26 Ekim son tarih! Kooperatifler Kanunu’nda neler değişti

1- KOOPERATİFLER Kanunu’ndaki bu değişiklikler neler getiriyor? Kooperatif yöneticileri dağılmış sayılmamak için neler yapmalılar? Bu soruları İstanbul Barosu avukatlarından Mustafa Şeref Kısacık yanıtladı. 

- Kooperatifler Kanunu’ndaki değişiklikler ne zaman yapıldı?

Kooperatifler Kanunu’nda 7339 sayılı Kanunla 21 Ekim 2021 tarihinde çok önemli değişiklikler yapıldı. Bu değişiklikler 26 Ekim 2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.

- Kanunun geçici maddesinde nasıl bir düzenleme öngörüldü?

Öncelikle söylenmesi gereken en önemli husus KK’nın geçici 9. maddesi uyarınca kooperatiflerin ve kooperatif üst kuruluşlarının anasözleşmelerini en geç 3 yıl içinde, 26 Ekim 2024’e kadar bu yeni yasal düzenlemelere uygun hale getirmek, intibak işlemlerini yapmak zorunda olmalarıdır.

- İntibak işlemleri yapılmazsa ne olacak?

Aksi halde kooperatifler ve üst kuruluşlar dağılmış sayılırlar. İki ay içinde tasfiye işlemlerine geçilmezse, ortaklar ya da alacaklılar 2 yıl içinde Mahkemeden tasfiye memuru atanmasını isteyebilirler.

DİKKAT KAPANMA TEHLİKESİ VAR

- İntibak süreci nasıl yapılabilecek?

Kooperatifin intibak süreci Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS-https://mersis.gtb.gov.tr) üzerinden hazırlanacak anasözleşme ile başlayacaktır. Hazırlanan anasözleşme için izin mercii (Genel / İl Müdürlüğü) tarafından izin alındıktan sonra, verilen iznin GK’da kabul edilmesi üzerine ilgili Ticaret Sicil Müdürlüğü’nde (TSM) tescil ve ilan edilmek suretiyle intibak süreci tamamlanacaktır. Kooperatifin tescil edilmiş yetkililerinden birinin e-devlet şifresiyle MERSİS’e giriş yapılabilir. İntibak işlemleri yapılana kadar, mevcut anasözleşmelerin bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilecektir. Kapanma tehlikesiyle karşılaşmamak için son güne bırakmadan 26 Ekim 2024’e kadar intibak işlemleri yaptırılmalıdır.

GENEL KURUL’A İNTERNET SİTESİNDEN DAVET 

- Genel kurullara davet internet sitesi kanalıyla yapılabilecek mi?

Kooperatif Genel Kurul (GK) toplantısına davet artık internet sitesi kanalıyla da yapılabilecek. GK’a davet şekli anasözleşmede gösterilecek. (KK 5) Eğer anasözleşmede bir hüküm yoksa, taahhütlü mektupla veya “Bir mahalli gazete ve bir internet sitesi ile” köylerde ise yazılı olarak imza karşılığı toplantı daveti yapılabilecek.

Yasa bize tercih hakkı verdiğine göre anasözleşmelerimize e-posta yoluyla, WhatsApp mesajıyla vb yol ve yöntemlerle kooperatifimiz için uygun ve ekonomik tebliğ yöntemlerini yazdığımızda herhangi bir sorun çıkmayacağını düşünüyorum.

ÜYELİĞE KABULDE BİR AYDA KARAR ŞARTI

- Kooperatif üyeliğine girişte yapılan yeni düzenleme nedir?

KK’nın 8. maddesindeki “Ortaklığa girme” konusunda da önemli bir düzenleme yapıldı. Yeni düzenleme ile kooperatif yönetim kurullarının keyfi davranışlarının önlenmesi amaçlanmıştır. Artık Kooperatif Yöneticileri ortaklık başvurularını en geç bir ay içinde sonuçlandırmak ve kararı başvuru sahibine tebliğ etmek zorundadırlar.

Bu maddede getirilen bir başka değişiklik ise Kooperatif yönetim kurulu, kamu kaynakları ile desteklenen kredilere kefil olan kooperatifler ile kamu kaynaklı tarımsal desteklemelere aracılık yapan kooperatifler bakımından ana sözleşmede belirtilen şartları taşıyanları ortaklığa kabulden kaçınamayacaktır. Böylece finansmana erişemeyen esnaf, sanatkâr ve çiftçilerin mağduriyet yaşamalarının da önüne geçilecektir.

2- KOOPBİS’LE BİLGİLERE ERİŞİM VE ŞEFFAFLIK

- Bilgi edinme hakkı kapsamında ne gibi düzenlemeler yapıldı?

Yeni değişiklikle birlikte KOOPBİS (Kooperatif Bilgi Sistemi) kurulması ve ana sözleşmede hüküm bulunması halinde elektronik genel kurul yapma imkânı gibi önemli birtakım değişiklikler ve düzenlemeler getirilmiştir. Bu merkezi veri tabanı üzerinden ortakların kooperatifçilik hizmetlerine ulaşabilme imkânı getirildi. KOOPBİS sistemi sayesinde kooperatife kayıtlı ortaklar bilgi edinme haklarını kullanabilecek, Kooperatife ait bilgi ve belgelere elektronik ortamda erişebilecektir. Bilhassa seçim dönemlerinde adaylar arasında fırsat eşitliği getirilmiş olmaktadır. Böylece, kooperatif seçimleri daha şeffaf ve adil bir ortamda gerçekleştirilebilecektir. Çünkü, kooperatif ortakları KOOPBİS üzerinden Genel Kurul’a katılma hakkına sahip ortakları gösterir listeye de ulaşabilecekler.

