Göçmen mutfağı ve Mudanya lezzetleri

Tarihi milattan önce 7. yüzyıla kadar dayanır. Myrleia ‘Yüce ana tanrıça boğazı (geçidi)‘ anlamına gelir. Kolofonlular, Bitinya Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans ve Osmanlı’nın tarihi izlerinin görüldüğü Mudanya, şimdilerde tarım, turizm ve gastronomi şehri olarak Bursa’nın denize açılan pencerelerinden biridir. Ünlü yazar Ernest Hemingway’in dediği gibi ‘Batılıların barış dilenmeye geldiği kıyı kasabasıdır’ Mudanya .

Bursalılar bilir, şöyle bir deniz havası almak için, kafamızı toparlamak, tarihi bir film stüdyosunu andıran sokaklarında dolaşmak ve lezzetli yemek için çok iyi bir adrestir Mudanya. Ben ise en çok ortanca ve sardunya çiçekleri ile bakımlı evlerinin önlerinde oturan, güler yüzlü, misafirperver Girit göçmeni ailelerle sohbeti severim.

Mudanya Lezzet Şenliği

Geçtiğimiz hafta yedincisi düzenlenen Mudanya Lezzet Festivali nedeniyle oradaydım. Mudanya Lezzet Festivali’ni düzenleyen, jüri olarak bizi davet eden Belediye Başkanımız Hayri Türkyılmaz ve ekibine ayrıca teşekkür ederim. Lezzet Festivali nedeniyle stantlarda birbirinden lezzetli zeytinyağlıların, ot yemeklerinden, Girit ezmesinin, mücverin, papules salatasının, şevketi bostanın, ebe gümecinin, cibes otunun, hindibanın, arapsaçının, mercanköşkünün tadına baktık.
*
Rumların uzun yıllar yaşadıkları ve kültürlerinden izler bıraktıkları Mudanya’da Lozan Mübadelesi ile Girit’ten gelen Türklerin yerleşmesiyle Girit mutfak kültür de onlarla birlikte Mudanya’ya taşınmış. Girit ot yemekleri, Giritli çöreği kuluraça, Girit kabak kızartması, Girit usulü etli patates, Çullama böreği gibi adaya özgü yemekler kuşaktan kuşağa bugünlere kadar gelmiş.
Mudanya Belediyesi tarafından incir üretimin en yaygın olduğu köylerde incir şenliği, kara üzümün yaygın üretildiği Çağrışan’da Bağbozumu Şenliği, Trilye’de ise Zeytin Şenliği yapılıyor.
*
Dünyanın en eski üçüncü kilisesine ev sahipliği yapan Kumyaka diğer adıyla Siği’deki Takyari Kilisesi de Mudanya’nın kültür hazinelerinden biri. Sessizlik anlamına gelen Siği’de eski Rum evlerinin arasında dolaşmak ve ardından sahilde bir kahve içmek, balık yemek Mudanya’ya yapacağınız seyahatte atlanılmaması gerekenler arasında.
*
İtalyan mühendis Piçiretu tarafından planlanmış Halit Paşa Mahallesi nam-ı diğer adıyla Girit Mahallesi’nde nereden bakarsanız bakın denizi görürsünüz. Zor vedaların ardından büyük umutların yeşertildiği bu sokaklarda, bol bol fotoğraf çektirebilir kapının önlerinde oturan mahallenin büyüklerine selam vererek onlarla sohbet edebilirsiniz. 70. Alay’daki er ve eratın çokça uğraması nedeniyle ismi o dönemden kalan ‘Alay Kıraathanesi’nde bir çay için ve eski yıllara gidin.

100. yıla hazır ol Mudanya

Bir devrin kapanıp Türkiye Cumhuriyeti’nin filizlendiği, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin siyasi anlamda kazandığı ilk zafer olan Mudanya Mütarekesi’nin imzalandığı Mütareke Evi şimdilik kısa bir tadilattan geçiyor. Rus asıllı Alexsander Ganyonof’a ait olan ve daha sonra şeker kralı olarak da bilinen Mudanyalı iş insanı Hayri İpar’ın satın alıp onardığı Mudanya Mütareke Evi, Müzesi; 11 Ekim 2022 tarihinde 100. yılı nedeniyle eminim ki, hatıralarda kalacak büyük etkinliklere ev sahipliği yapacaktır.
*
Şimdilerde Montanya Oteli olan Mudanya Garı, 1849 yılında Fransızlar tarafından gümrük binası olarak yapılıyor. Sultan Abdülaziz’in Asya Osmanlı Demiryolları Projesi nedeniyle plana alınan, Bursa’dan Fransa’nın Lyon kentine ham ipek ipliği ihraç etmek maksadıyla Mudanya-Bursa arasına 42 kilometrelik demir yolu inşa edilir. 185 bin Osmanlı lirası masraf yapılmış olsa da çeşitli gecikmelerle birlikte 17 Haziran 1892 yılında törenle açılmıştır. Uzun yıllar bu tren hattı Bursa Mudanya arasında çalışır.
Atatürk Haf Devrimi nedeniyle yurt gezilerinden ikincisini Mudanya’ya yapar. Mudanyalılar Büyük Gazi’lerini yeni harflerle yazılmış bir pankart ile karşılar: ’Şimendifer hattının Karaköy’e kadar temdidini arz ve istirham ederiz’. Atatürk, yaverlerine talimat verir: ’Muvafıktır, not alınız’.
*
Bursa’da üretilen malların Mudanya limanına ulaşımını sağlayan Bursa-Mudanya Demiryolu Hattı, maalesef ki TBMM tarafından çıkarılan bir yasa ile zarar ettiği gerekçesi ile 10 Temmuz 1953 tarihinde kapatılır. Trenin kaldırılıp rayların sökülmesiyle istasyon binası 1980 sonrası otele dönüştürülür. Bir tarafında Marmara Denizi’nin sonsuz maviliği diğer tarafında zeytin ağaçları ve tarihe tanıklık eden kültürel varlıklarıyla Trilye de Mudanya’nın ziyaret edilmesi gereken ilçelerinden biri. Eski bir Rum yerleşim yeri olan Trilye’de yan yana kiliseler, camiler, çeşmeler, asırlık çınarlar adeta yılların ötesinden sizlere sesleniyor.
*
325 yılında İznik (Nikia)’da toplanan Birinci Ekümenlik Konsülü incil ile ilgili konuları incelemeye alır. Toplantıya katılanlar arasında görüş ayrılıkları doğar. Muhalifler arasında bulunan Aya Yani, Aya Yorgi, ve Aya Sotiri adlarında 3 papaz, başpiskopos tarafından aforoz edilir. Kendilerine inanan yoldaşları ile birlikte Trilye’ye gelen bu üç papaz, Trilye’de manastırlar, kiliseler kurarlar. Triye’nin adının da, zaman zaman Papaz İni denilen Mirzaoba Mahallesi’ndeki mağarada inzivaya çekildikleri rivayet edilen bu 3 papazdan geldiği söylenir. Trilye’deki birbirinden güzel restoranlarında taze balık ve balık mezeleri yiyebilir, denizden gelen rüzgarı ve iyot kokusunu alarak güzel ve keyifli saatler geçirebilirsiniz.