Reflü deyip geçmeyin

Bir zamanların en önemli mide hastalığı olan "ülser" sorununa ciddi çözümler bulan modern tıp, şimdi bu yeni nesil mide sorununa kalıcı çözümler aramakla meşgul...

Her dönemin bir "moda hastalığı" en azından bir "trendy sağlık problemi" var. Son yılların en çok konuşulan sağlık problemleri reflü sorunu, hipoglisemi, Haşimoto hastalığı ve osteoporoz’dur. Özellikle reflü özafajiti son 5 yıldır ilk sıralarda... Bize gelen okur mektupları ve e-maillerinin önemli bir bölümünü de reflüye ilişkin sorular oluşturuyor. Sorular çoğalınca onları yanıtlamaya karar verdik ve baktık ki birkaç yıl önce yayınlanan bu yazımızda çoğuna cevap vermişiz. İşte o yazı, sık sorulan sorular ve yanıtları...

MİDE AĞRISI MI KALP KRİZİ Mİ

En sık hastalanan organınız hangisi? Eğer böyle bir araştırma yapılsaydı mideniz mutlaka ilk üçe girerdi! Gaz, şişkinlik, yanma veya yemek borusuna asitli mide muhtevasının kaçak yapmasıyla oluşan göğüs ağrısıyla şu veya bu şekilde siz de tanışmış ve belki de kalp krizi endişesi bile yaşamış olmalısınız!

Artan stres yükünüz, fast food yiyecekler, tıka basa sentetik besinlerle dolu bir kültür, acele ve hızlı yemek yeme alışkanlığı, dışarıda yenen yemeklerin sıklaşması reflü salgınının başlıca nedenleridir. Bir zamanların en önemli mide hastalığı olan "ülser" sorununa yeni nesil ilaçlarla ciddi çözümler bulan modern tıp, bu yeni nesil mide sorunu olan reflüye kalıcı çözümler aramakla meşgul. Göğüste ağrı, yanma, basınç hissi ve dolgunlukla birlikte olduğunda en bilgili hastaya bile (!) kalp hastalığı korkusu yaşatan reflü son on yılın en çok konuşulan sağlık sorunlarından biri.

NASIL OLUŞUR

Yemek borunuzun mideyle birleşme noktasında yer alan alt özafajiyal kapak, asitli mide muhtevasının yemek borusuna geri kaçışını engelleyen özel bir yapıdır. Bu son derece karmaşık ama düzenli işleyen bir süreçtir. Kapağı oluşturan dairesel kaslar yutkunma haricinde açılmaz. Sadece gıdalarla birlikte yutkunduğunuzda besinlerin mideye geçmesi için açılır. Bu kapaksı yapının, yapısal ya da fonksiyonel hasarlarla bozulması reflüye giden yolun ilk virajıdır. Kapak sistemi genişler veya zayıflarsa asitli mide muhtevası geriye, yemek borusuna kaçar. Yapısal hasarın hafif olduğu başlangıç döneminde yatar pozisyonda veya ayakkabı bağlarken oluşan kaçaklar bir süre sonra otururken ve ayakta dururken de sürecektir.

BELİRTİLERİ NELER

Mide ekşimesi veya yanması sorununuza gece uzanınca oluşan göğüs ağrıları, yutma güçlüğü, ses kısıklığı, inatçı bir öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve anlamsız bir bronşit veya astım tanısı eşlik ediyorsa, özafajiyal reflü sorununu anımsayın! Bu sorunların yağlı besinler, domates, portakal, kırmızı biber, soğan ve diğer baharatlı yiyeceklerin tüketimiyle ve alkol kullanımıyla belirginleşmesi halinde kuşkunuzu artırın! Fazla miktarda ve hızla yenen öğünlerin, gece yatmadan hemen önce tüketilen besinlerin, gazlı içeceklerin; üzüntü, heyecan veya stres gibi sorunlarınızı tetiklemesi halinde, teşhisinizin doğruluğundan kuşku duymayın, ama kesin teşhisi doktorunuza bırakın.

Özafagus ve reflü sorununun kilo fazlalığı, şişmanlık, mide fıtığı ve hamilelik gibi durumlarda daha kolay oluşacağı, astım, şeker hastalığı, mide ülseri ve bazı bağ dokusu hastalıklarının da daha sık görüleceği aklınızda olsun. Özellikle fazla miktarda besini, iyice çiğnemeden, hızla midesine indirenlerin, düzensiz, dengesiz beslenenlerin, fast food besin tüketimi fazla olanların, kolalı, kafeinli, gazlı içecekleri çok fazla sevenlerin bu sorundan kurtulma olasılıklarının düşük olduğunu bir kenara not edin.

NASIL TEŞHİS EDİLİR

Eğer sık tekrarlayan mide ekşimesi, yanması, yemek borusuna gıda kaçması sorununuz varsa ve bu durum sıradan anti-asitlerle, gaz gidericilerle düzelmiyor, geceleri sizi uyandırıyorsa, ayrıca bu sorunlarınız yutma güçlüğü, kilo kaybı, ağıza kan gelmesi ve/veya siyaha yakın bir dışkılamayla birlikteyse hemen doktorunuzla görüşün. Doktorunuz sizi dinleyecek, muayene edecek, belki tanıyı kesinleştirici testler isteyecektir. Endoskopi cihazlarıyla yapılan yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı incelemesi (özafago-gastro-duodenoskopi) güvenilir, kolay ve ucuz bir testtir. Bu testte doktorunuz kamerayla donatılmış ince bir tüpü boğazınızdan yemek borunuza, mide ve onikiparmak bağırsağınıza sokar. Bütün bu organları görerek kararını verir, gerekirse patolojik incelemeler için biyopsi örnekleri alır.

