Yorgunluk yapan 15 şey

Yorgunluk yaşam kalitesini düşüren, yakaladığı herkesi keyifsiz, mutsuz eden, yaygın bir sorun. Fazla uzarsa iş verimini de düşürebiliyor. Psikolojik kökenli olanı da var, fiziksel kaynaklı olanı da. Psikolojik yorgunluk, bütün dinamizmini, enerjisini yitirmiş, bedbin ve bezgin “parmağının ucunu bile kıpırdatmak” istemeyen, “isteksiz, umutsuz, içi boşalmış, hatta pili bitmiş, uykuya eğilimli” birini anlatır.
Fiziksel yorgunluk ise kol ve bacaklarda ağırlık, bedende izahı zor bir tükenmişlik, hatta ağrılarla kendini hissettirir. Rahatsızlık veren bu his hemen “kötü bir durum” olarak algılanmamalı, “yolunda gitmeyen, uygun olmayan, koşulları zorlayan bir bozukluğa veya saldırıya karşı organizmayı uyarmaya çalışan bir tür alarm işareti” gibi düşünülmelidir. Yoğun fiziksel aktiviteler sonrası yorgunluk belirtilerinin ortaya çıkması ise normaldir. Asıl bunun hissedilmemesi anormal olur! Yorgunluğu “beden ve ruhun geri dönüşü olmayan yıkımları yaşamadan önce kendini yenilemesi konusunda kendi kendine yolladığı son uyarı” gibi de düşünebilirsiniz.
İşte bu yüzden sürekli hale gelen ya da tekrarlayan yorgunlukları lütfen dikkate alın. Özellikle, dinlenme halinde bile devam eden yorgunluklarınızın nedenini mutlaka araştırın.

NEDENLER VE ÇÖZÜMLER

1. Acaba vücudunuzun ihtiyaç duyduğundan az uyuyor olabilir misiniz? Bu durum genel sağlığınızı da bilişsel becerilerinizi de olumsuz etkiler. Öneri: Düzenli bir günlük yaşantınız olsun. Uykuyu önceliğiniz haline getirin. Yatak odanızdan bilgisayar, cep telefonu ve televizyonu çıkarın. Hâlâ sorun yaşıyorsanız mutlaka doktorunuza danışın.

2. Uyku apnesi nedeniyle de verimli uyuyamıyor olabilirsiniz. Gece boyunca nefesinizin durduğu anlarda siz farkında olmadan uykunuz bölünüyordur. Sonuçta 7-8 saatinizi yatakta geçirmiş olmanıza rağmen sabah yorgun ve uykusuz kalkarsınız. Öneri: Zayıflayın, sigarayı bırakın, alkol tüketiminize dikkat edin, gerekirse CPAP adı verilen aleti kullanın.

3. Gereğinden az ya da çok yemek de yorgunluğa sebep olabilir. Dengeli bir beslenme kan şekeri düzeyinizi sağlıklı sınırlarda korur. Böylece ani şeker düşüşleri yaşayıp yorgunluk, halsizlik hissetmezsiniz. Öneri: Kahvaltıyı atlamayın. Her öğününüzde protein, doymamış yağ ve kompleks karbonhidratları yeterince tüketmeye bakın.

4. Özellikle kadınlarda yorgunluğun en önemli sebeplerinden biri kansızlıktır. Aşırı kanamaların olduğu adet dönemlerindeki demir kaybı kansızlığın en sık rastlanan nedenidir. Azalan kırmızı kan hücreleri ve düşen demir yüzünden doku ve organlara oksijen taşınması azalır. Öneri: Demir destekleri kullanmalı, yağsız et, karaciğer, kabuklu deniz ürünleri, fasulye ve zenginleştirilmiş tahıllar gibi demirden zengin besinler tüketmelidir. B12 vitamini ve D vitamini eksikliğinin de yorgunluğa sebep olabileceğini hatırlatalım.

5. Yorgunluk yakınmasıyla doktora başvuranların en az yarısında yorgunluğun psikolojik olduğu belirlenmiştir. Yorgunluğun ruh sağlığını ilgilendiren nedenlerinin başında depresyon gelir. Diğer sık görülen ruhsal kökenli yorgunluk nedenleri ise kaygı bozuklukları, kronik yorgunluk sendromu, yaşam tarzı ve iş hayatı ile ilgili etkenlerdir. Depresyonu duygusal bir problem olarak nitelendirebilirsiniz ama zamanla fiziksel yakınmalara da neden olur. Yorgunluk, baş ağrısı, uykusuzluk ya da gereğinden fazla uyumak ve iştahsızlık depresyonun en belirgin göstergeleridir. Öneri: Bir uzmana başvurup psikoterapi, ilaç tedavileri gibi yöntemleri denemenizde fayda vardır.

