Kalp krizi riski için test

Bilimsel gelişmelere ayak uyduran toplumlarda kader ile ilişkilendirilen sağlık sorunları ve ölümler azalmakta, ortalama yaşam süresi uzamaktadır. Bunun nedeni sağlığın daha iyi yönetilmesi ve tedavi edilir bir süreç olmaktan çıkarılıp iyileştirilebilir, güçlendirilebilir bir şey olduğunun da fark edilmesidir. Koruyucu tıp, yeni bin yılın yükselen değeridir ve koruyucu kardiyoloji bu değerlerin en hızlı yükselenidir.

KALP hastalığı riskini değerlendirme düşüncesi yedi ülke çalışması ile başlamıştır, ama Amerika’nın küçük bir kasabasında, Framingham’da yapılan incelemelerle en üst noktasına ulaşmıştır. Bu küçük kasabanın halkında yapılan uzun süreli araştırmalarla kalp riskini hesaplayabilmede kullanılan önemli veriler sağlanmıştır. Bu araştırma esas alınarak yapılan kalp riski skorlama sistemi, Amerika’da kalp riski değerlendirmelerinin bugün de temel standardıdır.

Framingham Kalp Riski Değerlendirme Testi’nde kullanılan temel parametreler, toplam kolesterol seviyeniz, iyi kolesterol (HDL) ölçümleriniz, yaşınız, cinsiyetiniz, kan basıncı seviyeniz ve sigara içip içmediğiniz gibi değerlendirmelerdir. Bu değerlendirmeler önünüzdeki on yıl için kalp hastalığına yakalanma riskinizi ortaya koymayı hedefler. Risk düzeyiniz orta seviyelere yakınsa doktorunuz ilave incelemelere de ihtiyaç duyacaktır.

BEDEN KİTLE ENDEKSİ

Kalp riski değerlendirmeleri yapılırken beden kitle indeksinden, yani vücut yağı hesaplamalarından da yararlanılmaktadır. Beden kitle indeksi artıkça, yani vücut yağ oranı yükseldikçe kalp-damar hastalığı riski artmaktadır. Özellikle karın bölgesinde toplanan yağlar, kalp için bir "kriz tetikçisi" gibi davranmaktadır. Kalp hastalığı riskinize ilişkin kullanabileceğiniz daha pek çok test vardır. Denge testi, kalp-akciğer güç testi, kas gücünü ortaya koyan testler ve esneklik testleri de bu hesaplamalar da kullanılabilmektedir.

Doktorunuz kalbinizle ilişkili bir sorun düşündüğünde ya da kalp riskinizi araştırma ihtiyacı duyduğunda elektrokardiyogramlardan (EKG), efor ile birlikte yapılan elektrokardiyografik incelemelerden (stres EKG veya kalp efor testi), stres ekokardiyografisinden, talyum perfüzyon testinden ya da CT angiografi gibi ileri incelemelerden de istifade edecektir. Kuşkulu kaldığı veya ön incelemelerle yeteri kadar bilgi sahibi olamadığı durumlarda, kesin tanının en etkin aracı koroner angiografi yönetiminden de faydalanacaktır.

KALBİNİZİ İYİ İZLEYİN

Sağlık riski yönetiminin özellikle odaklandığı ve son derece başarılı olduğu alanlardan biri kalp riski yönetimidir. Uzmanlar kalp-damar hastalıklarının da diğer pek çok hastalık gibi önlenebilir, hafifletilebilir, geciktirilebilir, kısacası yönetilebilir problemler olduğuna dikkat çekiyorlar. Eğer riskim var mı diye düşünüyorsanız aşağıdaki test size yardımcı olabilir.

RİSKİNİZİ KENDİNİZ DEĞERLENDİRİN

Uzmanlar, birinci derece akrabalarınız arasında erkeklerde 50, kadınlarda 55 yaş altında kalp krizi geçirenler varsa, kan şekeri yüksekliği, hipertansiyon, sigara kullanımı gibi riskleri taşıyorsanız, özellikle fazla kilolu, stresli ve egzersiz yapmayıp hareketsiz yaşayan biriyseniz kalp krizi riskinizi araştırmanızın faydalı olabileceğini belirtiyor.

Yaşınız kaç?

Kalp krizinin her yaştaki kadını etkilemesine rağmen, siz yaşlandıkça özellikle menopozdan sonra riskiniz artacaktır.

