Mide ağrısı mı kalp krizi mi?

Reflüden yakınanların çoğalmasının en önemli sebebi ise beslenme yanlışları.

Eskiye oranla daha fazla miktarda gıda tüketmek, oturarak yemek yerine ayakta bir şeyler atıştırmak, hızlı yemek, yeteri kadar çiğnemeden yutmak, kısa sürede fazla miktarda yiyeceği mideye indirivermek, gece boyunca yemeyi sürdürüp neredeyse yatağa bile yiyeceklerle girmek, hareketsizlik, yemek sorası çıkıp yürümek yerine uzanıp televizyon seyretmek, kilo sorunu reflüyü kolaylaştıran en önemli faktörler.

Yiyip içtiklerimizin de bu işte günahı var! Eskiye göre daha fazla çay, kahve tüketiyoruz. Gazlı, kolalı içecekleri daha çok ve sık içiyoruz. Fast food besinlerin yapıları itibariyle reflüyü kolaylaştırdıklarını biliyoruz ama vazgeçemiyoruz.

Özellikle kızartmalar ve bu kızartmalarda aynı yağın tekrar tekrar kullanılması reflüyü kolaylaştıran faktörlerden biri. Muhtemelen stres de çok önemli bir faktör. Yoğun stres durumunda yemek borusunun mideyle birleştiği yerdeki kapak mekanizmasının bozulabileceğini gösteren güvenilir bilimsel çalışmalar var.

YANLIŞ NEREDE?

Kısacası, batı tipi beslenme ve yaşam tarzı, reflü sorunu ile karşılaşma ihtimalini şu veya bu şekilde artırıyor. Çoğumuz bu nedenleri ortadan kaldırmayı bir yana bırakıp “proton pompası baskılayıcısı” ilaçlarla (lansoprazol, esmoaprazol, pantoprazol gibi), antiasitlerle veya “aljinat” içeren bariyer oluşturucu tabletlerle sorun çözmeye çalışıyoruz.

Ne var ki fazla kiloları vermeden, beslenme alışkanlıklarımızı değiştirmeden, oturarak yemeyi, yemekten sonra kalkıp biraz yürümeyi, yiyecekleri yavaş yavaş ve iyice çiğnedikten sonra yutmayı, gazlı, kolalı, kafeinli içecekleri azaltmayı öğrenmeden, daha da önemlisi ayaküstü atıştırmalıklar söz konusu olduğunda yağlı, unlu, şekerli olanlarından vazgeçmeden bu sorunu çözmek kolay değil.

Çoğu hasta reflü ile ilgili şikâyetlerin sadece ekşime, yanma, kazınmadan ibaret olduğunu düşünüyor. Oysa reflü bazen kalp hastalığıyla karıştırılacak düzeyde göğüs ağrısına da yol açabildiği için önemli. Hatta bu nedenle gecenin bir vakti acil servise müracaat edenlerin sayısı oldukça fazla. Bu nedenle reflü sorunu hakkında bilgilenmekte fayda var.

İsterseniz, reflüye ilişkin bazı bilgileri kısaca gözden geçirelim...

NASIL OLUŞUYOR?

Yemek borunuzun mideyle birleşme noktasında yer alan alt özafajiyal kapak, asitli mide muhtevasının yemek borusuna geri kaçışını engelleyen özel bir yapıdır. Bu son derece karmaşık ama düzenli işleyen bir süreçtir.

Kapağı oluşturan dairesel kaslar yutkunma haricinde açılmaz. Sadece gıdalarla birlikte yutkunduğunuzda besinlerin mideye geçmesi için açılır. Bu kapaksı yapının yapısal ya da fonksiyonel hasarlarla bozulması reflüye giden yolun ilk virajıdır.

Kapak sistemi genişler veya zayıflarsa asitli mide muhtevası geriye, yemek borusuna doğru kaçar. Yapısal hasarın hafif olduğu başlangıç döneminde sadece yatar pozisyonda veya eğilerek ayakkabı bağlarken oluşan kaçaklar bir süre sonra siz otururken ve ayakta dururken de sürecektir.

Nasıl korunacaksınız?

Kilonuza dikkat edin. Fazla kilolarınızı hemen verin.
Az miktarda ve sık sık yiyin.
Yemekten sonra hemen yatmayın. Akşam yemeklerinizi erken saatlerde tamamlayın ve azaltın.
Alkol kullanmayın, sigarayı bırakın.
Uzun süre öne eğilmekten kaçının.
Midenizi ekşiten yağlı besinlerden, alkol, çikolata, soğan, sarmısak, baharat, meyve suları ve kafeinden uzak durun.
Başınızı yüksekte tutacak şekilde yatın.
Gazlı içeceklerden kaçının.

Nasıl teşhis ediliyor?

Eğer sık sık tekrarlayan mide ekşimesi, yanması, yemek borusuna gıda kaçması sorununuz ve bu durum sıradan antiasitlerle, gaz gidericilerle düzelmiyor, geceleri sizi uykunuzdan uyandırıyorsa, ayrıca bu sorunlarınız yutma güçlüğü, kilo kaybı, ağza kan gelmesi ve/veya siyaha yakın bir dışkılamayla birlikteyse hemen doktorunuzla bir görüşme ayarlamalısınız.

Doktorunuz sizi dinleyecek, muayene edecek, belki tanıyı kesinleştirici testler isteyecektir.

