Reel faizler neden yüksek?

Salih NEFTÇİ

Reel faizler Asya'da yüzde 10 civarında.

İşine 100 yatıran bir işadamı, işçilerin maaşlarını, elektrik faturasını, hammaddelerin maliyetini vs. ödedikten sonra, 15 kazanırsa gidip bunun 10'unu faiz diye ödeyecek. Net kazancı 5'e düşecek.

Ama bir işten 15 kazanmak kolay değildir. Hele günümüz koşullarında!.. Asya'da!..

Asyalı işadamı bu nedenle çığlık çığlığa. Yüzde 10'luk reel faizleri aşırı buluyor.

İndirilmesini talep ediyor.

Peki... Reel faizler Türkiye'de hangi seviyelerde?

FAHİŞ FAİZ

Bono faizleri yüzde 150 sınırına yaklaşmış. Enflasyon yüzde 76.

Reel faizler Türkiye'de yüzde 40'ı aşıyor!

Asyalı işadamı Amerikalı benzerlerine imrenip yüzde 10'luk reel faizlere ‘‘yüksek’’ diyor. (Amerika veya Avrupa'da reel faizler yüzde 5'in altında.)

Türkiye'de ise işadamı yüzde 40'ın üzerinde bir faizle yaşama durumunda.

İmkânı var mı?

Üstelik reel faizler biraz gerilese bile, uzun bir süre yüzde 30'un altına ineceğe benzemiyor.

Şimdi gelelim sorumuza.

NEDEN?

Reel faizler neden yüksek?

Birçok neden ileri sürülebilir. Ama esas nedenini biz söyleyelim:

Reel faizlerin yüksek olmasının nedeni, finansal kesiminin almış olduğu ‘‘bir pozisyon’’.

Bankacılık sektörü son bir buçuk yıl içinde bu ‘‘pozisyonu’’ artırmaya teşvik edildi. Kararı kim verdi? Neden verdi? Bilmiyoruz. Ama bir buçuk yıl boyunca Ankara'da yapılan bu oldu.

Söz konusu pozisyon ekonomi yönetiminden bazı kurumların dolaylı desteği ile olabileceği kadar artırıldı.

Sektör bir çeşit saatli bombanın üzerine oturtuldu.

Şimdi de bu bombanın patlamasını engellemek için reel faizlerin fahiş seviyelere çekilmesi ve orada tutulması gerekiyor.

Bu arada, bir yanda devlet bütçesi feda edilirken, diğer yanda daha da yüksek bir maliyet ödeniyor.

... Üretim geriliyor.

... Sanayi duruyor.

Yatırımlar askıya alınıyor.

Kısacası reel ekonomi feda ediliyor.

‘‘DERE’’LER

Elbette bu görüşe katılmamak mümkün.

Ayrıca, binbir dereden su da getirilebilir.

‘‘Yok öyle değildi, böyleydi...’’

‘‘Hayır biz söz konusu pozisyonu desteklemedik.’’

Daha neler neler söylenebilir.

Fark etmez. Çünkü Asya'da reel faizler yüzde 10 iken, Türkiye'de yüzde 40'ın üzerinde olması da başka şekilde açıklanamaz.

SONUÇ

Bankacılık sektörü gerçekten de sanayi ve ticaret sektörü ile hasım haline geldi.