6. Tiroit beziniz yavaş çalışıyorsa kendinizi halsiz ve yorgun hissedebilirsiniz. Ayrıca kilo almaya da eğilimli olursunuz. Öneri: Kan testi sonuçlarınızı bir uzmanla paylaşıp düşük seviyelerdeki hormonlarınızı ilaçla takviye ederek metabolizmanızı hızlandırabilirsiniz.

7. Kafeini abartıyor olabilir misiniz? Uygun miktarlarda alındığında kafein yoğunlaşma becerinizi ve dikkatinizi olumlu yönde etkiler. Yüksek dozlarıysa kalp ritminizi ve kan basıncınızı artırır. Hatta yorgunluğa sebep olduğunu bildiren araştırmalar vardır. Öneri: Kahve, çay ve kafein içeren ilaçları aşamalı olarak bırakma yoluna gidin. Ani yaşanan kafein yoksunluğu daha da fazla yorgunluğa sebep olabilir.

8. Gizli kalmış bir idrar yolu enfeksiyonu da sizi yorabilir: Enfeksiyon idrarda yanma, idrara sık çıkma gibi belirtilerle başlar. Bazen yorgunluk enfeksiyonunun tek belirtisi olabilir. Yorgunluğunuz sürüyorsa bir idrar testi belirlenmesinde yeterli olabilir. Öneri: Uzman önerisiyle antibiyotik, antiseptik ilaçlar kullanabilir böylece yorgunluk belirtilerinden birkaç hafta içerisinde kurtulabilirsiniz.

9. Şeker hastalarında, kanda yüksek seviyelerde bulunan şeker hücreye girmek yerine kan akışında dolaşmaya devam eder. Hücrelere giremeyen şeker enerjiye dönüştürülemez. Eğer uzamış bir yorgunluğunuz varsa mutlaka doktorunuza danışmalı, tahlil yaptırmalısınız. Öneri: Yaşam tarzı değişikliği, beslenme planı ve egzersiz, ilaçlar ve gerekirse insülin kullanmaktır.

10. Yorgunluğunuz susuzluğunuzdan kaynaklanıyor olmasın? İster egzersiz yapın, ister masa başında çalışın vücudunuzun düzenli çalışabilmesi için suya ihtiyacı vardır. Öneri: Gün boyu idrarınızın açık sarı renkte olmasını sağlayacak kadar su için. Saat başı 1 bardak su içmeye çalışın. Eğer planladığınız bir fiziksel aktiviteniz varsa daha fazlasını için.

11. Günlük aktiviteleriniz sırasında yorgunluk belirtilerine daha sık rastlıyorsanız bu durum kalp hastalığının işareti olabilir. Eğer önceden kolayca halledebildiğiniz görevleri bitirmekte zorlanıyorsanız, doktorunuza danışın. Öneri: Yaşam tarzı değişikliği ve ilaçlar kalp hastalığınızın kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Böylece enerjinizi eski düzeyine getirebilirsiniz.

12. Gece boyu çalışmak ya da vardiyalı çalışma saatlerine bağlı olmak hormonal dengeleri bozar. Kortizol ve ACTH gibi böbreküstü bezlerinden salgılanan hormonlar gündüz-gece arasında belli bir ritimle salınır. Düzen bozulunca kendinizi yorgun hissedersiniz. Öneri: Gece çalışıyorsanız dinlenebilmek için gün ışığı ile olan temasınızı kısıtlayın. Karanlık, sessiz ve serin bir ortamda dinlenin.

13. Eğer yemekten sonra uyku bastırıyorsa, o öğünde yediğiniz bir besine karşı intoleransınız olabilir. Bazı kişilerin duyarlı oldukları besinlere karşı tepkileri gaz, şişkinlikken diğerlerinin halsizlik, bitkinlik ve yorgunluktur. Öneri: Yorgunluğunuzu tetiklediğini düşündüğünüz besinleri çok dikkatli tüketin. Miktarlarına ve bir araya gelmemelerine özen gösterin.

14. Altı aydan uzun süren, günlük aktivitelerinizi yapmakta zorlanacağınız bir noktaya gelen yorgunluğunuz artık kronikleşmiş demektir. Kronik yorgunluk sendromunun da fibromiyaljinin de çok çeşitli sebepleri olabilir ama kalıcı, açıklanamayan, derin ve inatçı bir yorgunluk temel belirtidir. Öneri: Tedavisi uzun ve meşakkatli olan bu sorunlarda yaşantıda çeşitli değişiklikler yapmak iyi bir öneridir. Günlük programınızda değişiklik yapmak, daha iyi uyku alışkanlıkları edinmek ve hafif bir fiziksel aktivite programına başlamak size yardımcı olacaktır.

15. Organ yetersizlikleri de yorgunluk yapıyor. Karaciğer, böbrek ya da kalp yetmezliğinin ilk işareti yorgunluk olabilir.