Avrupa’ya bak, dünyayı anla

Bu iddialı ve can sıkıcı öngörünün sahibi Amerikalı usta fon yöneticisi Ray Dalio.
Şirketi Bridgewater 120 milyar dolarlık fon yönetiyor. Emtialar, hisse senetleri, tahviller, pariteler üzerine yatırım yapan bu fonların son dönem performansları oldukça etkileyici...
Ünlü iş dergisi Barron’s, Dalio ile yapılmış bir röportaj yayınladı geçenlerde. Özellikle bizim ihracatımız açısından önemli bir pazar olan Avrupa ile ilgili karamsar bakış açısı dikkatimi çekti.
Dalio, ABD konusunda daha iyimser. Gelişmekte olan ülkelerden Brezilya ve Çin’le ilgili de çok kaygılı değil. Röportajda, Türkiye üzerine görüş belirmemiş. Ama Avrupa öngörüsü bizim için başlı başına bir kaygı kaynağı.
Avrupa karamsarlığının temel nedeni AB’deki çok başlılık... Merkezi bir hükümet, merkezi bir hazine, merkezi bir vergi sisteminin olmamasını en büyük risk olarak görüyor.
Dalio’ya göre bu krizde borçluluk oranı düşürmek hayati önemde. Bu da ancak hem tasarruf tedbirleri alarak, hem borçları yeniden yapılandırarak, hem de para basarak mümkün. Bu politikaları da dengeli ve uyumlu bir biçimde hayata geçirmek gerekiyor.
“ABD bu süreci başarıyla sürdürürken, Avrupa Birliği hangi ülkenin ne yapacağına karar veremediği için borçluluk oranları azalmıyor” diyor Dalio.
Avrupa bankalarının 1 trilyon euro sermayeye karşılık 20 trilyon euro aktif büyüklüğüne sahip olduklarını vurguluyor. Bunun çok yüksek bir kaldıraç oranı olduğuna dikkat çekiyor.
Dalio bir ülke için borçların şişmesinin 30-40 yıl sürdüğünü söylüyor. Sürecin son iki yılında da sıçrama oluyormuş. Sonra borçları azaltma süreci 15 yıl kadar alıyormuş. Sancılı ve dalgalı bir süreç tabii...
Türkiye olarak bu sürecin neresindeyiz söylemek kolay değil. Ama henüz borçları şişirmeye devam ediyor gibiyiz. Aşırı özgüvenli demeçler patlatarak...
Dalio, emtia fiyatları konusunda nötr. Yani fiyatların dengeli seyredeceğini düşünüyor.
Altına oldukça sıcak bakıyor. Alternatif bir para birimi olarak gördüğünü söylüyor altını. Uzun vade için portföylerde mutlaka altın olmalı diyor. Biz ülke olarak bu uzun vadeye hazırız galiba!
Dalio’nun kritik olarak nitelediği zaman 2012’nin sonu ve 2013. ABD’de vergilerin yükselmesini ve Avrupa’da risklerin artmasını bekliyor.
İşin içinden birinin öngörüleri bunlar. Haklı çıkacak diye bir şey yok ama bizden daha zengin bir bilgi setine sahip olduğu bir gerçek.
Bu fırtınalara gebe seyirde deneyimli bir kaptanın uyarıları olarak görmekte fayda var.