Bir balon

Yazımın başlığını görenler siyaset yazdığımızı düşünebilirler. Değil. Balonlar finans'ta da var. Bu köşenin okurları ‘‘spekülatif balon’’ terimini hatırlayacaklardır. İNTERNET HİSSELERİ Bu pazar yazısında ele alacağımız konu uluslararası piyasalardan. Amerikan borsasının bu aralar en çok sözü edilen konularından birisi. Çoğu yorumcu: ‘‘En büyük spekülatif balon’’ diyor. ‘‘Sönecek...’’ Mümkün. Hatta, belki de ‘‘olası.’’ Ama yine de... Baştan başlayalım. Amerikan piyasasında ‘‘İnternet hisseleri’’ denen bir dizi hisse senedi var. İnternet aracılığıyla satış yapan bir şirket alacağız. Şirketin fazla bir sermayesi yok. Şirket dediğiniz İnternet'te bir ‘‘sayfa.’’ İşi iyi bilen birisi birkaç günde bu sayfayı küçük bir bilgisayarda programlayabilir. Maliyeti beş altı-yüz dolar. En iyisini yaparsanız, birkaç bin dolar. Sonra yılda beş altı-yüz dolar verip İnternet'te bir ‘‘mekân’’ kiralar. Hazırladığı sayfayı İnternet'e yerleştirir. Birkaç dakika alan bir iş. İnternet'e girip bakar. Beğenmediği taraflarını değiştirir. İstediği hale getirir. Şirket açılmıştır. İnternet şirketleri en basit şekliyle böyle oluşur. Ne iş mi yapar? Neyi satmak istiyorsanız, resmini, fiyatını, özelliklerini sayfada gösterirsiniz, isteyen kişi bilgisayarından bağlanıp istediği malı seçer, sipariş eder. Birkaç gün sonra da postadan alır. Ödeme kredi kartıyla yapılır. Şirketi stoklama sorunu, kira maliyeti satış elemanları, kasası, kapıcısı, çaycısı vs. olmadığı için fiyatlar da düşüktür. Her ürünü daha ucuza satma imkânı vardır. Müşteri de buna gelir. BİR ÖZELLİKLERİ İşte bu şekilde çalışan şirketlerin hisse senetlerine ‘‘İnternet hisseleri’’ deniyor. İnternet şirketlerinin bir özelliklerini Amerikalı yatırımcılar şu şekilde özetliyorlar: ‘‘Bazı İnternet şirketlerinin hisselerinin fiyatı her altı ayda bir ikiye katlanır.’’ Yanlış anlamayın. TL. değil. Dolar bazında. Bu nedenle de İnternet hisseleri borsada alıp başını gitti. Yorumculara sorun: ‘‘Büyük bir spekülatif balon’’ diyorlar. ‘‘Şirketin ne canı var. Ne cismi. Sadece İnternet'te bir sayfa... Balon bir gün sönecek. Kötü olacak.’’ AMA... Biz Türkiye'de ve dışarıda epeyi spekülatif balon gördük. İnternet hisselerinin de balonu andırır yönü az değil. Ama... İnternet'ten yapılan alım-satım işlemlerinin nereye gidebileceğini biraz düşündükten sonra, insan yine de emin olamıyor. ‘‘Acaba’’ diyor. Acaba ticaret hayatında İnternet nedeniyle yeni bir dönem başlamış olmaz mı? İnternet hisselerinde fiyatların sürekli katlanması, yatırımcıların bu konudaki sezgilerinden kaynaklanamaz mı? SONUÇ Evet, spekülatif bir balon. Ama yine de...