Metabolizmanız hızlı mı yavaş mı

Metabolizması hızlı çalışanlar her yemekte bayram ederken, tembel olanlar her lokmadan korkmaya, her kaloriyi saymaya başlıyor. Peki, kimdir nedir bu metabolizma dedikleri?
İşte bu sorunun cevabı...
Metabolizma “bedenimizdeki kimyasal reaksiyonların toplamı”dır. Genlerimiz ve onların ürettiği moleküllerle çevrenin ilişkisi sonucunda bedende cereyan eden olumlu ya da olumsuz her türlü süreç, sağlık ya da hastalık durumlarıyla özellikle de zayıflık ya da şişmanlık hali metabolizma hızınızı belirleyen moleküllerin “kareografik bir gösterisi” gibidir.
Bu gösterinin sahnelenme hızı bazıları için “yavaş” bazıları için “hızlı”dır. Kısacası yiyip içtiklerinizin ne oranda (enerji ihtiyacı için) yakılacağı ya da ne oranda yağa çevrilip depolanacağını belirleyen süreçlerin tümü metabolizmamızın şifrelerinde gizlidir.
Bilinmesi gereken önemli bir nokta da şudur: Ne gibi yiyecekleri seçeceğimize de ürettikleri moleküller aracılığı ile genleriniz karar verir! Yani yiyecek-içecek tercihleriniz de önemli ölçüde genleriniz tarafından yönetilir! Buzdolabının kapağını açınca elinizi salatalık ya da marula değil de zeytinyağlı dolma ya da böreğe yönelten genleriniz (metabolik yapılanmaz) ve onu yönlendiren de moleküllerdir. Bu bilginin tersi de doğrudur.
Yiyip içtikleriniz yani besin seçimleriniz aktivite düzeyiniz, stres seviyeniz kısacası çevresel koşullarda yine aynı genler üzerinden aynı moleküllerle metabolizmanızı etkileyebiliyor. Daha kısa bir ifadesiyle gen-çevre ilişkisi denince ne yiyeceğinize karar vermek ve yiyip içtiklerimizle hangi kiloda olacağımızı belirlemek gibi bir durum söz konusu.
Bu moleküllerin bazıları şunlar: İnsülin, kortizol, seratonin, leptin, ghrelin, kolesistokinin... Bu listeyi daha da uzatmak mümkün. Kısacası metabolizmamız yüzlerce molekülün ortak dansı gibidir. Kilo dengenize de aslında o karar verir...

Genetik programı değiştirmek mümkün mü?

ÖNEMLİ

Kilo almaya programlı bir genetik programı değiştirmek şimdilik mümkün değil ama yönetmek kesinlikle olanaklı. Hepimiz şunu çok iyi bilmeliyiz: Bedensel ve ruhsal alandaki her türlü davranışımız temel olarak ve her şeyden önce hayatta kalma davranışımızın bir parçası ve bunların hemen tümü genetik kodlarımız tarafından kontrol ediliyor.
Kilo durumumuz kemik, su oranlarımız ve yağ depolama yeteneğimiz de genetik şifrelerle kontrol ediliyor ve her beden özellikle yaşlanırken fırsatını buldukça yağ depolamaya yönelik bir sürü molekül üretiyor. Bizim yapmamız gereken “sistemi çözmek” yani “beden ve ruh şartnamemizi” bilmek!

Çözüm ne?

ÖNEMLİ

Çözüm sorunun nedenini anlamak, genetik organizasyonu ve “moleküler temelleri” doğru sorgulayıp sonra da “gen-çevre ilişkisini” kontrol altına almaktan geçiyor. Her insan farklıdır ve bu her insanın metabolizmasının farklı olduğu anlamına da geliyor. Bu nedenle çözüme önce tıbbi bir değerlendirmeyle başlamak gerekiyor. Bunu da mutlaka doktorlar yapmalı.
Bu değerlendirmeden sonra çözüm planları oluşturup takımın diğer oyuncularından (beslenme uzmanları, egzersiz fizyologları ve psikologlardan) da istifade etmelisiniz. Bana sorarsanız, çözüm bu dörtlünün yani “doktor liderliğinde, diyetisyen, psikolog ve egzersiz uzmanı” takımının görev dağılımını doğru
yapmaktan geçiyor.

Genetik çözülebiliyor mu?

BİR BİLGİ

Bu soruyu 10 yıl önce “hayır” diye cevaplıyorduk ama bugün de hâlâ güçlü bir “evet” cevabı veremiyoruz. Her ne kadar insan genetik haritasının çözümlenmesi (genom progjesi) ve kilo sorununu tetikleyen genlerin bazılarının belirlenmesi mümkün hale gelmiş olsa da genlerin yağ depolama süreçlerini neden ve nasıl tetikledikleri, hangi molekülleri kullandıkları hâlâ açık ve net olarak bilinmediği için sürecin daha pek çok gizli kalmış noktası var.

MAYR DİYETİ

5. GÜN

Kahvaltı - ½ adet simit
- köfte kadar az yağlı kaşar peyniri, domates, salatalık
Ara öğün - 1 kutu sade probiyotik yoğurt + 2 adet kuru kayısı
Öğle yemeği - yeşil salata (1 tatlı kaşığı zeytinyağı ilaveli)
- 3 çorba kaşığı haşlanmış mercimek
- 1 orta boy kutu ton balığı (yağı süzülmüş)
Ara öğün  - 1 adet kivi +1 bardak yeşil çay
Ara öğün - 1 su bardağı yağsız süt ile hazırlanmış kahve + 3 adet kepekli bisküvi
Akşam yemeği  - 1 kepçe sulu köfte
- 1 ince dilim kepekli ekmek
- 3 çorba kaşığı yoğurt
Ara öğün        - 1 orta boy armut