Bir devin uyanışı
2002 yılında Boston’da asistanı olduğum derslerde öğrenciler arasında 20 kadar Çin’ li öğrenci olurdu. Dersler yazılım mühendisliği gibi gayet teknik derslerdi.
Bir hafta projeler teslim edildiğinde bir baktım, 5 tane öğrenci aynı yazıcıdan aldıkları çıktıyı teslim etmiş.
Tamamıyla kapalı bir grup olarak hareket eden bu Çin’li öğrenciler sadece kendi aralarında zaman geçirirdi. Tabi dersin asistanı olarak ne ben, ne de dersin hocası bu şekilde kopya çekilerek getirilmiş ödevleri kabul etmedik.
Ama bu insanları hem çok iyi İngilizce konuşamadıkları için hem de kendi gruplarının dışına hiç çıkmadıkları için tanımak ve anlamak mümkün olmamıştı…
Yıllar sonra Henry Kissenger’ın On China kitabını okuduğumda Çin’i daha iyi anlamaya başladım. Çince’de Çin kelimesi zhong guo (中国). Anlamı Ortada’ki Krallık. “Orta” diğer ülkelere olan coğrafi mesafeden ziyade yeryüzü ve gökyüzü arasındaki mesafeye atıftır.
Çin, İpek Yolu döneminde yaklaşık 1000 yıl boyunca yerkürenin en zengin imparatorluğuydu.
1434 yılında Çin kapılarını uluslararası ticarete ve İpek Yolunun son kervanlarına kapattı.
Bu korumacılık, teknoloji ve denizcilikteki öncülüğünü sona erdirdi.
Çin’in sonraki 550 yılı işgaller ve iç savaşlarla dolu bir yoksulluk hikayesidir.
**
40 YILDA 100 KATLIK BİR SIÇRAMA
Bugün Çin dünyanın en büyük ikinci ekonomisi. GSMH’si 11.2 trilyon dolar.
Bilgi Teknolojileri devriminin başladığı 1971’de Çin’in GSMH’si 99.8 milyar dolardı.
Bu 100 katlık bir büyüme, dev bir sıçramadır.
Bu olağanüstü kalkınmanın arkasında bir kişi ve onun vizyonu vardır.
Çin’de 1978’den sonra resmi bir görev almadan, ülkesinin gerçek potansiyelinin teknoloji ve bilimle gerçekleşebileceğine inanan güçlü ve bilge bir lider...
**
Geçen hafta bu köşede Carlota Perez’in Teknoloji Devrimleri teorisini yazdım.
Bu teori her 60-70 yıllık periyotta bir teknolojik devrimin gerçekleştiğini ifade eder. Devrimlerin iki aşaması vardır. Kurulma ve Yayılma Aşamaları. İki aşama arasında bir veya iki Finansal Gerileme söz konusu olur.
1971 yılında şu anda içinde olduğumuz Bilgi Teknolojileri devrimi başlamıştır.
**
BİLGE LİDER
20. yüzyılda dünya tarihine damga vuran liderlerden biri Deng Xiaoping’dir.
Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Mao’nun öğrencisi olan Deng, varlıklı bir aileden gelir. Fransa’da okur.
Devletin en tepelerindeyken Mao ile ters düşer. Bir anda kendini bir tarlada çalışırken bulur. İniş ve çıkışlarla dolu bir hayat yaşar.
1978’de görev başına tekrar geldiğinde ülkede bilimsel ve akademik üretim durmuştur.
Ülkenin en kritik makamlarında sadece Komünist Parti’ye sadakatle bağlı olan deneyimsiz kişiler vardır.
Fabrikalar hala yirmi yıl öncesinin teknolojileri ile çalışıyordur.
Üniversiteler neredeyse yok olmuştur.
Ülke yoksulluk içindedir.
Öyle ki o günlerde Deng New York’da BM toplantısına katılacaktır. Pekin’deki tüm kurumlar ve bankalar birlik olup bu seyahat için 38 bin dolar toplarlar, Çin Devlet Başkanı için!
Bu yoksulluğun içinde ülkenin ileri gelenleri gelecek için büyük umutlar besler.
Neredeyse tüm 20. yüz yıl boyunca Çin’in tüm ileri gelenleri ülkenin tekrar dünyadaki en güçlü “lider ülke” konumuna nasıl ulaşabileceğini tartışacaktır.
