Eğer, iç çatışmaları yoğun, mükemeliyetçi yapıda, duygusal iniş çıkışları fazla, olur olmaz şeylere bunalan, utangaç değilse bile sıkılgan ve alıngan bir ruhsal örgütlenmeniz var ve kolay sevinip kolay üzülen, kızgınlık ve öfke patlamalarını içine çekip çevresindeki her sorunu, her stresi sünger gibi emiveren biriyseniz, ‘İrritable Hassas Bağırsak Sendromu’ (İBS) ile çoktan tanışmış olmalısınız. İBS özellikle genç ve orta yaşlı kadınlarda sık görülen, tehlikesiz (ama son derece tadsız) bir sağlık sorunudur.
İBS, sinirsel kolit veya spastik kolit diye de bilinir. Sadece kalın bağırsakların değil, muhtemelen sindirim sisteminin de en sık rastlanan problemidir. Kramp tarzında karın ağrıları, bazen inanılmaz boyutlara varabilen, gaz ve şişkinlik atakları ile dışkılama bozukluğu başlıca belirtileridir. Aşırı gaz nedeniyle karın bölgesinin neredeyse bir otomobil lastiği gibi şiştiğinden yakınan hastalar çok sıktır. Bazı hastalar günlerce sürebilen dışkılama güçlüğünden (kabızlıktan), bazıları ise bağırsaklarını acilen veya sık sık boşaltma ihtiyacından (ishalden) yakınmaktadır. Daha şanssız kabızlık ve ishal nöbetleri birbirini izler. Kramp tarzında karın ağrıları hastaların ortak şikayetidir. İBS’li hastalar bağırsaklarını kolayca boşaltamaz, boşaltanların bir kısmında karın ağrıları ve şişkinliği yine de azalmaz.
NEDEN OLUŞUR?
Sık görülen bir sağlık sorunu da olsa İBS’nin sebebi henüz tam olarak aydınlatılmış değildir. İBS atakları ruhsal çatışmaların bedendeki yansıması veya beyin-bağırsak eksenindeki kırmızı telefon hattının acil durum çağrıları yüzünden çok sık kullanılması ile açıklanır. İBS ne bedensel, ne de ruhsal, ikisinin karışımı fonksiyonel bir sindirim sistemi hastalığı olmalıdır. Beyinden bağırsağa veya bağırsaktan beyne ulaşan kontrolsüz uyaranların kalın bağırsak kaslarında kasılmalara yol açtığı düşünülür. IBS’de hassas olan sadece kişilerin beyinleri değil, aynı zamanda bağırsağıdır. İBS’li hastalar gereğinden daha hassas (irritable) ve alıngan kalın bağırsaklara ve ruhsal örgütlenmeye sahiptir. Bazen duygusal bazen de bağırsaktaki yerel sorunlar kasılmayı tetikler.
Eğer sorunların başlatıcı sebeplerinin ve belirtilerinin benzerlerini siz de çok sık yaşıyorsanız bir iç hastalıkları veya gastroenteroloji uzmanından yardım istemelisiniz. Doktorunuz gerek görürse gaitada gizli kan, kolonoskopi, kalın bağırsak radyolojik tetkiki gibi tanı yöntemlerinden yararlanarak teşhisi koyacak ve hemen size yardımcı olmaya çalışacaktır.
İBS’de ağrılı atakların ve gazın önlenmesinde ilk adım bilinçli bir beslenme planı yapmaktır. Bol kepekli bir diyet (tahıl ekmeği, tahıl gevrekleri, ezmeleri, bakliyat, meyve ve sebzeler) kalın bağırsağınızı dolu tutarak spazmları engelleyecek, ağrılarınızı azaltacaktır. Bağırsaklarınızı boşaltmayı kolay ve ağrısız hale getirip, ishal veya kabızlık olasılığını bir hayli azaltacaktır. Hızlı, aceleci ve fazla miktarda yemekten uzak kalmanız yararlıdır. Her hastanın kendine has nöbet tetikleyicisi besinleri vardır. Hastaların bunların neler olduğunu belirlemesi ve bu besinleri yememesi en kolay ve güvenli yoldur. Stres yönetimi öğrenilmeli, stresi azaltmanın yolları aranmalıdır. Gerginlikten, çatışmalardan uzak, dingin, hafif ve doğal bir yaşam biçimi oluşturulmalı, olumlu yaklaşım ve olaylara pozitif bakış esas alınmalıdır.
KONTROLÜ MÜMKÜN
İBS’yi ortadan kaldıran bir ilaç yoktur. Sorunun ilaçlarla tamamen önlenmesi de pek mümkün değildir. Atakları önleme veya tedavide düz kas gevşeticisi ve sakinleştirici ilaçlardan yararlanmak, depresyon sorunu olanlarda antidepresanları kullanmak faydalıdır. Bitkisel desteklerden peppermint oil’den yararlanan, probiyotik bakterilerle veya probiyotik yoğurtlarla biraz rahatlayan hastalar vardır.
Hastalık değil sendrom
İBS’de hasta şikayetlerinin birden fazla sistemle ilgili olması ve benzer bir çok belirtinin bir arada bulunması söz konusudur. Karın ağrısına yol açan, bağırsak hareketlerinin beyinde ağrı olarak algılanması, buna bağlı olarak karında gaz, gerginlik ve rahatsızlık rahatsızlık hissinin oluşmasıdır.
İBS kadınlarda daha sıktır. Her üç hastadan ikisi kadındır. Gün içinde bedenin birkaç numara büyümesine bile yol açabilen bu sorunun ‘zaman baskısının yüksek olduğu’ anlarda hemen nüksetmesi tipiktir. Mutsuzluk, alınganlık veya aşırı duyarlılık, karın ağrısı, gaz ve şişkinlik ataklarını hemen başlatabilir. Bu hastalığın ilerde daha tehlikeli bir hastalığa yol açabileceği kuşkusuna kapılmayın. Spastik kolon veya sinirsel kolitin ciddi bir soruna dönüşmesinden kuşkulanmayın. İBS’yi ruhsal rahatlamanız ve bağırsaklarınızda riskli bir imalat sorunu gibi kabul edip ikisi arasında optimal bir denge kurmaya bakın.