50 yaş üzeri ve

menopoza girmiş10

35-50 yaş arası ve

menopoza girmiş8

Menopoza girmiş

ancak östrojen kullanan4

34 yaş üzeri ve menopoza

girmemiş4

34 yaş altı1

Ailenizin sağlık geçmişi

Eğer ailenizin bir ferdi kalp krizi geçirmişse, riskiniz artar. Ailenizde genç yaşta kalp krizi geçirmiş biri varsa, özellikle anneniz veya kız kardeşlerinizde böyle bir hikáye mevcutsa, sorun daha da önem kazanır.

Ailenizden birinin 55

yaşından önce kalp krizi

geçirmiş olması5

Ailenizden birinin 55 yaşından

sonra kalp krizi geçirmiş

olması3

Ailenizde kalp krizi

geçiren birinin olmaması1

Sigara kullanımı

Ne kadar çok sigara içerseniz kalp krizi riskiniz o kadar artar. Kadınlarda sigara içiciliği son araştırmalarda neredeyse erkeklerdeki değerlere ulaşmaktadır. Sigara çok önemli bir risk faktörüdür.

Günde 11 ya da

daha fazla sigara5

Günde 1-10 sigara3

Hiç sigara kullanmamış1

Kilo durumunuz

Kilo fazlalığı sorunu kalp krizine açık bir davettir. Özellikle bel çevrenizde biriken kiloları dikkatle izlemeli, bel çevrenizin 88 cm’nin üzerine çıkmamasına özen göstermelisiniz. En doğru kriter beden kitle indeksinizdir.

Beden kitle indeksinin

27 veya daha fazla olması5

22-26 arasında olması3

22’den az olması1

Vücut şekliniz

Kilonuzun büyük kısmını, kalça ve basenlerinizde taşımanız halinde kilonuzun büyük kısmını bel ve vücudunuzun üst kısmında taşımanıza göre kalp krizi riski daha azdır. Bel ölçünüzü kalça ölçünüze bölerek bel/kalça oranınızı bulunuz.

0,8 veya daha fazla5

0,8’den daha az1

İçki kullanımı

Ölçülü içmek, günde 1 kadeh şarap kalp krizi riskinizi azaltabilir, ancak fazla alkol tüketimi kolesterol seviyenizi ve kan basıncınızı yükselterek, kalp krizi riskinizi artırabilir.

Ağır içicilik5

Günde iki kadehten

daha fazla3

Günde bir kadeh1

Stres yoğunluğunuz

İşiniz çok stresli ve yoğun olmasına rağmen işle ilgili kontrolünüz çok azsa veya hiç yoksa kalp krizi riskiniz artar.

Yüksek iş baskısı5

Herhangi başka

bir iş durumu1

Egzersiz durumunuz

Egzersiz eksikliği kalp krizi için büyük bir nedendir. Düzenli ve ılımlı egzersiz alışkanlığının sizi kalp krizinden koruyan önemli güvencelerden biri olduğunu unutmamalısınız.

Nadiren egzersiz yapmak5

Ara sıra egzersiz yapmak3

Haftada en az

3 kere egzersiz yapmak1

Kan basıncınız

Eğer kan basıncınız 140/90’dan fazla ise kalp krizi riskiniz artar. Hipertansiyon, kalp krizlerinin en önemli tetikleyicisidir. Kan basıncınızı sürekli izlemelisiniz.

160/95’ten fazla5

140/90 ile 160/95 arası3

140/90’dan az1

Diyet yağı

Doymuş ve işlenmiş yağları diyetinizde azaltmak kolesterolünüzü sağlıklı bir seviyede tutmanıza yardımcı olur. Kırmızı eti, tereyağını, margarini veya peyniri hangi sıklıkta yiyorsunuz? Zeytinyağı, kalp-damar hastalıklarından koruyucudur ve en çok güvenebileceğiniz yağdır.

Neredeyse her gün5

Haftanın birkaç günü3

Çok az ya da hiç1

DEĞERLENDiRME

13 veya daha azsa: Kalp krizi riskiniz çok azdır.

14-30 puan arasındaysa: Kalp krizi riskiniz orta seviyededir. Diyetinize dikkat edin ve düzenli egzersiz yapın. Eğer sigara içiyorsanız, bırakın.

31 puan veya daha fazlaysa: Kalp krizi riskiniz yüksek düzeydedir. Doktorunuzla görüşerek bir koruma programına katılın. Damarsal risklerinizi belirleyin. Egzersiz, kilo verme ve kan yağlarını ayarlama problemlerini izleyin. Koruyucu dozda aspirin, omega-3 yağ asitleri ve E vitamini kullanımı için doktorunuza danışın.

(Hayat Bilgisi, Doğan Kitap, 2005)