Son 50 yıldır Çin’i yöneten her liderin benimsediği ortak stratejik hedef işte tam budur: “Çin dünyanın en zengin ve güçlü ülkesi haline gelmelidir.”
Teknoloji ve modernleşme aşığı olan Deng kendisiyle barışık bir insandı.
Neredeyse ölümüne kadar ülkedeki en etkin lider olmasına rağmen resmi hiç bir görev almadı.
Bunun yerine Çin’in dünya ekonomileri arasında gerçek potansiyelini yakalamasına engel teşkil eden yapısal sorunları çözmekle ilgilendi.
Deng’in tek hayali daha zengin, modern, güçlü bir Çin yaratabilmekti.
Deng pragmatik bir liderdi. Japonya 1871’de dünyanın her köşesine 51 uzman göndermiş ve bu ülkelerdeki çözümleri inceleyip Japonya’ya uyarlamıştı. Deng’de 1978’de 100 Çinli uzmanı Avrupa ve ABD’ye gönderdi. Bu uzmanlar Çin’de nelerin eksik olduğunu gördü ve Deng reformlarına ivedilikle 1978’de başladı.
Silikon Vadisi’nde Intel ilk prosesörü 1971’de piyasaya sürerek bilgi teknolojileri devriminin kurulma aşamasını başlatmıştı.
**
Çin’de bugün de yönetimde Deng’in teknoloji ve bilim ile kalkınma vizyonunu hayata geçirmek için çalışan bir yönetim ekibi var.
Geçen yıl Çin Devlet Başkanı Xi Jinping bilim ve teknolojide yapılan yatırımları Çin ekonomisi için en önemli ve gerekli yatırımlar olarak niteledi.
Devlet Başkanı Xi Jinping her fırsatta Çin rüyasını anlatıyor. Bu vizyonun iki hedefi vardır:
- 2021 itibarıyla kişi başı gelir 2010 seviyesinin iki katına çıkartılacaktır.
- 2049 itibarıyla tamamıyla modernleşmiş ve zengin bir Çin yaratılacaktır.
O ELİT GRUBUN İKİ YENİ ÜYESİ
Dünyada 400 milyar dolar piyasa değerini aşmış şirketlerin sayısı sadece 5’di, geçen haftaya kadar.
Hepsi Amerikandı; Apple, Facebook, Google, Amazon ve Microsoft.
Geçen hafta bu elit kulübe Çin’den Alibaba ve Tencent’de katıldı.
NY Times’ın haberine göre Alipay (Alibaba) ve WeChat (Tencent) Çin’deki mobil ödeme hacmini 5.5 trilyon dolara çıkarmış. Bu Amerika’nın mobil ödemeler hacminin tam 50 katı!
*
Finansal teknolojide o kadar ilerlemiş durumda ki Çin, bir Finansal Teknoloji müzesi bile açıldı bu yıl!
**
Devletin desteklediği Thousand Talents ve benzeri programlarla Silikon Vadisi, Boston ve Avrupa’dan bilim adamlarını Çin’e çekebiliyorlar. Örneğin 39 yaşındaki genç bir fizik profesörü Quantum Bilgisayar’ın Çin’de geliştirilmesinde çalışmak için Pekin’e yerleşebiliyor.
**
Bilim ve teknoloji üretimini Türkiye’de önceliklendirmenin yolu, bu farkındalığa sahip kişilerin sayısının artmasıyla mümkün.
Çin teknoloji ile kalkınmanın muhteşem bir örneği. Bu örneği çevrenizde daha çok konuşmalı ve tartışmalısınız.
Sosyal medyada bu konuyu konuşun.
İş yerinde bu konuyu konuşun.
Çin bu mükemmel sıçramayı tüm 20. yüz yıl boyunca konuşmuş ve tartışmış.
Toplumsal farkındalık artmadığında, gelecekte çocuklarımız savunmadan, sağlığa, üretime her konuda dışarıya muhtaç olacak.
Eğer Çin gibi bir dinazor böyle büyük bir sıçramayı 40 yılda gerçekleştirebilmişse, Türkiye neden yapamasın?
Mustafa Kemal Atatürk ne güzel söylemiş …
“Bizim başka milletlerden hiçbir eksiğimiz yok. Cesuruz, zekiyiz ve çalışkanız.”
Twitter: sbinici_
**
Cem Seymen Çin’den, Çin’in teknoloji hikayesini anlatmış. 20 Ağustos 2017’de yayınlanan programın linki:
