İki evladını boğdurtan hükümdar!

Batılı ülkelerin “Muhteşem” sıfatını verdiği Kanuni zamanında Osmanlı İmparatorluğu gerçekten görkemli bir dönem yaşadı ama devletin çöküş tohumları da o dönemde, bizzat Kanuni Sultan Süleyman tarafından atıldı.
Batılılara kapitülasyon haklarını veren Kanuni, Avrupa mallarının Türkiye’ye vergisiz denilecek kadar düşük bir gümrük resmiyle girmesine sebep olduğu için, yüzyıllar boyunca Türk sanayisi hiç gelişmedi, atölyeler, üretim merkezleri kapandı ve ileriki yıllarda ordunun silahları bile Avrupa’dan satın alınır hale geldi.
Osmanlı Devleti’nin battığı 1922 yılında koca Türkiye’de bir “topluiğne” bile yapılamıyordu.
* * *
Kanuni Sultan Süleyman’ın günahlarından biri de, çok yetenekli oğlu Şehzade Mustafa’yı Hürrem Sultan’ın dalaverelerine kanarak öldürtmesiydi. Bunu geçen haftaki yazımda anlatmıştım.
Kanuni daha sonra Şehzade Bayezid’i ve onun 5 çocuğunu da boğdurtarak “Sarı” ve “Sarhoş” lakaplarıyla ünlü Şehzade Selim’in imparatorlukta “tek vâris” olarak kalmasını sağladı.
Hürrem Sultan’ın oğlu olan “Sarı Selim” 30 Eylül 1566’da tahta çıktı. Devlet işlerini hiç sevmiyordu. İçki ve eğlence âlemine düşkündü.
* * *
Kanuni Sultan Süleyman’ın, oğlu Şehzade Bayezid’i ve onun 5 çocuğunu boğdurtması, tam bir trajedidir. Kanuni’nin en değerli oğulları, entrikalara kurban edilerek birer birer yaşam sahnesinden silinip gittiler. 8 oğlu olan Kanuni’nin 1558 yılına gelindiğinde hayatta iki oğlu kalmıştı.
Sarı Selim 34, Bayezid ise 32 yaşındaydı. İkisi de Hürrem Sultan’dan doğmuştu.
Amasya Valisi olan Bayezid dedesi Yavuz Sultan Selim gibi ateşli bir yaradılışa sahipti. Sağlam, güvenilir karakteri ve enerjik davranışları nedeniyle askerler tarafından seviliyordu.
46 yıl saltanat süren Kanuni, o sırada saltanatının 39’uncu yılındaydı. Ölümüne 7 yıl kalmıştı.
Konya Valisi olan Şehzade Selim, babasına “Kardeşim Bayezid, askerleriyle üzerime yürüyüp hâdise çıkararak. Beni yok etmek istiyor” diye mektup yazdı.
Kanuni, kardeşler arasındaki geçimsizliğe son vereceği yerde Selim’in tarafını tuttu.
* * *
Şehzade Bayezid, çoğu Türkmen aşiretlerinden olmak üzere 15-20 bin kişilik bir kuvvet toplayıp Konya istikametine, ağabeyi Selim’in üzerine yürüdü.
Şehzade Selim’i tutan Kanuni ise en güvendiği komutanlarını ve askerlerini onun emrine verdi.
29 Mayıs 1559 günü iki kardeşin orduları karşı karşıya geldi. Şafakla birlikte başlayan kanlı çarpışmalar iki gün sürdü. Kanuni Sultan Süleyman’ın desteklediği Şehzade Selim savaşı kazandı. Yenilen Şehzade Bayezid İran’a kaçarak Şah Tahmasb’a sığındı.
Bu kaçış boşunaydı. Babası Kanuni Sultan Süleyman, oğlunun peşini bırakmadı. İran Şahı’na mektup yazıp tehditler savurarak onu korkuttu, Bayezid ve çocuklarının Osmanlı kuvvetlerine iade edilmelerini sağladı. İran Şahı’na bunun için 400 bin altın gönderdi.
* * *
Bayezid ve yanındaki 4 oğlu hemen yay kirişleri boyunlarına dolanarak boğuldular. Şehzade’nin Amasya’da bıraktığı 3 yaşındaki oğlu Osman da annesinin kucağından alınarak çoktan katledilmişti.
Artık Kanuni Sultan Süleyman’dan sonra 11’inci Padişah olarak Osmanlı tahtına oturacak Sarhoş Selim’den başka bir aday kalmamıştı. Bu kanlı olaylardan 5 yıl sonra Kanuni de öldü.
Feci infazların ardından meydan tamamen, içkiyi, eğlence hayatını çok seven, hamamda cariyeleri kovalayan, kadınlara düşkün “Sarı” ve “Sarhoş” adlarıyla anılan Şehzade Selim’e kaldı.
Bu, sonun başlangıcı idi.
Kanuni Sultan Süleyman yetenekli evlatlarını öldürtüp, devleti en yeteneksiz oğluna teslim edince işler tersine döndü. Gerileme devri ve çöküş, 1922 yılına kadar 356 yıl sürdü. Sonuç malûm.