Alınması gereken bir ders

Salih NEFTÇİ

Bu aralar uluslararası piyasalarda yapılan yorumları izleyenler şu görüşle sık sık karşılaşacaklardır.

‘‘Japon ekonomisi düzelmeden Asya'da gerçek bir düzelme beklenemez. Japon ekonomisinin ise çözümü daha çok zaman alacak, büyük sorunları var.’’

Bu pazar yazısını fırsat bilerek, konuyu okurlarla tartışmak istiyorum.

Bizi de (çok) yakından ilgilendiriyor.

İLK TEPKİ

‘‘Japon ekonomisinin çok büyük sorunları var!’’ Şimdi de duysam ilk başta inanamıyorum.

Nasıl olur?

Kullandığım bilgisayar Japon malı. Başkasına elimi sürmem. Japon arabası kullandım, kalitesi hiçbir zaman kötülemedi. İyiye gitti.

Karşımda duran televizyon Japon. Burada da kalite bozulmadı. Kullandığım telefon da öyle... Etrafıma bakıyorum, Japonlar'ı en çalışkan, en disiplinli (ve en düzenli) toplumlardan birisi olarak görüyorum. Ürettikleri malların fiyatını uygun buluyor, kalitesine imreniyorum.

Japon ekonomisinin çözülmesi neredeyse imkânsız, hangi sorunları olabilir?

Her duyduğumda ilk tepkim böyle oluyor.

Sonra söylenenleri dinliyorum.

Bilgisayar, televizyon, otomobil ve Japonlar'ın verdiği hizmet.

Bunlar ekonominin sadece bir parçası. Bizlere kadar gelen, kendi kişisel yaşamımıza giren kısmı. Ve belki de halen de (sektörüne göre) dünyada ya bir numara veya iki.

Japon ekonomisinin sorunu üretimde veya verdiği ticari hizmetlerde değil.

Sorun...

Bankacılıkta.

KONVOY SİSTEMİ

Okurlara Japonlar'ın ünlü ‘‘konvoy sistemini’’ öteden beri duyurmak istiyordum.

Olay şu:

Japon bankacılık sektörünü alın. Bir sorun çıktığında, hemen üstü örtülmüş. Üç kişi bir odaya kapanmış.

‘‘Fıs... Fıs...’’

Sorunlu kuruma destek olunmuş. Kurum topallaya topallaya işini götürmüş. Güçlülere tutunmuş.

Ama bu, bir süre sonra diğer bir kurumu zayıflatmış.

Büyükler, sağlıklılar ona da destek olmuşlar.

‘‘Konvoy’’, önce güçlüler, arkada zayıflar yine yoluna devam etmiş.

Sorunların üstünü örterek, sorunları tartışmadan...

Küçük sorunları dahi çözmeden.

BANKACILIKTA JAPON ÇÖZÜMÜ

Yakından izlediğimiz bir yabancı uzman olayı şöyle özetlemişti:

‘‘Ben, sorun yok dersem, siz sorun yok derseniz, Japonya'da sorun yoktur.’’

Konvoy veya bize uyarlaması ile ‘‘kervan’’ sistemi.

Ama sonunda ne oldu?

Bütün Japon bankacılık sistemi şimdiki konumuna geldi.

SONUÇ

Dünyada belki de ‘‘bir numara’’ olan Japon sanayi ve ticaret sektörünü içinden çıkılması çok uzun zaman alacak bir krize sokan Japon bankacılığının içine girmiş olduğu durumdur.

Daha doğrusu, kullanılan konvoy sistemidir.