Düşük temas ekonomisi

Dünyada koronavirüs salgını nedeniyle vaka sayısının an itibarıyla 3 milyona, toplam ölüm sayısının da 200 bine yaklaştığı bu günlerde azalan yakın temas, yeni davranış kalıplarını getirdiği ve getireceği gibi ‘Düşük Temas Ekonomisi’ diye adlandıracağımız yeni bir ekonomiyi beraberinde getiriyor. Nedir bu ‘Düşük Temas Ekonomisi’?
Düşük Temas Ekonomisi, ağız maskeleri, anti bakteriyel sıvılar, dezenfektanlar, solunum cihazları, bağışıklık koruyucu gıdalar, takviye ilaçlar, hijyenik eldivenler, yüz maskeleri, online görüşme aplikasyonları, e-eğitimler, evde ekmek makineleri, pişiriciler, derin dondurucular ile sınırlayabileceğimiz bir ekonomi değildir aslında. Zincir şeklinde eklenerek büyüyecek bir ekonomidir.
Koronavirüs salgını ile birlikte yeni bir ekonomik düzenin oluşacağı öngörülüyor. Bu süreçte; çalışma hayatı, yeme-içme, alışveriş, egzersiz, sosyalleşme, sağlık yönetimi, boş zaman yönetimi inanılmaz bir hızla ve sarsıcı bir şekilde değişecek.

İnsan davranışlarında beklenen sarsıcı değişikliklerden ve beklenen sonuçlarından bazıları şunlar:
1- Maslow’un ihtiyaçlar hiyararşisi alt olacak. Misket aromalı kil maskesi ile bir kilogram patatesin tüketimde ve erişilebilirlikteki öncelik sırası değişecek.
2- Ambalajsız gıda kalmayacak, açıkta satılan ve el değmiş gıdadan uzaklaşacağız. Kişisel hijyen belgeleri işletme girişlerinde, restoranlarda menülerden daha öncelikli görülür olacaktır.
3- Öğlen veya akşam yemekleri hijyenik ambalajlarda raflarda satılabilecek. Bunun örneği Bursalı iş insanı Hasan Aslanoba’nın öncülük ettiği Mealbox ile başladı bile. Bazı marketlerde öğle ve akşam yemekleri kutuda raflarda.
4- Artan gerginlik, yalnızlık ve depresyonu arttıracak. Uzaktan terapi ve koçluk ihtiyacı ve evcil hayvanlara ilgi artacak.
5- Online sosyal oyunlar ve e-eğitim çözümleri bulunacak. (Şimdiden psikologlara talep inanılmaz arttı, uzaktan eğitim üniversitelerin bile tahtını sarsacak boyutlara gelecek.)
6- Ürün ve insan hijyenine sarsılan güven nedeniyle ürün paketlemeleri değişecek. Ürünü taşıyanların kişisel sağlık verileri paylaşılacak (Çin’de bir restoranın paket servis elemanının ateşini canlı izlettiği gibi) Temassız ve insansız teslimatlar gelişecek. Geçen yıllarda videolarını izlediğimiz dron teslimatları hayata geçiyor.
7- Her şeyin paket servisi geliyor: Adrese teslim ek bir hizmet değil, zorunlu bir hizmet yöntemi olacak. Aynı sokağa teslimat yapılacak ürünleri konsolide edecek yapılar kurulacak. Ortak donuk/soğuk teslimat noktaları kurulacak.
8- Restoran ve otellere ‘sağlıklı’ ve ‘hijyenik’ belgeler ve standartlar gelecek. ISO standartları değişecek. Çalışanlar ve gelen müşteriler taramadan geçecek. Herkesin bağışıklık oranları dijitale taşınacak.
9- Evden çalışma ve karma yeni iş-yaşam dengesi kurulacak. E-ticaret, e-sağlık hizmetleri artacak. Telefondan belli test ve muayeneler yapılabilecek.
10- Büyük işsizlik oranları, kitlesel iflaslar tüketimi sınırlayacak. İnsanların birden fazla işe olacak. Küreselleşme ve kapitalizm yerine yeni modeller yerini alacak, sosyal fayda önem kazanacak.

Son 1 ayda tüketimde ne değişti?
Korona salgını, gündelik ev işlerini de etkiledi. Dışarıdan yemek siparişlerinin azaldığı bu dönemde insanlar evde yemek yapma becerilerini geliştirmeye çalışıyor. Türkiye’de ‘ekmek tarifi’ ve ‘derin dondurucu’, İtalya’da ‘basit kurabiyeler’ ve Almanya’da ‘maya yapımı’ Google aramalarında artış görüldü.
Eğitimin evden devam etmesi kararıyla birlikte Türkiye’de ‘uzaktan eğitim’ aramaları yükselişe geçti. Formda kalmaya özen gösteren insanlar ise sporla ilgili aramalar yaptı. İngiltere’de ‘masa tenisi masası’ ve ‘basketbol potası’ Almanya’da ise YouTube’da ‘günlük spor sınıfları’ aramaları arttı.
Koronavirüs nedeniyle iş yerini kapatmak zorunda kalan küçük ve orta ölçekli birçok işletmede, işini dijitale taşıma ve e-ticaret sitesi açma yönünde hareketliliğin arttığını görüyoruz.
Son bir ayda e-ticarete başlamak isteyen kobi sayısı, 6 ayın ortalamasına kıyasla yüzde 50 artış gösterdi. Yeni istihdam alanlarında işe alımlarda hareketlilik yaşanıyor. Market, gıda, hızlı tüketim, temizlik, dezenfektan, kitap, oyuncak, eğitim kategorilerindeki e-ticaret sitelerinin satışları yüzde 200 arttı.