiş bazı (kötü) yöneticilerden sonra öyle gözükebilir.

Birçok uyanık yasaların kenarından geçerken...

...kestirmeden giderken,

Kırmızıda bekleyen, yeşilde geçen kişi ‘‘aptal’’ gibi gözükebilir.

Ama o iş öyle değildir.

Yasalar, yavaş çalışır. Belki de çok yavaş. Tam istenildiği gibi de çalıştığı söylenemez. Ama sonunda çalışır.

Zaten yasalara uyanlar ‘‘aptal’’ olsaydı, dünyada zengin ülkelerle fakir ülkeler yer değiştirirdi.

İLKELERİ İZLEMEK

İktisatta, finansta ‘‘kolay yol’’ yoktur.

İlk bakışta ‘‘varmış’’ gibi gözükebilir.

Piyasalara bakarsınız. Kitap size zor yolu gösteriyor.

Zor yol ise tatsız. Çalışacaksınız, didineceksiniz. Ve...

İktisat, finans ilkelerine uyacaksınız. Disiplinli hareket edeceksiniz.

Örneğin Risk Yönetimi adını verdiğimiz disiplin ne diyorsa elinizden geldiğince uymaya çalışacaksınız. Zor, onun yerine, kolay yolu seç:

‘‘Ben kurallarımı kendim koyarım, gelinecek noktaya çabucak gelirim.’’

O da öyle değildir.

Olsaydı, dünyada zengin ülkelerle fakir ülkelerin yeri farklı olurdu.

GERÇEK GİZLENEMEZ

Ve elbette... Gerçeklerin ortaya çıkmasını önle.

Örneğin, karakterinde zayıflıklar olan birisini bul, para ver. Yazı yazdır. Ona buna küfür ettir. Baskı kur. Olayların çarpıtılmasını sağla. Olmayacak şeyin olmasına çalış.

O da öyle gitmez.

Uzun vadede çalışmaz.

Gerçekler şu veya bu şekilde ortaya çıkar.

Elbette vakit alır. Belki istenildiği gibi de olmaz.

Ama çıkar.

SONUÇ

Sovyet rejimi, gerçekleri fotoğraflardan bile kazıtmıştı. Rötuş edilen, fotoğraflardan silinen simalar yıllar sonra yine geri geldi. Fotoğraflar eski haline döndü.

Yetmiş yıl aldı.

Ama döndü.

Bazı şeyler var ki, sakın aldanmayın, şaşmayın.