TARİH KOKAN FOTOĞRAFLAR

12 Eylül darbesi sonrası Mamak Cezaevi, Arıkan’ın objektifiyle hayat buldu

Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu’nun kapısından 32 yıl önce girdi Fahir Arıkan. Asala Baskınları’ndan, arkadaşı gazeteci Uğur Mumcu’nun aracının bombalanmasına kadar pek çok tarihi olaya tanıklık etti Arıkan’ın fotoğraf makinesi.
Vizöründen Ankara’da ilk metronun ve Batıkent’in temellerinin atılışını izledi. 32 yıllık meslek hayatında onlarca siyasi lideri takip etti.
Mesleğinin ilk yıllarında Mamak Cezaevi’nde çektiği fotoğraflarsa, bugün tarihe tanıklık eden birer vesika. Çalışma arkadaşım Fahir Arıkan, yıllar sonra bu tarihi karelerinin hikayesini anlattı:

KARNELİ ALIŞVERİŞ

“12 Eylül darbesinin ardından yaşananları bugün nasıl anlatabilirim ki. Sokağa çıkma yasakları, cezaevine atılan binlerce insan, makkemeler, yargılanan siyasi liderler, asılan gençler, karneyle yapılan alışverişler, yasak olan saçma sapan şeyler ki; yabancı sigara veya yabancı para mesela. Gazetecilik açısından da oldukça çok farklı bir ortamdı.

DARBE DÖNEMİ

İşte ben mesleğe tam bu karışıklık arasında 1981 yılının Nisan ayında başladım. Aralarında benim foto muhabirliğini meslek olarak seçmemde önemli etkisi olan dönemin Hürriyet foto muhabirlerinden dayım Sökmen Baykara’nın da bulunduğu ustalarım, darbe öncesi çatışmaları fotoğraflamışlardı, heyecanla o anlar anlatılırdı büroda. Bense darbe sonrası mahkemeleri ve cezaevlerini fotoğrafladım.

DİLDEN DİLE KONUŞULUYOR

Bugün herkes darbe döneminde cezaevlerinde yaşanan işkenceleri rahat rahat konuşuyor. O dönemde de konuşuyordu ama gazetelere çok da fazla bir şey yansımıyordu. Televizyon da yalnızca TRT, tabii ne anlatacak? Başında asker olan bir kurum sonuçta. Ama dilden dile de cezaevi işkenceleri konuşuluyordu.

İŞKENCE YOK GEZİSİ

Hatırladığım kadarıyla o zaman ki askeri idare cezaevinde yaşananları işkence olmadığını ve oradaki mahkumların açıkta rahatça gezip dolaşabildiklerini göstermek için bir basın turu düzenlemişti. ‘Bakın burada mahkumlar sağsağlim dolaşıyor’ mesajı verilecekti gazetelere. Ama fotoğraflara yansıyanlar o kadar masum değildi.

MARŞ OKUYARAK VOLTA

Cezaevi bahçesine girdiğimizde mahkumlar görevli askerlerce sıraya dizilip sayıları alındıktan sonra rahat bırakıldı. Bir kısım mahkum duvar kenarında çökmüş bekliyordu. Bazı mahkumlarsa askerlerin talimatıyla marş söyleyerek askeri düzen hareket ediyordu. Fotoğrafların büyük kısmını da orada çektiğimi hatırlıyorum. Hatta buna itiraz eden birkaç mahkum da duvara doğru ayakta bekletildi. Yanlarında askerler vardı. Mahkumların hepsinin saçı kısa kesilmişti. Karşılaştığımız manzara çok farklıydı. Bugün hatıralarımdan silemediğim, askeri düzen mars söyleyerek volta attırılan mahkumların yüzleri var.”

FAHİR ARIKAN KİMDİR?

1961’de Tokat’ın Erbaa ilçesinde doğan Fahir Arıkan, çocuk yaşta geldiği Ankara’da ilkokuldan itibaren tüm eğitimini tamamladı. 1981 yılında Hürriyet Gazetesi’nin Rüzgarlı Sokak’taki Ankara Bürosu’nda mesleğe başladı. Arıkan, eşi Meva Arıkan ile de 32 yıldır çalıştığı Hürriyet Gazetesi’nde tanıştı. Meslekte pek çok başarıya ve ödüle sahip Fahir Arıkan’ı Ardacan isimli bir oğlu var.

TIRAŞLI MAHKUMLAR

Mamak Cezaevi, 1982 Hürriyet foto muhabiri Fahir Arıkan’ın objektifine yansıyan karelerde marş söyleyerek askeri düzen yürüyen mahkumlar var. Hepsinin saçı tıraşlı.

KARANLIK ODA AÇILIŞI

30 yıldır çalıştığı Hürriyet Gazetesi Ankara Bürosu’ndaki pek çok olaya da tanık oldu Fahir Arıkan. 6 Ekim 1989 yılında gazetenin Cinnah Caddesi’ne taşınan bürosuna kurulan karanlık odanın açılışını dönemin Hürriyet Gazetesi Genel Koordinatörü Çetin Emeç ve Ankara Temsilcisi Ertuğrul Özkök yaptı.