Yönetim kurulları; yıllık faaliyet raporlarını, bilanço, gelir-gider farkı hesaplarını, denetçi raporlarını ve dış denetim hükümlerine uygun olarak hazırlanacak raporları, genel kurulun yıllık toplantısından en az 15 gün öncesinden itibaren bir yıl süre ile kooperatif merkezinde varsa şubelerinde ve elektronik ortamda KOOPBİS tutmak zorundadırlar. Ortaklar elde ettikleri kişisel verileri yalnızca bilgi edinme hakkı kapsamında ve kooperatif organlarında görev alma amacıyla Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na uygun olarak kullanabilecekler. 26 Nisan 2024 tarihine kadar tüm bu bilgilerin KOOPBİS’e aktarılması da gerekiyor.

3- E-GENEL KURUL DEVRİ BAŞLIYOR

- Kooperatif Genel Kurul toplantıları elektronik ortamda da yapılabilecek mi?

Kooperatif Genel Kurul Toplantılarının Türk Ticaret Kanunu’nun 1527. maddesinde düzenlenmiş olduğu gibi, Kooperatif Ana Sözleşmesinde de böyle bir hüküm bulunduğu takdirde, elektronik ortamda GK yapılabilme imkanı getirilmiştir. Kooperatiflerde Elektronik Ortamda Yapılacak Genel Kurullara İlişkin Yönetmelik 14 Ocak 2022 tarih ve 31719 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.

YÖNETİCİLERE EĞİTİM ŞARTI

- Kooperatif yöneticileri ile getirilen yeni düzenlemeler nelerdir?

Yeni yasal düzenlemeye göre; çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslara göre belirlenen kooperatiflerin Yönetim Kurulu ve Denetim kurulu üyelerinin ve yedeklerinin, seçilmelerini takiben en geç 9 ay içerisinde kooperatifçilik eğitim programını tamamlamaları şartı getirildi.

- Kooperatif Genel Kurullarına bakanlık temsilcisi katılmak zorunluluğu getirildi mi?

Bakanlık temsilcileri önceden de Genel kurul toplantılarına katılıyorlardı. Yeni düzenlemeye göre ilgili Bakanlıktan GK’ya temsilci tayinini istemek için GK’dan en az 15 gün önce temsilci talebinde bulunma zorunluluğu getirilmiştir. Usulüne uygun talepte bulunulduğu halde, temsilci toplantıya katılamaz ise ilan edilen saatten bir saat sonra toplantıya başlanacaktır.

- Kooperatiflere dış denetim getirildi mi?

Ticaret Bakanlığı tarafından çalışma konusu, ortak sayısı ve ciro gibi kıstaslar dikkate alınarak belirlenen Kooperatif ve üst kuruluşlarının dış denetime tabi olacağına ilişkin bir düzenleme ilk kez getirilmiştir. Bu konuda Kooperatif ve Üst Kuruluşlarının Denetimine Dair Yönetmelik (RG., 01.02.2022 - 31737) yayınlandı.

4- TAPUYU VERİNCE DAĞILMA ŞART MI

- Yapı kooperatifleri tapuyu verdikten sonra da dağılmak zorunda mıdırlar?

Normal olarak kooperatifler anasözleşmede belirtilen işlerini tamamladıktan amaçlarına ulaştıktan sonra dağılma/tasfiye sürecini başlatırlar. Ancak, konut yapı kooperatifleri ferdileşerek tapuları ortaklar adına tescil ettirdikten sonra 6 ay içerisinde anasözleşme değişikliği ile kooperatifin amacını değiştirdiğinde örneğin işletme kooperatifine dönüştüğünde dağılmaya ilişkin hükümler uygulanmıyordu. Kooperatifler Kanunu’nun 81. maddesindeki bu imkân sadece konut yapı kooperatifleri için getirilmişti. Yeni düzenlemeyle tüm yapı kooperatifleri isterlerse bu imkândan yararlanabilecekler. Artık konut/işyeri kooperatıfi ayrımı yapılmayacak. İster konut yapı kooperatifi, isterse iş yeri yapı kooperatifi olsun, inşaatları tamamlayıp, ferdi mülkiyete geçen, konutları/iş yerlerini ortaklar adına tescil ettiren yapı kooperatiflerinin tamamı anasözleşme değişikliği yaparak kooperatifin amacını değiştirdiklerinde, onlar için dağılmaya ilişkin hükümler uygulanmayacak. Kooperatif varlığını sürdürmeye devam edebilecektir. Yapılan diğer önemli bir değişiklik süre konusundadır. Anasözleşme değişikliği ile kooperatifin amacının değiştirilmesi işleminin, konutların ortaklar adına tescilinden sonra 6 ay içinde yapılması gerekiyordu. Yeni yasal düzenlemede herhangi bir süre öngörülmemiştir.