Atasözleri ve deyimler

ATASÖZLERİNİN hepsi ahlaki açıdan doğru değildir. “Beni sokmayan yılan bin yaşasın”, “Her koyun kendi bacağından asılır” atasözlerinin ahlaki ve eğitici olduğunu söylemek mümkün değil. Kimi atasözlerinde kullanılan bazı sözcükleri günümüzde ancak nokta nokta ile yazabiliriz.

Türk Dil Kurumu Kenan Evren cuntası tarafından devletleştirilmeden önce her biri hazine değerinde cilt cilt derleme ve tarama sözlükleri yayımlamıştı. Bu yayınlardan biri de üstat Ömer Asım Aksoy’un hazırladığı “Atasözleri ve Deyimler” (TDK, 1965), “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 1, 2, 3” (TDK, 1971, 1976, 1977), “Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler 1, 2”ye (TDK, 1969, 1971) şöyle bir göz atmak “işkembeden atma”dığımı kanıtlar.
Üstat Ömer Asım Aksoy atasözleri ve deyimler konusunda 35 yıl uğraştığını yazıyor. Dile kolay.
Atasözleri ve deyimler yazma ve konuşma üslubuna sınırsız zenginlik ve derinlik katar.
BUZDAN SU DAMLAR
Gaziantepli Ömer Asım Aksoy, atasözleri konusunda şunları yazıyor: “Her ulusun atasözleri, kendi varlığının ve benliğinin aynasıdır. Atasözlerinde bir ulusun düşünceleri, yaşayışları, inanışları, gelenekleri görülür. Atasözleri, ulusların zekâlarındaki zenginliği, hayallerindeki genişliği, duygulardaki inceliği belirten en değerli örneklerdir. Bu sözler, derin felsefeden başka güzel buluşlarla, parlak nüktelerle, ince alaylarla, sert taşlamalarla doludur. Böylece her atasözü kendi ulusunun damgasını taşır.”
Birkaç örnek:
*  Güvenme varlığa, düşersin darlığa. *   Buldum bilemedim, bildim bulamadım. *   Ağız yer yüz utanır. *   Kâr eden âr etmez. *   Yerine düşmeyen gelin yerine yerine eskir. *   Gönül cennet ister ama günah koymaz.
Divanü Lûgat-it-Türk’ten üç atasözü:
*  Otug odhguç birle üçürmes (Ateş alevle söndürülmez).
*  Buzdan suv tamar (Buzdan su damlar).
*  Teşik suvda belgürer (Kasık yarığı suda belli olur).
Annemden iki atasözü:
*  Ağır taşı ne yel alır ne sel alır, hafif taşa herkes kıçını siler.
*  İtle harara (çuvala) girilmez (Edepsiz ve saldırgan kimse ile bir konu üzerinde karşılaşmak ve kavgaya tutuşmak doğru değildir).
İT ULUR, BİRBİRİNİ BULUR
İçinde it (köpek) geçen birkaç atasözü:
*  İtin duası makbul olsa gökten kemik yağar. *  İtin ahmağı baklavadan pay umar. *  İt kağnı gölgesinde yürür de kendi gölgesi sanırmış. *  İtle dalaşmaktan çalıyı dolaşmak yeğdir. *  İt ulur, birbirini bulur.
Yazarın Tüm Yazıları