NE YAPMALISINIZ

Reflü sorunu, tedavisi zorunlu bir sağlık problemidir. Doğru ve yeterli tedavi edilmediğinde yemek borusunun alt ucunda daralmaya, ülserlere, seyrek olarak da kansere yol açabilecek bazı dokusal değişimlere neden olabilir. Tedavide anti-asit ilaçlardan, asit salgılanmasını önleyen proton pompası baskılayıcılarından, mide hareketlerini artırıp boşalmayı kolaylaştıran yeni moleküllerden veya geriye kaçışa engel oluşturan ürünlerden yararlanabilirsiniz. Size en uygun tedaviyi doktorunuz planlayacaktır. Cerrahi yöntemlerden sınırlı olarak yararlanılmaktadır. Cerrahi yöntemlerin yerini, daha kolay uygulanan yeni ve girişimsel yanı az yöntemler almıştır. "Endolumünal gastroplication" yöntemi, son zamanlarda en sık kullanılan yöntemlerdendir.

Reflüden nasıl korunacaksınız

7 Kilonuza dikkat edin! Fazla kilolarınızı hemen verin!

7 Az miktarda ve sık sık yiyin.

7 Yemekten sonra hemen yatmayın. Akşam yemeklerinizi erken saatlerde tamamlayın ve azaltın.

7 Alkol kullanmayın, sigarayı bırakın!

7 Uzun süre öne eğilmekten kaçının.

7 Midenizi ekşiten yağlı besinlerden, alkol, çikolata, soğan, sarmısak, baharat, meyve suları ve kafeinden uzak durun.

7 Başınızı yüksekte tutacak şekilde yatın.

7 Gazlı içeceklerden kaçının.

Vejetaryenler

DİKKAT

Yüksek karbonhidratlı beslenmeyi esas alan, sebze ve meyve tüketimine dayalı vejetaryen beslenme kanda trigliserit düzeyini yükseltip HDL-kolesterol düzeyini düşürür. Bu sebeple vejetaryen beslenenlerde trigliserit/HDL-kolesterol oranı yükselir, kalp ve damar hastalığı riski artar. Özellikle ailesel kalp ve damar hastalığı riski yüksek olanlarda bu sorun dikkate alınmalıdır. taltan@yasasinhayat.org

Diyetisyen

Tuğçe ALTAN BAHÇE

Diyet yapmak terapi gerektirir

Diyet yapıp bırakmak psikolojimi bozuyor ve verdiğim kiloları yemek yiyerek geri alıyorum. Kolay kilo veriyorum ama sanırım iradesizim.

Diyet yapmak zor iştir. Yediklerinize sürekli müdahale edilen bir yaşam tarzı sürdürülebilir değildir. Kilo vermeye başlarken artan motivasyonunuz kilo koruma döneminde genellikle uçup gider. Bu nedenle kilo vermenin rahatlığı, çevreden gelen olumlu tepkilerle (çok iyi kilo vermişsin gibi) sizi farklı bir psikolojiye sokabilir. İşte bu dönemde psikolojik destek almanın tam vaktidir. Özellikle motivasyon eksikliğinin başladığı dönemlerde diyetinizi terk etmemeniz için davranış değişikliği terapileri size iyi gelecektir. Bu terapilerde yeme davranışlarınızda sizi kilo almaya iten nedenler tartışılıp kalıcı çözümler sunulacaktır. Bunun yanı sıra diyet yaparken egzersizin önemi tartışılamaz. Koruma dönemine geçtiğinizde egzersiz önemli. Yediklerinizden suçluluk duymaya başlamak verdiğiniz kiloları almanızın nedenlerinden biri olacaktır. Bu duyguyu sağlıklı bir beslenme planı, terapi ve egzersizle ortadan kaldırabilirsiniz. Bu nedenle bilinçli bir kilo koruma programını içinde olmaya özen gösterin.

niluferinceis@yasasinhayat.org

Sebzeye yağ koyalım mı

Diyet yapmaya başladığımdan beri haşlanmış sebze yiyorum. Artık bıktım. Normal sebze yemeği yesem kilo alır mıyım?

Tabii ki "normal sebze" derken neyi kastettiğiniz çok önemli. Günlük yiyeceklerle almanız gereken kalorinin karbonhidrat, yağ ve proteinden dengeli bir biçimde ayarlandığını hesap edersek, almanız gereken yağı bitkisel sıvı yağlar (zeytinyağı, fındıkyağı vb...) zeytin veya kuruyemişlerden (ceviz, fındık, badem...) sağlayabilirsiniz. Öğlen ve akşam sebze yemekleri içinde size önerilen miktarda yağı alabilirsiniz. Genel olarak şöyle söylemek lazım; 1 porsiyon sebze yemeğinden (4-6 yemek kaşığı) 1 tatlı kaşığı sıvı yağ alabilirsiniz. 1 kilogram sebzeyi 2-3 yemek kaşığı sıvı yağ ile pişirmeniz yeterli. Günlük almanız gereken yağ miktarını fazla kısıtlamayın. Biliyorsunuz ki, sağlıklı , yeterli ve dengeli beslenme önemli bir üçlü bizim için.

gunes@yasasinhayat.org