Hâkim-savcıların gözü 9. Yargı Paketi’nde

ÖNCE Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) iptal kararını nasıl verdiğini anımsatalım. TBMM’de, 30 Mart 2023’te çıkarılan torba kanun ile Hakimler Savcılar Kanunu’na ek zam maddesi eklenmişti. Yargıtay ve Danıştay üyelerine 40 bin, birinci sınıf hâkim-savcılar için ise 15 bin gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ek zam ödenmesi kabul edilmişti. Böylece, birinci sınıf hâkim-savcılara daha az ek zam öngören düzenlemeyle Yargıtay ve Danıştay üyelerinin maaşı, AYM üyeleriyle eşitlenmişti. Bu durum tartışma yaratmıştı.

HÂKİM DAVA AÇMIŞTI

Bir hâkim ek zam düzenlemesine karşı, Ankara 25. İdare Mahkemesi’nde dava açmıştı.  İdare mahkemesi, baktığı bu davada yargıya ek zam düzenlemesini, anayasanın “hukuk devleti”, “yargı bağımsızlığı”, “eşitlik ilkeleri” ile “Çalışma barışının sağlanması” kurallarına aykırı olduğu ve iptali talebiyle AYM’ye taşımıştı.

AYM İPTAL ETMİŞTİ

Peki AYM ne yapmıştı? 11 Ekim 2023’te yargıya ek zam düzenlemesini eşitlik ilkesine aykırı bularak iptal etmişti. İptal kararı, 30 Ocak tarihli Resmi Gazete’de yayımlanırken, Hükümet’e, yeni düzenleme için altı ay süre verilmişti. AYM, yargıya maaş düzenlemesi yapılırken, dikkate alınması gereken kriterleri sıralarken “Anayasa’da güvence altına alınan hakimlik teminatı bakımından farklılıkları bulunmayan birinci sınıf hâkim ve savcılar ile Yargıtay ve Danıştay üyeleri arasında çalışma barışını bozacak düzeyde olduğu ve söz konusu farklılığın makul ve orantılı olmadığı sonucuna ulaşılmıştır” demişti.

30 TEMMUZ’A KADAR 

AYM’nin, Hükümet’e ek zam konusunda düzenleme yapılması için verdiği altı aylık süre 30 Temmuz’da dolacak. İptal kararı 30 Temmuz’da yürürlüğe girecek. 30 Temmuz’a ek zam düzenlemesi yapılmazsa, yargı mensuplarının maaşlarında düşme tehlikesi ortaya çıkacak. Adalet Bakanlığı, 9. yargı paketinde bu konuda da çalışırken, yargı kulislerinde yeni düzenlemenin nasıl yapılması gerektiği konusunda tartışma yaşanıyor.

CUMHURBAŞKANI YARDIMCISI’NIN MAAŞINA GÖRE

KAMU hukukçusu Erol Alpar, AYM’nin iptal kararı ışığında, yerel ve yüksek mahkeme mensupları arasındaki maaş farklılığının giderilmesinin Anayasa ve hukuk devletinde zorunlu olduğunu vurguladı. Sayıştay üyelerinin de kapsam içine alınmaları gerektiğini savunan Alpar, özetle şu değerlendirmeleri yaptı: “Yargıcın aylık ve ödeneği teminatının ve yargı bağımsızlığının ön koşullarından biridir. Sanık ve davacılara muhatap olup dosyada yoğun bir mesai sergileyen yerel mahkeme yargıç ve savcıları ile yüksek mahkeme mensuplarının aylık ve ödeneklerinin diğer erk mensuplarının aylıklarından az olmaması gerekir. Başkanlık sistemine geçilmeden önce yargıçların aylıkları Başbakanlık Müsteşarı’nın aylığı ile özdeş tutulduğundan maaşlar bugün için Cumhurbaşkanı Yardımcısı’nın aylığı ile paralel olarak düzenlenmeli.”

MÜSTAKİL DÜZENLEME YAPILMALI

ESKİ Yargıçlar Sendikası Başkanı, Ankara Barosu avukatı Mustafa Karadağ’ın, maaş düzenlemesi konusundaki önerisi ise şöyle: “AYM kararında; Anayasa’nın 139. maddesinde öngörülen hâkimlik teminatına vurgu yaparak, Yargıtay ve Danıştay üyeleri için ayrı bir teminat öngörülmediğine, yani mali haklar bakımından birinci sınıf hâkim ve savcılar ile Yargıtay ve Danıştay üyelerinin eşitliğine işaret ediyor. Bu bağlamda birinci sınıf hâkimler ve savcıların mali haklarını iptalden önceki Yargıtay ve Danıştay üyelerinin mali haklarıyla eşitleyecek bir düzenlemenin yapılması gerekiyor. Aksi halde mevcut ve emekli Yargıtay ve Danıştay üyelerinin elinden mükteseplerinin elinden alınması durumu ortaya çıkacaktır.  

Hâkim ve savcı maaşlarının başka bir kamu görevlisinin maaşına endekslenmesini doğru bulmuyorum, zira bu durum geçmişte çok fazla tartışmaya sebep oldu. Yargıç ve savcıların tamamını kapsayacak, bağımsızlık ve tarafsızlığına gölge düşürmeyecek, hatta emekli olduklarında başka bir iş yapmalarına da ihtiyaç doğurmayacak şekilde müstakil bir düzenlemenin yapılması gerekmektedir.”

GÖZLER TBMM’DE

İŞİN bir başka boyutuna da dikkat çekmek istiyorum. Özellikle büyükşehirlerdeki çok yoğun iş yükü nedeniyle hakim ve savcılar mesai saatleri dışında hatta hafta sonu da bir gün çalışmak zorunda kalıyorlar. Ankara İstanbul gibi yerlerde kiralar 20-25 bin liradan başlarken, lojman sayısı yetersiz. Mevcut lojmanlar kıdemsiz hakim-savcılara yetmediği için kirada oturmak zorunda kalıyorlar. Şu anda bir hakim ve savcı adayı maaşı 43 bin TL. Yeni atanan bir hakim savcı 62 bin TL maaş alıyor. Kira ödemek zorunda olan hakim-savcılar başta yargı mensupları da yüksek enflasyon altında eriyen maaşlarından şikayetçiler. Yargıda, yüksek mahkeme üyesi ayrımı yapılmadan yargı mensuplarının tümünü kapsayacak şekilde eşitliğe uygun ve müstakil maaş düzenlemesi yapılması beklentisi var. Mübaşirinden, yazı işleri müdürüne kadar adliye personeli de bu düzenlemenin içinde yer almayı istiyor. Gözler Meclis’te ve 9. Yargı Paketi’nde...