Endoskopi cihazlarıyla yapılan yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağı incelemesi (özafagogastroduodenoskopi) güvenilir, kolay ve ucuz bir testtir. Bu teste doktorunuz kamerayla donatılmış ince bir tüpü boğazınızdan yemek borunuza, mide ve onikiparmak bağırsağınıza sokar. Bütün bu organları görerek kararını verir, gerekirse patolojik incelemeler için biyopsi örnekleri alır.

Reflü işaretleri

Mide ekşimesi veya yanması sorununuza özellikle gece uzanınca oluşan göğüs ağrıları, yutma güçlüğü, ses kısıklığı, inatçı bir öksürük, nefes darlığı ve anlamsız bir bronşit veya astım tanısı eşlik ediyorsa, özafajiyal reflü sorununu anımsayın!

Bu sorunların yağlı be-sinler, domates, portakal, greyfurt, kırmızı biber, soğan ve diğer baharatlı yiyeceklerin tüketimiyle ve alkol kullanımıyla belirginleşmesi halinde kuşkunuzu iyice artırın.

Fazla miktarda ve hızla yenen öğünlerin, gece yatmadan hemen önce tüketilen besinlerin, gazlı içeceklerin; üzüntü veya stres gibi sorunlarınızı tetiklemesi halinde, teşhisinizin doğruluğundan pek kuşku duymayın ama kesin teşhisi doktorunuza bırakmayı da unutmayın...

Özafagus ve reflü sorununun kilo fazlalığı, şişmanlık, mide fıtığı ve hamilelik gibi durumlarda daha kolay oluşacağı, astım, şeker hastalığı, mide ülseri ve bazı bağ dokusu hastalıklarının da daha sık görüleceği aklınızda olsun.

Özellikle fazla miktarda besini, iyice çiğnemeden hızla midesine indirenlerin, dengesiz beslenenlerin, fast food besin tüketimi fazla olanların, kolalı, kafeinli, gazlı içecekleri çok fazla sevenlerin bu sorundan kurtulma olasılıklarının düşük olduğunu bir kenara not edin.

Kadınlarda idrar tutamama

Normal jinekolojik kontrollerimiz sırasında, kadınlara idrarla ilgili bir problemi olup olmadığını mutlaka sorarız. Bunun nedeni, birçok kadının idrar kaçırma ile ilgili şikâyetlerini belki de saklamak istediklerinden, bize ilk müracaatlarında söylememeleridir.

İdrarda yanma, sık idrara gitme daha çok bahis konusu olurken, idrar kaçırma şikâyeti bizim sorgulamamız sonucu ortaya çıkmaktadır.

Bazen idrar çok doluyken gülmek veya hapşırmakla az bir idrar kaçışı normal sayılırken, bu şikâyetin günlük yaşamı etkileyen hale gelmesi, her gittiği yerde tuvaletin yerini önceden tespit eder hale gelinmesi, durumun tedavi gerektirir olduğunu göstermektedir. Bazen de tuvalete yetişirken idrar kaçırma başlayabilir. Bu iki tip idrar kaçırma birlikte de olabilir.

Bilinmesi gereken, çok komplike olmayan operasyonlarla, örneğin mesane boynunun asılması ile veya oldukça etkili ilaçlarla idrar kaçırmanın kolaylıkla önüne geçilebileceğidir.

Ağrısız kolonoskopi

Kolonoskopi, kalın bağırsağı görüntüleyen en hassas yöntemdir. Bu inceleme ile hem tanı konur hem de tedavi yapılır. Bu işlemden önce bir gün süreyle berrak sıvı diyet kullanımı şarttır. Bu sayede bağırsak temizliği sağlanarak bağırsak mukozası görünür hale gelmektedir.

Kolonoskopi işlemi batı toplumlarında 45-50 yaşına gelen herkese uygulanmaktadır. Çünkü bu sayede kalın bağırsak kanseri büyük ölçüde önlenebilir.
Hastalar genellikle bu işlemi ağrılı sanıp korkarlar. Oysa yıllardır uygulanan kolonoskopi artık tamamen ağrısızdır.

Son 5-6 yıldan evvel kolonoskopi damardan yapılan midazolam isimli ilaçla yapılmaktaydı. Bu ilaç dahi ağrı ve sızıyı büyük ölçüde azaltmaktaydı.

Günümüzde kolonoskopi, propofol isimli ilaç uygulanarak yapılabilmektedir. Bu ilaç sayesinde hasta işlem boyunca hiç ağrı ya da sızı hissetmez. Ayrıca işlem süresi de 15-20 dakikaya kadar inmiştir.

Propofol çok güvenli bir ilaçtır ve hasta işlemden çok kısa bir süre sonra eve gider hale gelmektedir. Ağrı ya da sızı duymaktan korkan hastalar bu metotla çok rahat kolonoskopi yaptırabilir.

Ne yapmalısınız?

Reflü, doğru tedavi edil-mediğinde yemek borusunun alt ucunda daralmaya, ülserlere, kansere yol açabilecek bazı dokusal değişimlere neden olabilir.

Tedavide antiasit ilaçlardan, asit salgılanmasını önleyen proton pompası baskılayıcılarından, mide hareketlerini artırıp boşalmayı kolaylaştıran yeni moleküllerden veya geriye kaçışa engel oluşturan ürünlerden yararlanabilirsiniz.

Cerrahî yöntemlerden sınırlı olarak yararlanılmaktadır. Cerrahî yöntemlerin yerini, daha kolay uygulanan yeni ve girişimsel yanı az yöntemler almıştır.

“Endolumünal gastroplication” yöntemi, son zamanlarda en sık kullanılan yöntemlerden biridir.